مسير اشتباهي ترامپ براي مذاكره
سارا معصومي
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده با خروج پر‌سر و صدا از توافق هسته‌اي با ايران، ديگر اعضاي باقيمانده در برجام را كه اتفاقا از اصلي‌ترين متحدان امريكا در عرصه بين‌المللي هستند به دردسر انداخته است. با اين وجود امروز ساده‌تر از هر زمان ديگري مي‌توان گفت كه انگيزه رييس‌جمهور امريكا از پايان دادن به توافق هسته‌اي با ايران نه جزييات اين توافق بلكه تبديل شدن آن به ميراث باراك اوباما در حوزه ديپلماسي بوده است. دونالد ترامپ به دنبال توافق با جمهوري اسلامي ايران است اما توافقي كه با امضاي وي رسميت پيدا كند. چهل و پنجمين رييس‌جمهور امريكا در ميانه سفر پرحاشيه خود به بروكسل براي ديدار با رهبران كشورهاي عضو سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) پرده از سياستي كه در قبال ايران در پيش گرفته برداشت و در پاسخ به سوالي درباره اينكه چه برنامه‌اي براي ايران با توجه به خروج امريكا از برجام دارد، گفت: «مي‌دانم آنها با مشكلات فراواني مواجه هستند و اقتصادشان در حال سقوط است اما من اين را به شما مي‌گويم كه روزي به من تلفن خواهند زد و خواهند گفت كه بيا توافقي بكنيم.» رييس‌جمهور امريكا در ادامه سخنانش با تكرار ادعاهاي واهي گفت: ايراني‌ها الان نسبت به قبل با احترام بيشتري با ما برخورد مي‌كنند. آنان در حال حاضر درد زيادي را تحمل مي‌كنند. اين سخنان رييس‌جمهور امريكا درباره ايران، تحليل‌هاي متفاوتي را به دنبال داشت. برخي اعتقاد داشتند كه ترامپ با اين اظهارات از تشديد تنش ميان تهران و واشنگتن در چندماه آتي خبر داده و برخي نيز مي‌گويند كه وي در حقيقت نشان داده كه شيفته مذاكره با ايران است. با اين وجود با توجه به خروج امريكا از برجام مي‌توان گفت كه در حال حاضر احتمال هرگونه تماس تلفني يا مذاكره مستقيم ميان ايران و امريكا صفر است.
نجواي ضدايراني ترامپ
در گوش اعضاي ناتو
دولت دونالد ترامپ تشديد فشار بر ايران را از چند كانال متفاوت دنبال مي‌كند. همزمان با اظهارات دونالد ترامپ كه نشان مي‌داد وي خيال رها كردن سياست تشديد فشار اقتصادي بر تهران را ندارد، مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده نيز از متحدان امريكا در سطح بين‌المللي خواست كه سياست فشار بر ايران را دنبال كنند. سايت پوليتيكو درباره تشديد فشارهاي واشنگتن بر تهران مي‌نويسد: پس از انتشار خبري مبني بر خنثي شدن بمبگذاري در تجمع منافقين در پاريس و دستگيري يك ديپلمات ايراني در اين زمينه در آلمان، واشنگتن تلاش مي‌كند بيشترين استفاده را از اين اتفاق بكند. در تجمع منافقين در پاريس برخي از مقام‌هاي امريكايي از جمله رودي جولياني شهردار سابق نيويورك حضور داشته‌اند و اكنون امريكا ادعا مي‌كند كه هدف ايران از نقشه‌كشي براي بمبگذاري در آن تجمع مقام‌هاي امريكايي حاضر بوده‌اند. مقام‌هاي امريكايي با وجود همه ابهام‌هايي كه درباره پرونده بازداشت ديپلمات ايراني وجود دارد تلاش مي‌كنند به بهانه اين پرونده، متحدان اروپايي خود را در منگنه قرار داده و با طرح اين ادعا كه ايران در فعاليت‌هاي تروريستي عليه امريكا دست دارد، تهران را از همه‌چيز مانند دسترسي به اموال خود در اروپا يا استفاده از حريم هوايي برخي كشورها، محروم كنند. برخي منابع آگاه در بروكسل به