سخنگوي قوه قضاييه از صدور حكم اعدام
براي «روح‌الله زم» خبر داد
حكم اعدام «آمد»
حكمي كه البته غيرقطعي است و اگر فرجام‌خواهي شود
پرونده به ديوان عالي كشور مي‌رود و مورد بررسي قرار خواهد گرفت
زم به پايان راه رسيد؛ راهي كه پس از انتخابات 88 انتخاب كرد و سال 99 بي‌آنكه نقشي در انتهاي اين داستان داشته باشد، نقطه پاياني بر آن گذاشته شد. بيستم خرداد وقتي آخرين دفاعيات روح‌الله زم شنيده شد، او شك نداشت كه مدت مديدي سرنوشتش به ميله‌هاي زندان گره خواهد خورد اما اطمينان از دفاعيات و همكاري‌هاي اطلاعاتي يا ترس از خاتمه حيات احتمالا باعث مي‌شد حكم «اعدام» آن چيزي نباشد كه منتظرش بود. اما غلامحسين اسماعيلي، سخنگوي قوه قضاييه روز گذشته خبر داد كه حكم پرونده روح‌الله زم، موسس و مدير كانال تلگرامي «آمد نيوز» در موعد مقرر صادر شده و دادگاه او را محكوم كرده است. بر اساس آنچه اسماعيلي گفته براي روح‌الله زم به لحاظ موارد اتهامي متعدد نهايتا به مصداق «افساد في‌الارض» - اتهامي كه هرگز در جلسات دادگاه نپذيرفت - حكم اعدام صادر شده است. حكمي كه البته غيرقطعي است و اگر فرجام‌خواهي شود، پرونده به ديوان عالي كشور مي‌رود و مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
روح‌الله زم يك دهه پنجاهي است. چند ماه پيش از انقلاب ايران به دنيا آمده و مردادماه 42 ساله مي‌شود. اگرچه نام برخي آقازاده‌ها اين روزها با فسادي از جنس اقتصادي گره خورده اين فرزند پدري انقلابي ازجمله آقازاده‌هايي است كه سياست زمينگيرش كرده است. روح‌الله زم، فرزند محمدعلي زم از روحانيوني است كه سال‌ها نامش با «حوزه هنري» گره خورده بود. پدري كه حوزه علميه قم دوره سطح را گذرانده و 10 سال شاگرد آيت‌الله مجتبي تهراني در درس خارج از فقه بود. اگر به سوابق اجرايي محمدعلي زم نگاهي بيندازيد، او را يك روحاني اهل فرهنگ و هنر مي‌يابيد. معممي كه بيشتر سوابق اجرايي‌اش در بخش‌ها و زيرمجموعه‌هاي هنري سازمان‌هاي مختلف جمهوري اسلامي است و سابقه تهيه‌كنندگي فيلم «دموكراسي تو روز روشن» را نيز در كارنامه هنري دارد. اما مهم‌ترين مسووليت او، رياست بيش از 2 دهه بر حوزه هنري است. از همين رو روح‌الله احتمالا از زماني كه خودش را شناخته همراه پدرش با بسياري از مسوولان جمهوري اسلامي و آقازاده‌هاي ديگر حشر و نشر داشته است. اما فرزند محمدعلي زم حتي نامي كه پدر در دهه 50 برايش انتخاب كرده بود را نيز تغيير داد. «نيما زم» كه قرابت‌هاي اندكي با پدرش داشت از دهه 80 راه خود را از خانواده جدا كرد.
مالزي؛ مقصد اول
در بحبوحه روزهاي پس از انتخابات پرحاشيه 88، بسياري بازداشت و زنداني شدند. برخي هم براي نجات از وضعيت بغرنج آن روزها كه اغلب به زندان ختم مي‌شد، پناهندگي و مهاجرت را ترجيح دادند. زم يكي از همان‌ها بود كه مقصدش را مالزي انتخاب كرد و سال 90 اتفاقا با پاسپورت و به صورت قانوني از مرز خارج شد، اگر چه چند ماهي هم سابقه بازداشت داشت. او كه از همسرش در ايران جدا شده بود - آن طور كه در يكي از جلسات دادگاه هم گفته - همراه با دخترش به مالزي رفت تا فارغ از روزنامه‌نگاري به كاري ديگر مشغول شود. تورليدري شغل زم در مالزي شد. آنجا دوباره ازدواج كرد و يك پيشنهاد از «فرانسه» مسير او را تغيير داد. يك سال بعد از مالزي به تركيه رفت. 3 ماه در اين كشور ماند تا در نهايت از طريق يكي از دوستانش به سفارت فرانسه در تركيه مراجعه كرد و درخواست ويزا داد.
