مذاكرات براي تشكيل
دولت ائتلافي درعراق آغازشد
صد ر
در جست وجوي متحد قدرتمند
شهاب شهسواري
شنبه شب و پس از اعلام رسمي نتايج انتخاباتي عراق، مقتدي‌صدر اولين ملاقات رسمي‌اش را براي تشكيل ائتلاف تازه با حيدر عبادي، نخست‌وزير عراق آغاز كرد. دو سال بعد از اينكه اعتراضات خياباني به رهبري مقتدي صدر در بغداد، به دروازه‌هاي منطقه سبز و كرسي‌هاي پارلمان عراق رسيد، حيدر عبادي اكنون به اصلي‌ترين گزينه جريان صدر براي نخست‌وزيري دوباره عراق بدل شده است. هر چند صدر در اوج دوران اعتراضات خياباني بغداد، خواهان كناره‌گيري دولت عبادي نشده‌بود، اما اعتراض او به فساد نظام‌مند در ساختار اداري عراق و مطالباتش براي اصلاحات گسترده در دولت، از سوي عبادي عملي نشدند. اما در بين گزينه‌هايي كه براي نخست‌وزير آينده عراق وجود دارند، حيدر عبادي با تجربه چهارساله نخست‌وزيري، عملي‌ترين و قابل دفاع‌ترين گزينه براي نخست‌وزيري عراق محسوب مي‌شود. عبادي كه در دوران نخست‌وزيري‌اش موفق شد عمليات مبارزه با داعش را به سرانجام برساند و به همين مناسبت نام فهرست انتخاباتي تحت رهبري‌اش را نصر، به معناي پيروزي قرار داد، بر خلاف انتظارها نتوانست در انتخابات با موفقيت چشمگيري روبه‌رو شود و بعد از فهرست‌هاي سائرون، به رهبري مقتدي صدر و فتح به رهبري هادي عامري، با كسب 42 كرسي در پارلمان عراق در جايگاه سوم قرار گرفت. با اين حال عبادي متحد قابل قبولي براي صدر محسوب مي‌شود، چرا كه بر‌خلاف رقباي ديگر، در رابطه با ايران، عربستان و امريكا، گرايشي ميانه‌رو‌تر از بقيه دارد. از ميان 6 فراكسيون اصلي پارلمان آينده عراق، فهرست‌هاي فتح، حكمت و دولت قانون، نزديك‌ترين گروه‌ها به تهران محسوب مي‌شوند، حوزه‌اي كه صدربارها اعلام كرده علاقه‌اي ندارد به آن نزديك شود. هر‌چند پيش‌بيني مي‌شود كه فهرست حكمت، وابسته به عمار حكيم، يكي از گزينه‌هاي دولت ائتلافي مقتدي صدر باشد، اما فهرست‌هاي فتح و دولت قانون به رهبري هادي عامري، رهبر حشد‌الشعبي و نوري مالكي، نخست‌وزير پيشين عراق، احتمالا جايي در اين ائتلاف نخواهند داشت. با اين حال هادي عامري، رهبر قدرتمند شبه‌نظاميان حشد‌الشعبي كه نقش بارزي در شكست داعش در عراق بازي كردند، به سادگي حاضر نخواهد شد بعد از پيروزي فهرست تحت حمايتش در انتخابات اخير و قرار گرفتن در جايگاه دوم، موقعيت كنوني خود در دولت عراق و رياست بر وزارت قدرتمند كشور را، كه اكنون در اختيار قاسم عرجي، از فرماندهان بلندپايه سازمان نظامي بدر است، واگذار كند.
مقتدي صدر در نشست خبري بعد از ديدار با حيدر عبادي تاكيد كرد: «درهاي مذاكرات ائتلاف براي همه تا زماني باز است كه آماده باشند كشور را بسازند و به تصميم عراقي‌ها وفادار باشند.» به گفته منابع آگاه ديدار مقتدي صدر با عبادي دو ساعت طول كشيد و اظهارات عبادي پس از اين ديدار مبني بر تشكيل «يك دولت فراگير» و پيام توييتري صبح يكشنبه مقتدي صدر در مورد وحدت اقوام، مذاهب، گرايش‌ها و اديان، نشان مي‌داد كه ذهنيت عبادي و صدر حول محور تشكيل يك دولت ائتلافي با حضور چندين فهرست انتخاباتي از جمله فهرست‌هاي قدرتمند كردها، سني‌ها و سكولارهايي مانند اياد علاوي و كمونيست‌هاي متحد صدر است.
