وزيرخارجه فرانسه: ايران نبايد از نگراني‌هاي اروپا طفره برود
سارا معصومي
همنوايي و همصدايي در تهديد ايران. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده و بنيامين نتانياهو، نخست وزير رژيم اسراييل همزمان در 48 ساعت گذشته بر شيپور ايران ستيزي دميدند. اين اتفاق درحالي رخ داد كه محمد جواد ظريف وزير خارجه ايران در سفري از پيش اعلام نشده به تركيه رفته و با رجب طيب اردوغان، نخست‌وزير كشور ميزبان ديدار كرد و سپس براي ديدار و آشنايي با اعضاي دولت جديد در پاكستان راهي اسلام‌آباد شد. دونالد ترامپ و متحدانش عزم خود را براي تنگ‌تر كردن حلقه سياسي پيرامون ايران و منزوي كردن تهران در بازارهاي بين‌المللي جزم كرده‌اند و اين در حالي است كه اتحاديه اروپا، چين، روسيه، تركيه و بسياري از شركاي تجاري و سياسي ايران مي‌گويند وقعي به تهديدها و تحريم‌هاي امريكا نمي‌نهند.
ترامپ و تكرار روياهايش
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده همچنان از سياست‌هاي خود در قبال ايران دفاع مي‌كند. درست در روزي كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي چندمين بار در دو سال گذشته پايبندي ايران به تعهدات هسته‌اي‌اش را تاييد مي‌كند متن مصاحبه دونالد ترامپ با شبكه خبري بلومبرگ منتشر مي‌شود كه در آن تاكيد كرده سياست‌ها و اقدامات دولت او، از جمله خروج از توافق هسته‌اي، ممكن است باعث سقوط حكومت ايران شود. دونالد ترامپ در ماه مه سال جاري از توافق هسته‌اي با ايران خارج شد و پس از آن در مقام دفاع از عملكرد خويش ادعا كرد كه رفتارهاي ايران در منطقه از زمان پايان حضور امريكا در برجام تغيير كرده است. وي روز پنجشنبه همين ادعا را با جمله‌بندي جديد تكرار كرده و به بلومبرگ گفت: «وقتي من به اينجا (كاخ سفيد) آمدم، سوال اين بود كه آنها (حكومت ايران) چه زماني بر كل خاورميانه مسلط خواهند شد، الان مساله اين است كه آيا آنها اصلا دوام خواهند آورد. اين تغيير «تفاوت بزرگي است كه تنها در يك سال و نيم ايجاد شده است.» زماني كه خبرنگار بلومبرگ از رييس‌جمهور امريكا خواست جزييات بيشتري درباره اين ادعاي خود ارايه دهد، وي سر باز زد. اين اظهارات ترامپ در حالي مطرح مي‌شود كه دور نخست تحريم‌هاي ثانويه ايران از نيمه ماه آگوست بازگشته و دوراصلي اين تحريم‌ها نيز از ماه نوامبر اجرايي خواهند شد. همزمان در ايران افزايش تورم، كاهش ارزش پول ملي و البته برخي اعتراض‌هاي معيشتي كه در گوشه و كنار رخ داده اين باور رييس‌جمهور امريكا را تقويت كرده كه سياست تشديد فشارهاي اقتصادي وي جواب داده است. سخنان روز پنجشنبه دونالد ترامپ در حالي منتشر شد كه ايران و امريكا جدالي حقوقي را در ديوان عدالت بين‌المللي لاهه بر سر تاثير تحريم‌هاي امريكا بر اقتصاد ايران آغاز كرده‌اند و تهران درخواست حكم فوري ديوان براي توقف تحريم‌هاي امريكا را تسليم ديوان كرده است. در اين ميان دونالد ترامپ كه ادعاي در معرض فروپاشي قرار داشتن نظام در ايران را مطرح مي‌كند خواهان مذاكره مستقيم با ايراني‌ها شده است؛ پيشنهادي كه با مخالفت مايك پمپئو وزير خارجه وي روبه‌رو شده است.
تهديد ضمني ايران با سلاح اتمي؟
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل رسما زبان به تهديد ايران گشود. وي در سخناني در مركز تحقيقاتي «نقب» نزديك تاسيسات اتمي ديمونا بر دو نكته تمركز كرد: انتقاد از روابط جديد ايران و سوريه و اشاره به شكل‌گيري رابطه جديد ميان اسراييل با برخي كشورهاي عربي. نتانياهو ملقب به بي‌بي در بخش‌هايي از سخنان خود گفت: سازش بين كشورهايي درخاورميانه و اسراييل در مقابل چشمان ما به ميزاني رسيده است كه تا چند سال پيش حتي تصورش نيز امكان‌پذير نبود. جايي براي ضعيفان در خاورميانه نيست، زيرا قرباني كشتارها فروپاشي شده و از تاريخ محو مي‌شوند؛ تنها قدرتمندان هستند كه مي‌مانند و با آنها قراردادها منعقد مي‌شود.
