صادرات و فقر اطلاعات اقتصادي
مهدي كريمي‌تفرشي
كشور ما به لحاظ جغرافيايي، ترانزيتي و موقعيت استراتژيك منطقه‌اي شرايط فوق‌العاده‌اي دارد كه مي‌تواند از مزيت‌هاي مهم ما در تجارت خارجي باشد كه بايد از اين موقعيت بي‌نظير بهره برد. تصاحب سهم كشورهايي كه جايگاه پايداري در بازار دارند، دشوار است اما فعالان اقتصادي بايد فرصت‌هاي خوب موجود در بازارهاي جهاني را بشناسند و از آن حدكثر بهره را ببرند. متاسفانه رقابت‌هاي منفي، عدم آموزش و نگاه سنتي همواره از عواملي بوده كه در حركت موفق اين بخش در تجارت بين‌المللي آثار مخرب داشته است. بايد از پتانسيل‌ها و مزيت‌هايي كه كشور در صنايع تبديلي و محصولات استراتژيك غير نفتي دارد به نحو مثبتي بهره‌گيري كرد و فرصت‌هاي ايجاد شده در بازارهاي صادراتي به خوبي شناخته و بهره‌برداري شود.
يكي از مهم‌ترين مشكلات صادركنندگان ورود به بازارهاي هدف بدون بررسي ابعاد و شرايط رقابت در اين بازارهاست. شناخت بازار، نيازسنجي مصرف‌كننده در بازارهاي هدف و درك درست از ذائقه و تقاضاي مصرف‌كنندگان در اين بازارها از ملزومات اساسي ورود به بازارهاي صادراتي است. بنابراين يكي از عمده مشكلاتي كه در ايران وجود دارد، اين است كه بدون شناخت كافي وارد بازارها مي‌شويم و همين امر سبب مي‌شود كه واحدهاي توليدي و صنعتي آسيب ديده و در رقابت با ساير رقبا با شكست روبه‌رو شوند. براي ورود به بازارهاي هدف بايد زمان‌بندي منطقي و شناخت كافي وجود داشته باشد.
به علاوه شناخت و مطالعه درست از توانمندي‌هاي صنعتي و تجاري كشورهاي مختلف در امر صادرات نكته بسيار مهمي است كه فعالان اقتصادي نبايد از آن غافل شوند، چرا كه ممكن است كشور هدف صادرات خود پتانسيل كافي در توليد محصول صادراتي ما را داشته باشد يا بازار از آن محصول اشباع باشد. بنابراين بايد بازار هدف، كشور مقصد و محصول صادراتي به‌طور استراتژيك و كارشناسي شده انتخاب شوند.
خوشبختانه بسياري از شركت‌ها و واحدهاي توليدي در ايران اين قابليت را دارند كه پاسخگوي نيازهاي منطقه باشند، بنابراين اگر از اين فرصت با شناخت كافي از بازارهاي هدف استفاده كنيم، مي‌توانيم علاوه بر افزايش ميزان صادرات شاهد ماندگاري در بازارهاي هدف هم باشيم.
تغيير ديدگاه‌هاي سنتي و حركت به سمت بازارهاي مدرن و آموزش و بهره‌گيري از شيوه‌هاي نوين بازاريابي و روابط بين‌الملل، تجارت آموزش محور و شناخت درست حقوق بين‌الملل، آشنايي و پياده‌سازي دقيق استانداردهاي بين‌المللي، تحول نوآورانه در شيوه‌هاي بسته‌بندي و طراحي محصولات، شناخت صحيح ذائقه و خواست و نياز بازارهاي كشورهاي مقصد، تلاش همه‌جانبه، علمي و مطالعات عميق در جهت بهبود و ارتقاي كيفيت محصولات، ايجاد شبكه توزيع مدرن، تقويت شركتهاي رقابت‌پذير و كمك به گسترش رقابت مثبت و سازنده از راهكارهاي مهم و موثر جهت حضور موفق در تجارت خارجي و كمك به رشد اقتصاد بين‌المللي است.
مشوق‌هاي صادراتي و ارايه تسهيلات مناسب، كم‌بهره و بلندمدت، كاهش تعرفه‌هاي گمركي، تسهيل الزامات فني و تكنولوژيكي و قوانين دست و پاگير و موانع موجود بر سر راه صادركنندگان، توجه به مزيت‌هاي بالقوه و بالفعل در صادرات كشور، فراهم كردن بسترهاي مناسب براي تجارت بيشتر واحدها با خارج از كشور، ايجاد واحدهاي بازاريابي در بخش‌هاي دولتي و سفارتخانه‌ها و واگذاري اعتبارات ارزي نيز مي‌تواند به توسعه صادرات در اين بخش و خروج از ركود كمك شايان توجهي كند.
همچنين براي تسخير بازارهاي منطقه‌اي و جهاني وجود مراكز بازاريابي و فروش، نقش اساسي دارند. با وجود تمام چالش‌ها و مشكلات موجود افق روشني پيش روي صادرات و حضور موفق كشورمان در بازارهاي جهاني قرار دارد و تحقق هدف مهم توسعه پايدار صادرات نيازمند يك عزم ملي و مديريت درست و كارشناسانه در تمامي عرصه‌هاست.
مشاور كميسيون اقتصادي مجلس