پيامي براي مذاكره؟
ولي اين را از من بشنويد بالاخره آنها يك روز به من زنگ مي‌زنند و مي‌گويند بياييد با هم توافق كنيم و من با آنها توافق مي‌كنم.» اين چند جمله اساس ذهنيت رييس‌جمهوري امريكا در قبال ايران را بيان مي‌كند. به عبارت ديگر، ذهنيت دونالد ترامپ بر چند فرض استوار شده است:
- تنش در روابط ايران و امريكا بعد از خروج اين كشور از برجام شدت گرفته اما قابل كنترل است.
- ايران به اندازه پيش از برجام مزاحمتي براي امريكا ايجاد نكرده و اين موضوع امكان رسيدن به توافق را هموارتر خواهد كرد.
- اقتصاد ايران در آستانه فروپاشي است و جمهوري اسلامي براي نجات در نهايت به مذاكره با امريكا تن خواهد داد.
- امريكا آماده مذاكره مستقيم و بي‌واسطه است و فقط با يك تماس تلفني از جانب ايراني‌ها مشكلات حل مي‌شود.
- سرانجام پاي گذاشتن ايران در مسير مذاكره با امريكا، توافق خواهد بود.
- امريكا براي رسيدن به توافق با ايران عجله‌اي ندارد.
با اين حال، اصولا هرگونه توافق ميان كشورها به حداقل‌هايي از جمله احترام متقابل، اعتماد متقابل و تعريفي از منافع مشترك نياز دارد. در حالي كه رفتارها و اظهارات دونالد ترامپ در يك سال و نيم گذشته، حداقل‌هاي لازم را براي مذاكره و توافق از بين برده است.
خروج يكجانبه امريكا از توافقي كه براي رسيدن به آن هفت كشور به همراه اتحاديه اروپا بيش از 10 سال مذاكره كرده بودند، اعتماد به دولت كنوني امريكا را در نزد ملت و دولت ايران به شكل كامل از بين برده است.
در عين حال، درچند ماه اخير، به ويژه بعد از خروج امريكا از برجام، تهديدات و رفتارهاي توهين آميز اين كشور درقبال ايران افزايش يافته است. سخنراني مايك پمپئو، وزير امور خارجه امريكا كه در آن شروط دوازده‌گانه واشنگتن براي مذاكره با ايران مطرح شد، تقريبا باب هرگونه تفاهمي را با ايران بست. در اين 12 شرط، مواردي وجود دارد كه اجراي آن فقط توسط كشور اشغال شده پس از جنگي ويرانگر امكان‌پذير است و نه توسط ملتي با ويژگي‌هاي ايران. با توجه به اين موارد، سخنان ترامپ در نشست مطبوعاتي در بروكسل بيش از اينكه تشريح استراتژي امريكا در قبال ايران باشد، بيانگر آرزوي قلبي رييس‌جمهوري امريكا است كه بدون در نظرگرفتن واقعيت‌هاي موجود در نظام بين‌الملل و دهه‌ها خصومت امريكا عليه ايران، به پيروزي آسان و بدون هزينه در برابر ايران مي‌انديشد. تحقق اين آرزوي تقريبا ناشدني براي رييس‌جمهوري كنوني و حزب جمهوريخواه كه در آستانه انتخابات مياندوره‌اي كنگره قرار دارند، شايد با نتايج مطلوب سياسي همراه باشد، اما در عين حال، كمكي به حل معضل ديرينه روابط ايران و امريكا نخواهد كرد.