سيد عماد حسيني
15 سال پيش روزنامه اعتماد يكي از اولين و شايد هم اولين روزنامه‌اي بود كه جنگ عليه عراق را ماه‌ها قبل از آغاز آن پيگيري وخبر سقوط بغداد در روز 9 آوريل 2003 را در صدر صفحات خود منتشر كرد.
جنگي كه آتش آن از نوروز آن سال وهمزمان با سال تحويل در ايران آغاز وتا 20 فروردين با ورود تانك‌هاي آبرامز امريكايي به پايتخت عراق وپايين كشيدن مجسمه صدام حسين از ميدان فردوس بغداد وارد مرحله تازه‌اي شد، مرحله‌اي كه فراز ونشيب‌هايي به مراتب بيشتر از دوره آماده‌سازي براي جنگ وپروسه سرنگوني رژيم صدام حسين داشته ودارد.
اين 15 سال چه بر سر عراق آمد، اين كشور چه مراحلي را پشت سر گذاشت چه چالش‌هايي پيش رو دارد و شايد از همه جالب‌تر سران رژيم عراق كه روزگاري ساختار ديكتاتوري صدام حسين را تشكيل مي‌دادند چه سرنوشتي پيدا كردند.
مطلب زير تلاش مي‌كند در حد مجال و بضاعتش به اين پرسش‌ها پاسخ دهد.
با فرا رسيدن 9 آوريل دقيقا 15 سال از سقوط ديكتاتوري رژيم صدام حسين مي‌گذرد، جنگي كه با ورود نيروهاي بين‌المللي در 19 مارس 2003 به خاك عراق كليد خورده بود گرچه دولت امريكا اوايل مه همان سال پايان آن را اعلام كرد اما سقوط بغداد عملا اين سرنگوني را رقم زده بود.
به محض سقوط بغداد دولت امريكا نام 55 شخصيت از اركان رژيم سرنگون شده را به عنوان افراد تحت تعقيب روي كارت‌هاي بازي وبر اساس ميزان خطرناكي قرار داد تا بعد از آن هم اين تعداد را به 150 نفر افزايش دهد.
در اين حال شمار زياد ديگري از شخصيت‌هاي عراقي نيز توسط هيات بازپرسي و عدالت كه توسط دولت جديد عراق تشكيل شد تحت تعقيب قرار گرفته، دستگير و محاكمه شدند.
مهم‌ترين حادثه بعد از سقوط بغداد دستگيري صدام حسين بود كه در 13 دسامبر 2003 به وقوع پيوست و بعد از چندين ماه محاكمه در سال 2006 اعدام شد.
عدي و قصي، فرزندان صدام حسين كه يكي فرمانده گارد رياست جمهوي وحراست رياست‌جمهوري و ديگري فرمانده نيروهاي فداييان صدام و كميته المپيك عراق بود روز 22 جولاي در شهر موصل (جايي كه بعدها پايگاه اصلي داعش شد) كشته شدند.
علي حسن مجيد پسرعموي صدام حسين هم درسال 2010 به چوبه دار سپرده شد در حالي كه سه سال قبل از آن درسال 2007 طه ياسين رمضان معاون صدام حسين وبرزان تكريتي برادر ناتني و رييس سابق سازمان امنيت صدام حسين هم سه سال قبل از او اعدام شدند.
برخي ديگر از اركان رژيم صدام حسين هم در دوره زندان يا بعد از آن به مرگ طبيعي از دنيا رفتند. در اين ميان مي‌توان به طارق عزيز وزير امور خارجه عراق اواسط 2006، محمد حمزه الزبيد نخست‌وزير 2005، طه محي الدين معروف معاون رييس‌جمهور 2009، وطبان ابراهيم التكريتي برادر ناتني صدام ووزير كشور سابق عراق 2015، سبعاوي ابراهيم ديگر برادر صدام و مدير سابق سازمان امنيت رژيم صدام 2013 اشاره كرد. به نوشته منابع عراقي بسياري از مسوولان رده دوم رژيم صدام حسين نيز بر اثر تصفيه حساب‌هاي درون سازماني كشته شدند در حالي كه دو نفر از اين شخصيت ها كه بعد از سرنگوني صدام حسين رهبري فعاليت‌هاي حزب بعث را از خارج از عراق به عهده گرفته بودند و بعد از همكاري در سقوط موصل به اين شهر بازگشتند بر اثر اختلاف با گروه داعش توسط اين گروه از پاي در آمدند.
