اهميت سفر وزير خارجه فرانسه به تهران
عبدالرضا فرجيراد
مديركل اسبق وزارت امور خارجه
از بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، روابط ايران و فرانسه داراي فراز و نشيبهاي قابل توجهي بوده است.
جنگ سفارتخانهها، حضور فعال منافقين در فرانسه و حمايت از رژيم صدام در جنگ تحميلي از اقداماتي بوده است كه در دورههايي بر روابط ايران و فرانسه سايه افكنده بود اما در مقابل حضور حضرت امام(ره) در نوفل لوشاتو، مقابله با طرح تحريمي داماتو در دوره رياستجمهوري كلينتون و همچنين پيشقدم شدن در توسعه روابط سياسي و اقتصادي بعد از توافق هستهاي از جمله تحركات ويژهاي بوده است كه فرانسويها از خود بروز دادهاند. بعد از توافق هستهاي سفر رييسجمهور كشورمان به فرانسه باعث شد كه دو كشور بتوانند بستر يك روابط خوب سياسي، اقتصادي را فراهم كنند كه با وجود محدوديتها و كندي عملياتي و اجرايي شدن برجام ميتوان گفت كه فرانسويها بهتر از ديگر رقباي اروپايي خود توانستهاند با طرف ايراني تعامل داشته باشند.
فعال شدن مجدد شركتهاي اتومبيلسازي، شركتهاي نفتي فرانسه و نيز امضاي قرارداد خريد يكصد هواپيماي مسافربري ايرباس از تحولات مهم روابط دو كشور در اين مدت زمان نسبتا كوتاه به حساب ميآيد. سفر آقاي مارك آيرو، وزير امور خارجه فرانسه به تهران در اين مقطع از اهميت خاص سياسي و اقتصادي برخوردار است، هر چند گفته ميشود آقاي آيرو درراس هيات اقتصادي و براي شركت در نشست كميسيون اقتصادي دو كشور وارد تهران شده است ولي گفتوگوي سياسي با مقامات كشورمان نيز ميتواند بسيار پراهميت باشد. مسائل مربوط به سوريه پس از آتشبس و نتايج نشست آستانه با توجه به علاقهمندي و نفوذ فرانسويها در حوزه شام ميتواند براي آنها حساس باشد به ويژه به خاطر روابط سرد روسيه با اروپا و به ويژه آلمان وفرانسه به جهت تحريمهاي اقتصادي روسيه و اختلافنظر بر سر توافق مينسك، اروپاييها در اين مذاكرات نقش ندارند. شايد فرانسويها به علت روابط نه چندان مطلوب خود با تركيه و روسيه علاقهمند باشند از سياسيون ايراني اطلاعاتي دريافت كرده و نسبت به آينده اين منطقه و ديدگاههاي بازيگران اصلي تحليل درستتري داشته باشند.
طبيعي است كه در بين همه كشورهاي اروپايي، فرانسويها در مورد مسائل و بحرانهاي شام به ويژه سوريه و لبنان خود را ذيحقتر ميدانند به خصوص در وضعيتي كه با وجود كمتوجهي نسبي دولت اوباما نسبت به تحولات سوريه، دولت كنوني امريكا به رهبري ترامپ نظرات صريح و قاطعي نسبت به برخورد با تروريسم و ايجاد منطقه پرواز ممنوع در سوريه اعلام كرده است.
فرانسويها اخير نسبت به صداهايي كه از داخل امريكا جهت تضعيف برجام يا وضع قوانيني كه بتواند در اجراي درست آن تزلزل ايجاد كند حساسيت نشان دادهاند و در مكالمه تلفني اخير آقاي اولاند رييسجمهور فرانسه با رييسجمهور جديد امريكا نسبت به هرگونه خدشهاي نسبت به برجام هشدار داده شده است. طبعا هم طرف ايراني و هم طرف فرانسوي در مذاكرات امروز نگرانيهاي خود را از تحولات اخير صورت گرفته در واشنگتن اعلام ميدارند ضمن اينكه بر اجراي دقيق برجام از سوي طرفهاي ذيربط تاكيد خواهند كرد.
اين نكته قابل ذكر است كه با روي كار آمدن آقاي ترامپ هم طرف ايراني و هم اتحاديه اروپايي تحت فشار قرار گرفته است. هر چند كه تا يكي دو هفته قبل اين نگرانيها از سوي كشورهاي عضو اتحاديه اروپا بيشتر احساس ميشد ولي با روشن شدن تدريجي موضع ترامپ در رابطه با ايران و صدور فرمانهاي چند روز اخير به نظر ميرسد ايران و اتحاديه اروپايي بايد نگرانيهاي مشتركي از وضعيت پيشآمده در امريكا داشته باشند. تاكيد و تشويق بريتانيا براي خروج از اتحاديه از سوي آقاي ترامپ كه چندين بار به زبان آورده و تلاش وي جهت از هم پاشيدن اين همگرايي منطقهاي نسبتا موفق، بهطور جدي اروپاييان به ويژه آلمان و فرانسه را نگران كرده است. هر چند با تعهدات مالي لفظي پذيرفته شده از سوي بعضي از كشورهاي اروپايي و ملاقات نخستوزير انگلستان با ترامپ نگرانيها در رابطه با ناتو كاهش يافته ولي باتوجه به جديتي كه آقاي ترامپ نسبت به توسعه رابطه با روسيه و همكاريهاي موردنظرش نشان ميدهد هنوز اروپاييها نتوانستهاند اعتماد لازم را در مورد مسائل امنيتي خود پس از ورود ترامپ به كاخ سفيد به دست آورند. علاوه بر مسائل فوق همكاريهاي اقتصادي آتي با اروپا هنوز ناروشن است و مشكل اصلي اين است كه متحدين اصلي امريكا در اروپا حتي نميدانند كه فردا يا در روزهاي آينده چه تصميماتي در كاخ سفيد گرفته ميشود و اين تصميمات چه كشورهايي از جهان را با نگراني روبهرو ميسازد. هرچند ترامپ قاطعيت خود را براي مبارزه با تروريسم نشان داده ولي اروپا نگران اين است كه اقدامات ناشناخته و نامعلوم رييسجمهور جديد امريكا در مبارزه با تروريسم ممكن است به جاي كاهش خطرات امنيتي مربوطه، منجر به تشديد بحران، تندروي بيشتر در خاورميانه و حتي ايجاد جنگ بزرگتري در منطقه شود كه...
غيرقابل كنترل شده و اروپا را با خطرات بيشتري از نقطهنظر امنيتي، مهاجرت و اقتصاد روبهرو سازد.
باتوجه به روحيات آقاي ترامپ و اختلافنظرهاي وي با كشورهاي اروپايي از جهات مختلف به نظر نميرسد كه در دوره رياستجمهوري چهارساله آقاي ترامپ دو متحد قديمي بتوانند از روابطي صميمي برخوردار باشند. در اين ميان باتوجه به همه نگرانيهاي موجود فرصتهايي براي فرانسه، اروپا و ايران فراهم شده كه بتوانند با درك متقابل و اتخاذ يك استراتژي مناسب همكاريهاي خود را در زمينههاي مختلف توسعه داده كه از قبل نتايج مثبت آن ايران، اروپا و منطقه خاورميانه بهرهمند شوند.