اروپا در مسير متفاوت

دولت ترامپ كه از زمان به قدرت رسيدن، سياست‌هاي يكجانبه و توجه اكيد به تامين و حفظ منافع امريكا در سطح جهان را در پيش گرفته است، با واكنش‌هاي متعددي از سوي متحدان خود مواجه شده است. از جنگ جهاني دوم تاكنون، امريكا به عنوان ابرقدرت جهاني شناخته مي‌شد و مشاركت جدي و سهم اصلي در حفظ امنيت متحدان خود برعهده داشت. امريكا كه بزرگ‌ترين قدرت اقتصادي جهان نيز به‌شمار مي‌رود بازار داخلي بزرگ خود را نسبتا باز نگه مي‌داشت تا ساير كشورهاي عمدتا دوست و متحد بتوانند با كمترين موانع تجاري وارد اين بازار شوند. اين شرايط مساعد كه در دوران روساي جمهور قبل از ترامپ حاكم بود باعث شد تا كل اقتصاد جهان منتفع شود و جهاني‌سازي رونق پيدا كند. تاكنون در عرصه بين‌المللي كشور امريكا به واسطه بزرگي اقتصاد و برتري قدرت نظامي خود، حضوري فعال در عرصه جهاني داشته و به اصطلاح از جيب خود خرج مي‌كرد تا بتواند ابرقدرتي و قدرت بلامنازع بودن خود را به رخ ديگران بكشد. چنين سياستي باعث شد تا امريكا متحدان زيادي در جهان پيدا كند كه در عوض در مسائل جهاني از اين كشور حرف‌شنوي داشته باشند. اما ترامپ چنين شرايطي را برنمي‌تابد و خواهان سهيم شدن ساير كشورها در پرداخت هزينه‌ها است. اقتصاددان‌هاي سرشناس امريكايي و ساير كشورها عمدتا در جبهه مخالف رويكرد ترامپ قرار دارند و به وي اعتراض مي‌كنند كه با چنين اقدامات نسنجيده نه تنها امريكا به جايگاه نخست نخواهد رسيد بلكه سبب افول اعتبار و قدرت امريكا خواهد شد. اما ترامپ گوشش بدهكار نيست و عمده پيمان‌ها و توافقات تجاري بين‌المللي را باطل و ملغي مي‌كند و در حال خروج از آنها است. ترامپ ادعا مي‌كند ساير كشورها از قدرت اقتصادي و نظامي امريكا به نفع خود بهره‌كشي كرده و اقدام به سواري مجاني مي‌كنند و اين حالت ديگر قابل دوام نيست و ...

هر كشوري بايد سهم خود را در عرصه بين‌الملل بپردازد. ساير كشورها هم در مقابل احساس مي‌كنند ديگر ضرورتي ندارد از سياست‌هاي امريكا پيروي كنند. مساله برجام و همراهي كشورهاي اروپايي با ايران براي تداوم و اجراي آن يك آزمون بزرگ در عصر ترامپ براي اروپا است. قدرت‌هاي اروپايي اينك بايد نشان دهند كه توانايي گرفتن تصميم‌هاي مستقل و بدون توجه و تبعيت از امريكا را دارند. با اينكه قيمت جهاني نفت هميشه به دلار تعيين مي‌شده است اين كشورها براي اثبات حمايت عملي خود از برجام مي‌توانند نفت ايران را با ارزهايي به غير از دلار خريداري كنند. چالش برجام فرصتي جديد براي ورود به دوران پساامريكايي است كه اتحاديه اروپا و ساير قطب‌هاي نوظهور اقتصادي مانند چين و هند بتوانند نظم جديدي را در غياب امريكا شكل دهند و تصميماتي به نفع همه كشورهاي جهان بگيرند.