اما شايد مهم‌ترين شخصيت باقي مانده از رژيم صهيونيستي عزت الدوري معاون صدام حسين باشد، فردي كه همچنان اطلاعات ضد ونقيضي در رابطه با زنده بودنش وجود دارد.
امروز نام عزت الدوري، در كنار عبد التواب ملا حويش معاون نخست وزير عراق وطاهر جليل حبوش التكريتي آخرين رييس سازمان اطلاعات عراق همچنان در صدر افراد تحت تعقيب دولت عراق است.
در همين حال بقيه اعضاي خانواده صدام حسين، يعني سه دختر و همسر اولش در قطر واردن زندگي مي‌كنند. به گفته دولت عراق رغد دختر بزرگ صدام همچنان بزرگ‌ترين حامي مالي اقدامات ضد دولتي در عراق محسوب مي‌شود.
در اين ميان جمال مصطفي تكريتي داماد كوچك صدام حسين وسلطان هاشم وزير دفاع عراق با وجود صدور حكم اعدام‌شان همچنان در زندان به سر مي‌برند.
قدم به قدم با مهم‌ترين رخدادهاي 15 ساله بعد از سقوط بغداد
گرچه مردم عراق بيش از چهار دهه ديكتاتوري را تحمل كرده ويك دهه آخر پيش از سقوط را به دليل محاصره وتحريم‌هاي گسترده وكامل بين‌المللي در شرايط شبه قحطي به سر بردند اما به اعتقاد اكثر جامعه عراق اگر تا پيش از سقوط رژيم ديكتاتور صدام حسين مشكل بزرگ آنها اين رژيم خودكامه بود اما بعد از سال 2003 آنها مجبور هستند با معضلات متعددي همسان وحتي بزرگ‌تر از آن دست وپنجه نرم كنند، مشكلاتي كه تعداد آنها از انگشتان دو دست هم تجاوز مي‌كند.
بر اساس داده‌هاي جمع‌آوري شده سازمان «ايراك بادي كاونت» بين سال‌هاي 2003 تا 2011 بيش از يكصد هزار غيرنظامي عراق و4500 نظامي امريكايي و 179 نظامي انگليسي در عراق كشته شدند.
نكته پاياني
بعد از 15 سال اكثر جنگ‌طلبان به اشتباه خود در نحوه انجام آن اعتراف كردند، به اعتقاد تحليلگران آبرو وجايگاه دولت امريكا درميان همپيمانانش به ويژه در رابطه با مديريت جامعه جهاني لطمه شديدي خورده است، گرچه كشورهاي اروپايي همچنان در بسياري از موارد از جمله تحريم‌ها و اعمال مجازات‌ها دنباله‌رو واشنگتن هستند اما به اعتقاد كارشناسان امروز اروپا جايگاه همپيمان را ترك كرده وخود را شريك داراي حق اظهارنظر امريكا در تعامل با مسائل جهاني مي‌داند، همين امر باعث شد تا اتحاديه اروپا وديگر قدرت‌هاي جامعه جهاني براي جلوگيري از وقوع فاجعه ديگري همچون عراق به درخواست‌هاي امريكا در موارد مشابه با ديد شك و ترديد نگاه كنند.
عراق بعد از پشت سر گذاشتن سه جنگ ويرانگر طي كمتر از سه دهه، (جنگ كويت، جنگ سقوط بغداد و جنگ با داعش) كه آخرين آن جنگ ويرانگر خانگي بود با چالش بزرگ بازسازي مواجه است، بازسازي‌اي كه حدود 89 ميليارد دلار براي اين كشور هزينه دربردارد اما آنچه به جامعه جهاني شهرت يافته و سهم عمده‌اي در ايجاد اين ويراني داشته صرفا متعهد به تامين يك‌سوم آن شده است.