مشخص نيست دست دوستي صدر و عبادي تا چه زمان دوام بياورد و چند گروه ديگر حاضر باشند به چنين ائتلافي بپيوندند. صدر بعد از اعلام نتايج رسمي انتخابات از طريق حساب كاربري شبكه اجتماعي توييترش به راي‌دهندگان وعده داد كه آنها را از راي به فهرستش «پشيمان نخواهد كرد.» بعد از ديدار شنبه‌شب صدر و عبادي، هر دو سياستمدار عراقي قول دادند كه هر‌چه سريع‌تر به يك توافق جامع براي تشكيل دولت برسند، برخي گروه‌ها مانند جريان حكمت، تحت رهبري عمار حكيم، ضرب‌الاجل پايان ماه مبارك رمضان را براي تشكيل دولت جديد و توافق براي ائتلاف تعيين كرده‌اند، اما تعدد گروه‌ها در پارلمان باعث شده است كه بدون توافق چندين گروه بزرگ، امكان تشكيل يك دولت اكثريت وجود نداشته‌باشد. اگر صدر و عبادي براي ائتلاف با يكديگر به توافق نهايي دست پيدا كنند، دست كم بايد با سه فهرست ديگر براي تشكيل دولت ائتلافي هم مذاكره كنند. پيش‌بيني مي‌شود فهرست‌هاي الوطنيه به رهبري اياد علاوي، حزب دموكرات كردستان به رهبري نيچروان بارزاني و فهرست حكمت به رهبري عمار حكيم، اولويت‌هاي اصلي صدر براي قرار دادن در فهرست دولت ائتلافي باشند.
كرك سوول، كارشناس مسائل عراق به آسوشيتدپرس مي‌گويد: «امكان ندارد يك اكثريت همسو در پارلمان عراق شكل بگيرد، نهايتا يك دولت ائتلافي وصله پينه‌اي تشكيل خواهد شد كه بعيد به نظر مي‌رسد از دولت قبلي باثبات‌تر و فراگيرتر باشد.»
آسوشيتدپرس در گزارشي درباره وضعيت ائتلاف‌هاي احتمالي و آينده سياسي عراق پس از انتخابات مي‌نويسد: «شمشير اعتراض‌هاي هواداران گروه‌ها و اقوام مختلف عراقي بالاي سر مذاكرات ائتلاف در عراق قرار گرفته است و هر زمان كه هر يك از طرف‌ها احساس كنند كه بر سر حضور آنها در قدرت معامله‌اي صورت گرفته، ممكن است براي تحت فشار قرار دادن مذاكرات هواداران خود را به ميدان بياورند. چنين فشاري باعث مي‌شود مذاكرات مقتدي صدر براي تشكيل دولت به سوي تشكيل يك ائتلاف فراگيرتر برود كه نهايتا شعار اصلاحات او را به حاشيه خواهد راند.»
تاجبخش بغداد
رسانه‌هاي غربي او را «رهبر پيشين دو انقلاب عليه اشغال عراق توسط امريكا» و «رهبر پيشين شبه‌نظاميان شيعه» مي‌نامند، همزمان اين روحاني كه رويترز او را «تندخو» توصيف مي‌كند، بزرگ‌ترين منتقد شيعه مذهب نفوذ سياسي ايران در بغداد هم شناخته‌مي‌شود. مقتدي صدر جوان، فرزند خانواده‌اي از بانفوذترين روحانيان شيعه عراق، 15 سال بعد از آغاز تهاجم نظامي امريكا به عراق، حالا به عنوان شناخته‌شده‌ترين چهره سياسي اين كشور و رهبر در سايه بزرگ‌ترين فراكسيون پارلماني اين كشور شناخته‌مي‌شود. هر چند ساعاتي بعد از راي‌گيري شنبه هفته پيش، طرفداران مقتدي صدر پيروزي او را جشن گرفتند، اما تقريبا يك هفته طول كشيد تا نتايج نهايي انتخابات مشخص شود. فهرست انتخاباتي سائرون، تحت رهبري مقتدي صدر، روحاني 44 ساله شيعه، توانست در اين انتخابات 54 كرسي پارلمان عراق را از آن خود كند و با اينكه خودش براي انتخابات نامزد نشده‌بود، اما اكنون رهبر بزرگ‌ترين فراكسيون پارلماني عراق است. اما مسير قدرت براي رهبر در سايه جديد عراق، آنچنان نيز ساده نيست. تعداد كرسي‌هايي كه جريان سائرون از آن خود كرده است، كمتر از يك سوم كرسي‌هاي لازم براي اكثريتي است كه بتواند به تنهايي يك دولت تشكيل دهد، حال مقتدي صدر بايد در جست‌وجوي شركايي باشد كه حاضر باشند تحت هدايت او يك دولت ائتلافي تشكيل دهند، دولت آرماني مقتدي كه نه تحت نفوذ امريكا و نه تحت نفوذ ايران باشد و همزمان با فساد گسترده مبارزه كند و اختلاف‌هاي قومي و مذهبي را در كشور كاهش دهد. 20 سال بعد از اينكه در 24 سالگي پدرش، مجتهد برجسته شيعه، سيد محمد صدر و دو برادرش توسط رژيم صدام حسين ترور شدند و 15 سال بعد از اينكه در 29 سالگي قاتل پدرش توسط اشغالگران امريكايي از حكومت بركنار شد و توانست خودش را به عنوان اصلي‌ترين چهره مبارز با اشغالگري امريكا مطرح كند، حالا تاج رياست دولت عراق در دستان مقتداي 44 ساله قرار گرفته و مذاكراتش را شروع كرده است تا مشخص شود تاج نخست‌وزيري را بر سر كدام‌يك از رقباي سياسي‌اش قرار خواهد داد.