فراخوان سرمايه‌گذاري ارزي
كمال سيدعلي
ازدحام جمعيت مقابل صرافي‌ها يك فراخوان عمومي به خريد بيشتر دلار است. اين صف‌ها نشان مي‌دهند خريد و فروش در بازار ارز كشور بيش از آنكه براي مصرف واقعي باشد براي سوداگري است. سياستگذاران چاره‌اي ندارند جز آنكه اگر واقعا قصد ادامه اين روش را دارند، روش‌هاي سخت‌گيرانه‌تري را در پيش بگيرند تا ارز به مصرف واقعي برسد. خريد و فروش ارز با قيمت بالاتر يا به طور كلي، هر نوع خريد و فروشي غير از مصرف واقعي در حوزه پولي و ارز، مطلوب سياست‌هاي ارزي و اقتصادي هيچ كشور نيست چرا كه ذخايري كه بنا بوده در حوزه اشتغال‌زايي، توليد، واردات تكنولوژي، خدمات و نيازهاي كشور صرف شود، براي سوداگري هزينه شده است. افزايش نرخ نقدينگي در سال‌هاي گذشته خطر افزايش معاملات غيرمصرفي در بازاري چون بازار ارز شدت گرفت. علاوه بر اين توجه نكردن به قيمت واقعي دلار و هيجاني كه در دو ماه گذشته بازار كشور را فرا گرفته، ميل به افزايش قيمت دلار شدت كم سابقه‌اي گرفته است. اين موارد سبب شد تا بسياري از كارشناسان تصور كنند قيمت واقعي دلار به مراتب از ارقام بازار هم بالاتر است؛ در اين ميان مسوولان دولتي نيز دايم بر اين نكته تاكيد داشتند كه قيمت واقعي دلار كمتر از ارقام بازار است. با وجود اين وعده‌ها و ادعاهاي ضد و نقيض، مردم متوجه شدند قيمت دلار ديگر هرگز چهار هزار تومان نخواهد شد و حتما در آينده هم شيب آن به سمت بالا حركت خواهد كرد و متقاضيان را به خريد دوباره ترغيب كرد. از سوي ديگر ازدحام مردم مقابل صرافي‌ها از نظر من يك فراخوان سرمايه‌گذاري به مردم هم بود. يعني افرادي كه مسافر نيستند و نياز واقعي به دلار ندارند، در صف‌ها قرار مي‌گيرند و براي سود و حفظ قدرت خريد خود اقدام به خريد دلار مي‌كنند و پس از آن دلار خود را با قيمتي بالاتر مي‌فروشند. اين صف‌ها به معناي سيگنالي است كه به مردم مي‌دهد تا آنها نيز چنين اقدامي را در دستور قرار دهند. در اين ميان بايد در نظر داشت تا پايان سال روزهاي زيادي نمانده و ممكن است بانك مركزي هم نخواهد در چند روز باقي مانده رويه خود را تغيير دهد اما در هر حال بايد براي سال آينده فكري كرد. ارز خريداري شده در كشور، كمتر به مصرف واقعي مي‌رسد و براي پايين نگه داشتن نرخ آن هم اگر بخواهيم به فروش بيشتر دامن زده شود، كار نادرستي است. با اين روش نه تنها قيمت واقعي به دست نمي‌آيد، بلكه يكسري افرادي كه حوصله در صف ايستادن ندارند يا نياز بيشتري دارند، از ديگران با قيمت بالاتر دلار مي‌خرند. بايد براي ابتداي سال آينده برنامه‌ريزي مشخصي جهت كنترل بازار ارز انجام شود. اين برنامه‌ريزي بدون ايجاد محدوديت واقعي و پرداخت دلار به كساني كه نياز واقعي دارند ممكن نمي‌شود. مي‌توان براي فروش ارز به مسافران واقعي، اين كار را به فرودگاه و بعد از گيت بازرسي فرودگاه‌ها منتقل كرد تا دارنده آن ارز نتواند با فروختن آن با قيمتي بالاتر سوداگري كند. همچنين اگر مصارف ديگري هم وجود دارد به شكل حواله به حساب افراد در خارج كشور واريز شود. چنانچه دولت و سياستگذاران همچنان قصد دارند با اين روش بازار ارز را كنترل كنند، چاره‌اي ندارند جز آنكه اين روش را به درستي و با سخت‌گيري پيش ببرند وگرنه نتايج آن به هيچ عنوان قابل دفاع نخواهد بود.