پيچيدگي و عمق تاثيرات تاريخي
شبنم نيكخو
منتقد: زماني كه در اواخر 1400 ميلادي پرتغاليها وارد قاره آفريقا شدند، عاج طلاي سفيد آنها بود. عاجي كه روي آن نقش و نگار هنر دست آفريقا زده ميشد، به كالايي صادراتي بدل شد كه يادآور كشت و كشتاري حريصانه است. پس از آن هنر آفريقايي در آستانه تغيير و تحول قرار گرفت.
هنرمند: با اين وجود فارغ از محدوده جغرافيايي، هنري كه براي فروش توليد ميشود هماكنون در «هنر آفريقايي» وجود دارد كه كاملا با هنري كه با مواد بومي و براي جامعه بومي خلق ميشود تفاوت دارد. به همين دليل است كه بسياري از كلكسيوندارها ارزش بسيار ويژهاي براي هنر آفريقايي پيش از دوران استعمار قائل هستند.
منتقد: ليكن طبقهبندي هنر آفريقا به پيش و پس از دوران استعمار سادهانگاري است. جنبشهاي تاريخي متعددي سبب حركت و فعاليت هنرمندان آفريقايي شدهاند كه ناديده گرفتن آنها بخشي از هويت، فرهنگ و هنر آفريقايي را ميپوشاند. براي مثال، بردهداري درقاره آفريقا در قياس با تجارت برده به آن طرف اقيانوس اطلس تاثيرات متفاوتي در هنر آفريقايي گذاشته است. همچنين مرزبنديهاي كنفرانس برلين كه عوامل قبيلهاي، زباني و جغرافيايي در آن در نظر گرفته نشده بود.
هنرمند: اما آگاهي به اين اتفاقات در قلمرو تاريخدانان است و در گفتوگوي هنر جهاني امروز تاريخ دستيابي به اثري پيش رو چندان در نظر نميآيد و دنيا خوش دارد تبعيضات آن دوران را به گذشته بسپارد و به تماشاي اثر آنگونه كه ميبينيم بنشيند.
منتقد: به گذشتهاي كه به دست و پاي جهان وصل است؟ ياد هنرمندي افتادم، «گلن ليگان»1 هنرمند مفهومي آفريقايي- آمريكايي از دوستانش خواست تصور كنند كه او گم شده است و ميخواهند مشخصات او را بازگويند. كلماتي كه براي توصيف وي استفاده كردند را در كنار هم و در قالب آگهيهاي دوران بردهداري به تصوير كشيد و در نهايت، شباهت بسيار زياد توصيفات و كلمات آن با آگهيهاي واقعي قرن نوزدهم مبني بر فرار بردهاي از صاحبش نشان پيچيدگي و عمق تاثيرات تاريخي بر شكلگيري ذهنيتهاي كنوني ما دارد.
1- Glenn Ligon / 1960