پوليتيكو گفته‌اند كه دونالد ترامپ در تمام گفت‌وگوهاي پشت پرده با مقام‌هاي كشورهاي حاضر در نشست ناتو اين نكته را به آنها يادآور شده است. در حقيقت مي‌توان گفت كه استراتژي واشنگتن براي منزوي كردن ايران بسيار بيشتر از تهديد كمپاني‌هايي كه كار تجاري با ايران مي‌كنند به تحريم است. امريكايي‌ها مي‌گويند كه آنچه درباره تجمع منافقين در پاريس رخ داد نشان مي‌دهد كه اين نگاه در حال جا افتادن در غرب درباره اينكه ايران شريكي قابل اعتماد است، خطرناك است. درحالي كه با برجام و وفاي به عهد ايران به تك‌تك تعهدهاي داده شده، اروپايي‌ها همچنان مصر به ادامه مسير عادي‌سازي رابطه اقتصادي و سياسي با تهران هستند، ترامپ تلاش مي‌كند اين پيش‌فرض را برهم بزند. مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده روز پنجشنبه و پيش از ديدار با همتاهاي اروپايي خود در توييترش نوشت: ما از متحدان و شركاي خود مي‌خواهيم كه به كمپين ما براي افزايش فشار اقتصادي بر ايران بپيوندند.
پاليتيكو در بخش‌هايي از گزارش خود مي‌نويسد: هراندازه هم كه امريكايي‌ها تلاش كنند اما در اين مسير از شانس چنداني براي پيروزي برخوردار نيستند. سخنان دونالد ترامپ در انتقاد از اروپا به‌شدت متحدان امريكا در قاره سبز را خشمگين كرده و البته در لاك دفاعي فرو برده است. رهبران كشورهاي اروپايي تلاش مي‌كنند برجام را نجات دهند و حتي اقدام‌هايي را براي مصون نگاه داشتن كمپاني‌هاي خود از تحريم‌هاي امريكا انجام داده‌اند. با اين وجود امريكا كوتاه نيامده و هر روز ترفند جديدي براي همراه‌سازي اروپا با خود در تشديد فشار بر ايران به راه انداخته است. اوايل ماه جاري ميلادي بود كه سفير امريكا در آلمان در نامه‌اي بسيار تند و تيز به وزارت خارجه آلمان از برلين خواست كه مانع از فعاليت شركت هوايي ماهان در آلمان شود. امريكا اين شركت را به دليل آنچه همكاري با سپاه پاسداران انقلاب اسلامي مي‌داند وارد ليست تحريمي خود كرده و از سال 2011 تاكنون بارها نسبت به فعاليت ماهان اير در آلمان اعتراض كرده است. اخيرا نيز امريكا، آلمان را تحت فشار قرار داده تا مانع از انتقال 300 ميليون يورو پول نقدي شود كه ايران از بانكي در هامبورگ مطالبه كرده است.
الجزيره درباره تلاش‌هاي امريكا براي اعمال فشار بر ايران مي‌نويسد: رييس‌جمهور امريكا از زمان خروج كشورش از برجام از همه خواسته كه منابع جايگزيني براي خود بيابند چرا كه امريكا مصمم به تحريم همه‌جانبه ايران است. هفته گذشته مقام‌هاي امريكايي تاكيد كردند كه هدف آنها اين است كه هر تعداد كشور بيشتري را كه مي‌توانند براي به صفر رساندن واردات نفت از ايران بسيج كنند. برخي رسانه‌ها ادعا مي‌كنند هند كه دومين كشور خريدار نفت ايران است برنامه‌هايي براي كاستن از وابستگي به نفت اين كشور را دنبال مي‌كند. خبرگزاري رويترز اخيرا در گزارشي ادعا كرده كه هند در ماه ژوئن از ميزان خريد نفت از ايران كاسته و برحجم واردات خود از امريكا افزوده است. با اين وجود ايران تلاش مي‌كند كاهش خريد نفت از سوي مشتري‌هاي خود مانند نفت را با قراردادهاي جديدتر با ساير كشورها جبران كند كه روسيه يكي از اين كشورها است. براساس آمار موجود ميزان خريد نفت ايران از سوي روسيه در 4 ماه نخست سال 2018 بيش از 36 درصد نسبت به همين بازه زماني در سال گذشته افزايش داشته است.
مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده كه در تمام رايزني‌هاي خود در بروكسل از همتاهاي اروپايي درخواست يكسان كاهش از سطح همكاري با تهران را مطرح كرده بود، هفته گذشته را در امارات متحده عربي و عربستان سعودي گذراند. گفته مي‌شود كه سوژه اصلي اين رايزني‌ها نيز ايران بوده است. يك مقام وزارت خارجه امريكا مي‌گويد كه عمده بحث‌هاي پمپئو در ابوظبي و رياض حول اين محور بوده كه چگونه مي‌توان ايران را از منظر اقتصادي تحت فشار قرار داد.
افشاي توطئه عربستان، امارات و اسراييل عليه ايران
شمارش معكوس براي نخستين ديدار دو‌جانبه و رسمي دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين، روساي جمهور امريكا و روسيه در هلسينكي فنلاند آغاز شده است؛ ديداري كه قرار است روز دوشنبه هفته جاري رخ بدهد و از هم‌اكنون گمانه‌زني‌ها درباره سوژه‌هاي روي ميز اين رايزني‌ها آغاز شده است. ميدل ايست مانيتور به نقل از نيويوركر روز گذشته در خبري اعلام كرد كه اسراييل، عربستان سعودي و امارات متحده عربي به شكل محرمانه و مخفيانه رايزني‌هايي با دونالد ترامپ براي برداشته شدن تحريم‌هاي روسيه داشته‌اند. در توافق مد‌نظر اضلاع مثلث همكاري جديد، روسيه در ازاي مهار نفوذ ايران در سوريه مي‌توانست از شر بخش‌هايي از تحريم‌هايي كه به واسطه عملياتش در اوكراين انجام داده بود، خلاص شود. در بخش‌هايي از اين گزارش آمده است: نخستين رايزني‌هاي امارات، عربستان و اسراييل براي متوقف كردن نفوذ ايران در سوريه در ازاي لغو تحريم‌هاي روسيه پيش از برگزاري انتخابات سال 2016 انجام شد. در آن تاريخ محمد بن زايد، امير امارات به يكي از واسطه‌هاي قديمي خود در داخل ساختار سياسي امريكا اين طرح را پيشنهاد داد. سفير رژيم اسراييل در امريكا نيز براي بيرون راندن ايراني‌ها از سوريه رايزني‌هاي فشرده‌اي را با روس‌ها انجام داد. در حالي كه روسيه براي پذيرش اين پيشنهاد احتياط مي‌كرد اما امارات، اسراييل و عربستان براي تشويق كرملين به اين طرح شروع به سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده در روسيه كردند. پس از انتخاب ترامپ نيز عربستان سعودي همچنان اين ايده را جلو برد و به نظر مي‌رسد كه ترامپ همچنان در حال فكر روي اين ايده باشد. ماه گذشته زماني كه ترامپ ايده پيوستن دوباره روسيه به گروه 7 كشور صنعتي را مطرح كرد با مخالفت اروپايي‌ها روبه رو شد و اكنون نيز به نظر مي‌رسد كه مساله لغو تحريم‌هاي روسيه كاري نباشد كه امريكا به تنهايي و جدا از اروپا بتواند از عهده آن برآيد.