امريكاي هميشه طلبكار
رضا سيمبر
از فرداي روز به امضا رسيدن توافق برجام در جولاي 2015، يكي از مسائل اختلافي و تنش‌زا ميان ايران با طرفين غربي، بحث موشكي بود.
هر كدام از طرفين خوانش و برداشت خودشان را از قطعنامه 2231 داشتند. ايران به درستي بر اين ديدگاه است كه مطابق منشور 51 سازمان ملل هر كشوري حق دفاع از خود را دارد و قدرت‌هاي ديگر حق مداخله در موضوعات دفاعي و امنيتي ساير كشورها را ندارند. در برابر، امريكايي‌ها با برداشت موسع از قطعنامه 2231 در تلاشند ايران را به توسعه‌طلبي و فعاليت‌هاي فراسرزميني محكوم كنند و در اين مسير به صورت هوشمندانه دنبال جلب‌نظر اروپايي‌ها نيز هستند. براي همين طرح اخير فرانسه و انگليس در رابطه با آزمايش‌هاي اخير موشكي ايران در شوراي امنيت با استقبال واشنگتن مواجه شده و سران اين كشور از اين فرصت مي‌خواهند زمينه اتحاد عمل با محور بروكسل را عليه ايران فراهم كنند. در اين بين ذكر سه نكته بسيار ضروري است.
1- زبان و منطق ديپلماتيك قدرت‌هاي اروپايي بسيار متفاوت از زبان واشنگتن است. اروپايي‌ها از واژه ابراز نگراني استفاده مي‌كنند و اينكه بهتر است ايران از انجام آزمايش چنين موشك‌هايي در شرايط فعلي اجتناب كند. اما امريكايي‌ها زبان تند و تيزتري در اين زمينه اتخاذ كرده‌اند و صراحتا مدعي اين هستند كه آزمايش‌هاي موشكي ايران ناقض قطعنامه 2231 و توافق برجام است. از اين رو اروپا برخلاف امريكا معتقد به نقض توافق نيست و از منظري حقوقي به مساله موشكي ايران نگاه مي‌كند. در قطعنامه 2231 هيچ تصريح دقيقي نسبت به فعاليت‌هاي موشكي ايران نشده است و اين حق طبيعي ايران است كه مطابق دكترين نظامي‌اش، فعاليت‌هاي نظامي در راستاي دفاعي و بازدارندگي داشته باشد.
براي همين هم بود كه با وجود برگزاري جلسه شوراي امنيت، صداي واحدي از اين شورا در رابطه با موضوع موشكي ايران شنيده نشد و جلسه شورا بدون نتيجه‌اي ملموس پايان يافت.
2- فقدان مستندات حقوقي در قطعنامه 2231 باعث شده كه امريكا به سمت جنگ رواني حركت كند و به نوعي بازي رو به جلو انجام دهد. طيف همين توافق برجام و مفاد آن، ناقض اصلي امريكاست. برجام حاصل توافق پنج قدرت جهاني است و اين اختيار به هيچ‌‌كدام از كشورها داده نشده كه بدون داشتن دلايل و استنادات محكمه‌پسند از توافق خارج شوند. ترامپ يك توافق چندجانبه را به توافقي يكجانبه براي خود درنظر گرفته و بي‌حساب و كتاب در تلاش براي نابودي آن است. افكار عمومي جهان، ترامپ را مقصر اصلي در اين ماجرا مي‌دانند. بدين ترتيب از ديد رسمي جمهوري اسلامي ايران هم، ناقض اصلي توافق، امريكاست و براي همين است كه اين كشور براي پوشش دادن اقدامات خود مدام روي موضوع موشكي مانور مي‌دهد. ضرب‌المثل معروف دست پيش را گرفته تا پس نيفتد، گوياي رفتار ترامپ است.
3- مطابق ماده 51 منشور ملل متحد، همه كشورها حق دفاع از خود را دارند. با عطف به اين ماده، ايران هم مثل ساير بازيگران جهاني اختيار دفاع از خود را داد. حداقل تاريخ مدرن ايران نشان داده كه هيچ‌گاه رويكرد تهاجمي در منطقه نگرفته است. ادعاي رسانه‌هاي غربي در مساله حمله موشكي ايران به پايگاه كومله در اربيل عراق كه ايران را محكوم به فعاليت‌هاي فراسرزميني كردند، در واقع دفاعي بود. جمهوري اسلامي ايران در واكنش به شهادت 11 مرزبان ايراني دست به اين حمله زد. برآيند اين موارد نشان مي‌دهد كه ترامپ براي عملياتي كردن راهبرد محدودسازي نفوذ منطقه‌اي ايران، به دنبال استفاده از هر بهانه و حربه ممكن است و دولتمردان جمهوري اسلامي ايران بايد با در پيش گرفتن رويكردي نرم و ديپلماتيك، ضمن اينكه در دام ترامپ نيفتند، امريكا را به عنوان ناقض اصلي برجام در سطح بين‌المللي مطرح سازند.