فرانسه؛ محل تولد «آمد نيوز»
شهريورماه، 91 زم به فرانسه رسيد و 2 سال بعد همكاري با «سحام نيوز» را آغاز كرد. سال 95 با همراهي جمعي كه از همه آنها در جلسات دادگاه نام برده، تصميم به راه‌اندازي سايتي خبري گرفت. در نهايت سال 95 با «سحام نيوز» خداحافظي كرد و آمدنيوز آغاز به كار كرد. «آمد نيوز» يك كانال تلگرامي بود كه به سرعت بر تعداد دنبال‌كنندگانش افزوده مي‌شد. اين كانال تلفيقي از اخبار راست و دروغ را با اسنادي مخدوش كه سنديت آن مشخص نبود، عليه مقامات مختلف در جمهوري اسلامي منتشر مي‌كرد.
چند ماهي از آغاز سال 96 مي‌گذشت كه امريكايي‌ها، ايران را با به راه انداختن «تابستان داغ» تهديد كردند؛ تهديدي كه عملي نشد اما دي‌ماه همان سال كه تخلفات گسترده موسسات مالي و اعتباري، اعتراض مردم را به همراه داشت فصل جديدي در فعاليت آمد نيوز را رقم زد. بر اساس آنچه نماينده دادستان در دادگاه روح‌الله زم قرائت كرده، اين كانال تلگرامي در به خشونت كشيده شدن اين اعتراضات تاثير بسزايي داشته است. با اين حال زم در دادگاه اذعان كرد كه پيش از دي‌ماه 96 آمد نيوز را رها كرده و تا اواسط 97 كنترل «آمد نيوز» در دست سام محمودي سرابي بود كه گرايش كمونيستي داشت.
يكي از نكات جالب در جريان دادگاه روح‌الله زم تشريح كمك‌هاي فرانسه و امريكا براي تداوم كار «آمد نيوز» و زم بود. زم ادعا كرد كه يكي از سنگين‌ترين حفاظت‌هاي فيزيكي نامحسوس پس از رييس‌جمهوري براي او درنظر گرفته شده بود. با اين حال او ادعا كرده كه در فرانسه احساس خطر كرده و اين اواخر تصميم داشته به امريكا مهاجرت كند. زم با 17 عنوان اتهامي از جاسوسي براي اسراييل و فرانسه تا تحريك به جنگ داخلي در 6 جلسه محاكمه شد. بسياري تصور مي‌كردند در دادگاه زم نام بسياري از مسوولان اسبق و فعلي جمهوري اسلامي نيز به ميان مي‌آيد؛ چرا كه برخي اطلاعاتي كه در اختيار زم قرار مي‌گرفت، صرفا با اتكا به فعاليت خبرنگاري قابل دسترس نيست. با اين حال دادگاه زم بيش از هر چيز متمركز بر اتفاقات و روابط او خارج از كشور بود. در جريان دادگاه البته او از همكاري با هنگامه شهيدي، روزنامه‌نگار زنداني نيز صحبت كرد.
پس‌لرزه‌هاي «زم» بودن
روح‌الله زم پاييز 98 به عراق سفر كرد و در جريان اين سفر طي يك «عمليات و فريب اطلاعاتي» بازداشت و به ايران منتقل و بازداشت و در روز 22 مهرماه 98 خبر اين دستگيري رسانه‌اي شد. او با پروازي كه در امان، پايتخت اردن توقف داشت، راهي فرودگاه بين‌المللي بغداد شد و گفته مي‌شد در فرودگاه بازداشت و درنهايت به سفارت ايران تحويل داده‌شده است.
محمدعلي زم پدر او ابتدا از بازداشت فرزندش ابراز بي‌اطلاعي كرد اما در نهايت آبان‌ماه 98 در نامه‌اي سرگشاده خطاب به مردم ايران نوشت كه روح‌الله براي زيارت به عراق رفته و بازگشت او را «نشاني از صفاي باقي مانده، طينت پاك، فطرت نيالوده و رسوب‌نيافتگي» فرزندش توصيف كرد. محمدعلي زم البته از سپاه پاسداران تشكر و بابت اتهامات «بي‌حساب و كتاب» آمد نيوز به سهم خود از طرف فرزندنش طلب بخشش كرد. سال 96 پس از اقدامات كانال «آمد نيوز» برادر ناتني روح‌الله و 2 دختر محمدعلي زم و دختر خواهرش در ارتباط با اين پرونده بازداشت شده بودند تا اقدامات روح‌الله براي خانواده «زم» هم تبعاتي به دنبال داشته باشد. اتفاقي كه باعث شد محمدعلي زم خطاب به رهبري نامه‌اي بنويسد و آزادي آنها را درخواست كند كه درنهايت منجر به آزاد شدن اعضاي خانواده زم شد. حالا با گذشت كمتر از يك سال از بازداشت روح‌الله زم، «اعدام» در انتظار اوست؛ حكمي كه شايد با نامه‌هاي پدر يا طلب عفو و بخش هم تغيير نكند.