درحالي كه حفظ ابهام به سياست اصلي اسراييل در قبال تاسيسات هسته‌اي در اختيار اين رژيم تبديل شده است، بنيامين نتانياهو در واكنش به توافق جديد دفاعي بين ايران و سوريه از مفهوم «بازدارندگي» در مقابل تاسيسات اتمي رژيم صهيونيستي استفاده كرد تا به طور ضمني اشاره كرده باشد كه اين رژيم سلاح اتمي دارد. نتانياهو گفت: منكر وجود دشمنان زيادي در منطقه نيستيم اما دشمنان ما سياست ما را مي‌دانند؛ هركس تلاش كند به ما آسيب بزند و تهديد به نابودي اسراييل كند خود را در معرض آن تهديد قرار داده است. هيچ توافقي بين ايران و سوريه بازدارنده ما نخواهد بود و هيچ تهديدي جلودار ما نيست.پس از اين اظهارات نتانياهو بسياري از تحليلگران تاكيد كردند كه هرچند اسراييل وجود سلاح‌هاي هسته‌اي خود را نه تاييد و نه تكذيب مي‌كند اما سخن گفتن از اينكه هركس اسراييل را تهديد به نابودي كند خود در معرض تهديد قرار خواهد داشت و بيان اين جملات و موضع‌گيري‌ها در كنار رآكتور اتمي ديمونا، نوعي اذعان تلويحي به داشتن بمب اتم است.
فرانسه خواهان تكرار مذاكرات هسته‌اي شد
اروپا همچنان به عنوان عضوي باقيمانده در برجام تلاش مي‌كند ايران را متقاعد به حفظ تعهدات هسته‌اي خود كند اما به نظر مي‌رسد كه تهران از سرعت عمل اروپايي‌ها و نحوه اجراي وعده‌هاي داده شده چندان رضايت ندارد و همزمان ساعت شني بازگشت تحريم‌هاي نفتي ايران نيز آغاز به كار كرده است. ايران و اروپا در وضعيت متناقضي گرفتار شده‌اند. از يك سو دولت‌هاي اروپايي حمايت تمام قد سياسي و مالي خود از برجام را اعلام كرده‌اند اما نمي‌توانند چك اين حمايت را با عدم خروج كمپاني‌هاي خود از ايران به نفع تهران نقد كنند و از سوي ديگر پرونده اختلاف‌هاي غيرهسته‌اي ايران با اروپا نيز روي ميز مفتوح است.اروپا هم بايد ايران را متقاعد به باقي ماندن در برجام كند و هم بايد به امريكا نشان دهد كه برجام مانع از سخت‌گيري اروپا بر ايران بر سر اختلاف‌هاي باقي مانده نشده است. در ميان كشورهاي اروپايي رابطه ايران با فرانسه از فراز و فرودهاي بيشتري به نسبت رابطه تهران با ساير پايتخت‌هاي اروپايي برخوردار است. قريب به دو ماه پيش بود كه فرانسه از خنثي‌سازي طرح بمب‌گذاري در گردهمايي مجاهدين خلق (منافقين) در پاريس خبر داد و انگشت اتهام خود را به سمت ديپلمات ايران در اتريش نشانه رفت. هرچند كه هنوز جزييات چنداني درباره پرونده اسدالله اسدي، كاردار سوم سفارت ايران در اتريش منتشر نشده است اما اين خبر فرانسوي‌ها را نسبت به ايران بدبين كرده است. ژان ايو لو دريان، وزير خارجه فرانسه در تازه‌ترين اظهارات خود در وين باز هم به سراغ اظهارنظرهاي دو پهلو رفت و هم با حمايت از برجام ژست مقابله با اقدام يكجانبه امريكا در خروج از برجام را گرفت و هم با انتقاد از ايران درمسير راضي نگاه داشتن كاخ سفيدنشين‌ها گام برداشت. لودريان با استقبال از گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كه پايبندي تهران به توافق را تاييد مي‌كند اعلام كرد كه پاريس همچنان به حفظ رابطه تجاري با تهران ادامه خواهد داد. لودريان در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود درست روي پرونده‌هايي دست گذاشت كه خط قرمز تهران به حساب مي‌آيند. وزير خارجه فرانسه در اظهارات خود ادعا كرد كه ايران نمي‌تواند از بحث و مذاكره درباره سه موضوعي كه اروپا را هم نگران كرده، طفره برود. اين سه موضوع به نظر لودريان برنامه موشك‌هاي بالستيك ايران، دورنماي برنامه هسته‌اي اين كشور و همچنين فعاليت‌هاي منطقه‌اي آن است. اين موضع لودريان در جريان نشست وزراي خارجه اتحاديه اروپا با حمايت وزراي خارجه بريتانيا و آلمان همراه شد. هايكو ماس، وزير خارجه المان در اظهاراتي تاكيد كرد كه اروپا بايد روي نقش ايران در منطقه و پرونده‌هاي حقوق بشري اين كشور متمركز شود.
