راز كاهش خريد نفت ايران

تازه‌ترين آمارها از منابع غير رسمي در مورد صادرات نفت ايران حاكي از تغييرات آماري خريداران نفتي ايران است؛ آماري كه رتبه‌داران خريد نفت از ايران را جابه‌جا و تحليل‌هاي جديدي از رفتارهاي كشورهاي خريدار نفتي ايران ارايه مي‌كند. بر اين اساس آمارهاي رسمي و رهگيري نفتكش‌ها نشان داد واردات نفت خام ايران از سوي خريداران بزرگ در آسيا در مارس به بالاترين ميزان در پنج ماه گذشته رسيد. چين، هند، ژاپن و كره جنوبي ماه ميلادي گذشته مجموعا 1.73 ميليون بشكه در روز نفت از ايران وارد كردند كه در مقايسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۷ به ميزان 12.5 درصد كاهش داشت، اما بالاترين ميزان واردات از اكتبر به اين سو بود. واردات نفت چين از ايران در مارس به ۷۲۶ هزار بشكه در روز رسيد كه حدود ۱۶ درصد نسبت به مارس سال گذشته افزايش داشت و از پايين ۵۰۰ هزار بشكه در روز در فوريه بهبود يافت. ميزان واردات نفت اين كشور از ايران از ابتداي سال ميلادي جاري تاكنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته 17.2 درصد رشد كرده و به ۶۵۵ هزار و ۵۶۱ بشكه در روز رسيده است. واردات هند از ايران طي ماه ميلادي گذشته ۱۸ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته كاهش يافت و به حدود ۴۳۰ هزار بشكه در روز رسيد. ميزان واردات نفت اين كشور از ايران از ابتداي سال ميلادي جاري تاكنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته 8.8 درصد كاهش داشته و به ۵۲۲ هزار و ۷۰۰ بشكه در روز رسيده است. خريد كره جنوبي از ايران بيش از يك‌سوم (37.4 درصد) كاهش يافت و به ۳۷۴ هزار و ۹۷ بشكه در روز رسيد. ميزان واردات نفت اين كشور از ايران از ابتداي سال ميلادي جاري تاكنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۹ درصد كاهش داشته و به ۳۱۶ هزار و ۶۳۳ بشكه در روز رسيده است. همچنين آمار وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن نشان داد واردات اين كشور از ايران در مارس نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۲ درصد كاهش يافت و به ۱۹۶ هزار و ۶۶۳ بشكه در روز رسيد. ميزان واردات نفت ژاپن از ايران از ابتداي سال ميلادي جاري تاكنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته 12.4 درصد كاهش داشته و به ۱۹۳ هزار و ۷۹۶ بشكه در روز رسيده است. اين در شرايطي است كه برخي تحليلگران اين تغيير در خريد نفت ايران را تغيير موضع خريداران نفت ايران در شرايط جديد ايران و غرب مي‌خوانند و معتقدند كه اين كشورها براي اينكه خود را براي شرايط جديد بعد از تصميم‌گيري‌هاي غربي آماده كنند سعي دارند سبد خريد نفتي خود را متنوع كرده و به قولي تمام تخم‌مرغ‌هاي نفتي‌شان را در سبد ايران نگذارند. موضوعي كه عبدالحميد معرفي محمدي كارشناس اقتصاد انرژي در گفت‌وگو با «اعتماد» به آن اشاره كرده و مي‌گويد: «كشورهاي خريدار نفت از ايران همواره به دنبال خريد نفت در شرايط ايمن و بدون تنش هستند به اين جهت با توجه به روال قبلي تحريم‌هاي ايران، اين كشورها براي اينكه امنيت خريد نفت‌شان را تامين كنند سعي دارند تا با كاهش خريد از ايران، كشور ديگري كه امنيت بيشتري براي فروش نفت دارد را به عنوان گزينه‌هاي فروش نفت‌شان انتخاب كنند.» او با تاكيد بر اينكه خريداران هميشگي نفت ايران سعي دارند تا خود را در مقابل تنش‌هاي آتي در بازار نفت بعد از تصميم‌گيري‌هاي ترامپ و متحدانش بيمه كنند مي‌افزايد: «هرچند كه تصميم‌گيري ترامپ و متحدانش هنوز مشخص نيست اما آمارهاي موجود ثابت مي‌كند كه خريداران نفتي ايران در حال تنوع بخشيدن به سبد خريد خود هستند كه در اين بين بزرگ‌ترين خريداران نفتي هم وجود دارند.»اين استاد اقتصادانرژي اين واكنش‌ها را نوعي پيش‌بيني قبل از وقوع خريداران مي‌خواند و مي‌گويد: «خريداران تنها در حال ايجاد كردن حاشيه امن براي خود هستند و نمي‌توان اين روال را هميشگي خواند چرا كه هر‌گونه تنش در بازار قيمت را متاثر خواهد كرد و هيچ خريداري نمي‌تواند در بلندمدت از ايران نفت نخرد و براي تعادل‌بخشي به قيمت نفت حضور نفت ايران در بازار لازم است.» معرفي همچنين به اخبار منتشر شده در مورد افزايش صادرات نفت امريكا هم اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: «نفت صادراتي امريكا از نوع نفت شيل است كه تنها در كوتاه‌مدت مي‌تواند به بازار كمي آرامش دهد و با در نظر گرفته هزينه تمام شده استخراج آن منطقي نيست كه در بلندمدت بازار با نفت شيل به تعادل برسد و در نتيجه بازهم خريداران به سمت خريد نفت ايران مي‌آيند.» در همين حال محمدرضاخادمي، كارشناس ارشد انرژي نيز در گفت‌وگو با «اعتماد» به موضوع بيمه كشتي‌هاي نفتكش اشاره مي‌كند و معتقد است: «كاهش فروش نفت ايران را مي‌توان به موضوع عدم بيمه كشتي‌هاي نفت‌كش نيز مرتبط دانست چرا كه هر قدر امنيت كشتي‌ها تامين نباشد تمايل براي خريد نفت از كشور مبدا نيز كاهش پيدا مي‌كند و به نظر مي‌رسد هم‌اكنون در بازار نفت ايران شاهد اين روال هستيم.

عقب‌نشيني تجار نفتي

بلومبرگ نيز در گزارشي در همين خصوص به قول از عضو سابق تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي امريكا ميزان موفقيت تحريم‌هاي جديد را به همراهي چين مرتبط دانسته و نوشته است: «اگر واشنگتن از برجام خارج و تحريم نفتي ايران از سر گرفته شود ميزان موفقيت اين تحريم بستگي به چين دارد كه يا ممكن است با امريكا همراهي كند و نفت كمتري از ايران بخرد يا كاهش خريد ساير مشتريان را جبران كند.» به همين جهت در حالي كه دونالد ترامپ رييس‌جمهوري امريكا اين سيگنال را ارسال كرده كه از توافق هسته‌اي با سومين توليد‌كننده بزرگ نفت اوپك خارج خواهد شد، برخي از تجار نفتي ترجيح مي‌دهند از همكاري با ايران خودداري كنند. بر اساس گزارشي در همين خصوص در اين سايت از مصاحبه‌هاي انجام شده با 6 شركت خريدار و فروشنده نفت در خاورميانه، تجار مايل به انعقاد قراردادهاي خريد نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي با ايران كه بعد از 12 ماه مه ‌اعتبار داشته باشند، نيستند. 12 مه ‌ضرب‌الاجلي است كه ترامپ قرار است تا آن زمان در مورد ماندن يا خروج امريكا از برجام تصميم‌گيري كند.

امانوئل ماكرون، رييس‌جمهوري فرانسه كه اين هفته در واشنگتن با ترامپ ديدار كرد گفته، فكر مي‌كند رييس‌جمهور امريكا از توافق هسته‌اي خارج خواهد شد. بر اساس برآورد موسسه مشورتي اف جي‌اي و موسسه تجاري گانور، تحريم‌هاي جديد امريكا صادرات نفت ايران را به ميزان نيم ميليون بشكه در روز كاهش خواهد داد. ايران در حال حاضر روزانه حدود 2.5 ميليون بشكه نفت صادر مي‌كند. برخي از تجار مشتري نفت ايران گفته‌اند، قراردادهاي موجود آنها شامل بندهايي است كه به آنها اجازه مي‌دهد در صورت برقراري مجدد تحريم‌ها خريد نفت از ايران را متوقف كنند. اين تجار گفته‌اند براي حفاظت از منافع تجاري خود در امريكا، احتمالا مجبور خواهند شد اين بندها را به اجرا بگذارند. به گفته تجار، برخي شركت‌هاي كشتيراني، بانك‌ها و شركت‌هاي بيمه‌اي هم در حال كاهش تعداد قراردادهاي نفتي با ايران براي تاريخ بعد 12 مه ‌هستند. صادرات فعلي نفت ايران بيش از دو برابر رقمي بود كه قبل از كاهش تحريم‌ها در ژانويه 2016 بود. چين بزرگ‌ترين مشتري نفت ايران است و حدود يك سوم از نفت صادراتي اين كشور را به خود اختصاص مي‌دهد. امريكا شهروندان و شركت‌هاي خود را از خريد نفت ايران منع كرده است.