ايران از گفت‌وگو هراس ندارد اما...
اين اظهارات لودريان در تهران با واكنش بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه روبه‌رو شد. بهرام قاسمي با اشاره به اينكه برخي از مواضع كشورهاي اروپايي از سر ناآگاهي است، گفت: مذاكرات برجام كه به توافقي مستحكم و بين‌المللي انجاميد نشاني از حسن نيت ايران و پايبندي به اصل گفت‌وگو و تلاش در جهت بهره‌گيري از روش‌هاي منطقي و مسالمت آميز بود كه مي‌توانست مبنايي اصولي و خردمندانه براي سنجش ميزان حسن نيت و پايبندي كشورهاي غربي به تعهدات خود باشد كه با خروج يكجانبه يكي از مدعيان غوغا سالار، زياده‌جو و زياده‌گو و كاستي و كاهلي ديگران كارنامه غير قابل قبولي از خود به جاي گذاشته‌اند. جمهوري اسلامي ايران همواره نشان داده است كه از گفت‌وگو و مذاكره هراس و واهمه‌اي نداشته و ندارد و به آن معتقد است، اما در شرايطي كه نتايج آن همه تلاش و كوشش همه‌جانبه ايران و ديگر قدرت‌هاي جهاني با قلدري و از سر زياده‌خواهي توسط برخي شركاي وزير امور خارجه فرانسه و به سادگي در برابر عدم توانايي آنان نقض مي‌شود و دولتمردان اروپايي هم بيشتر تاكنون به اعلام مواضع سياسي و تكرار آنها بسنده كرده و نتوانسته‌اند در جهت ارايه تضمين‌هاي لازم و كافي مورد انتظار اقدام چشمگيري براي حفظ يك توافق بين المللي - كه به عنوان مهم‌ترين دستاورد ديپلماسي عصر حاضر به شمار مي‌رود - به عمل آورند، دليل، ضرورت، اعتبار و اعتمادي براي مذاكره آن‌هم براي موضوعات غيرقابل مذاكره باقي نمي‌ماند.
فرانسه در حالي درخواست مذاكره دوباره درباره برنامه هسته‌اي ايران در آينده را مطرح كرده كه اين مساله يكي از مطالبه‌هاي ترامپ هنگام خروج از برجام بود. رييس‌جمهور امريكا از آنچه مذاكره جامع با ايران مي‌خواند به دنبال تامين همين سه محوري است كه در اظهارات وزير خارجه فرانسه ديده شده است. ايران بارها اعلام كرده كه پرونده مذاكرات هسته‌اي ايران بسته شده است. ترامپ به دنبال تمديد تاريخ انقضاهاي درج شده در برجام براي تعهدات ايران است و به نظر مي‌رسد كه برخي كشورهاي اروپايي مانند فرانسه نيز در پشت پرده موافقت خود را با اين درخواست رييس‌جمهور امريكا اعلام كرده‌اند.
روزهاي شلوغ وزير خارجه در توييتر
محمدجواد ظريف وزير امور خارجه در پاسخ به سخنان دونالد ترامپ، بنيامين نتانياهو و البته دوازدهمين گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در توييتر خود نكاتي را خاطرنشان كرد.
ايران قدرتمند بوده و مي‌ماند
وزير خارجه در پاسخ به اظهارات رييس‌جمهور امريكا درباره ضعف جمهوري اسلامي ايران نوشت: ايران‌هراسي دوسويه كه ايران را همزمان در حال «تسخير خاورميانه: يا «جنگ براي بقا» معرفي مي‌كند نشانه اختلال ادراكي امريكا از يك سو و عوامفريبي ناشي از فروريختن قطب نماي اخلاقي امريكا از سوي ديگر است. ايران همواره يك كنشگر منطقه‌اي باثبات، قدرتمند و مسوول بوده و خواهد بود.»
گستاخي از حد گذشت
رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان با اشاره به تهديد ايران از سوي نخست‌وزير رژيم اسراييل نوشت: «ايران، كشوري بدون سلاح هسته‌اي توسط جنگ طلبي كه كنار يك كارخانه واقعي ساخت سلاح اتمي ايستاده به نابودي اتمي تهديد مي‌شود. گستاخي و بي شرمي را از حد گذرانده‌اند.»
ماندن در برجام تنها گزينه ايران نيست
محمد جواد ظريف در توييت ديگري با اشاره به دوازدهمين گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره تاييد پايبندي ايران به تعهداتش نوشت: اگر هدف حفظ برجام است، آن وقت هيچ گريزي از اين نيست كه تعهد عادي سازي روابط اقتصادي ايران عملي و نه اينكه خواسته‌هاي نامربوط مطرح شود. اينكه ايران تنها كشوري باشد كه هنوز تعهدات برجامي خود را در عمل و نه‌تنها در حرف اجرا مي‌كند تنها گزينه ايران نيست.»