قطعنامه سناي امريكا وليعهد را مسوول قتل خاشقجي معرفي كرد
سد سنا در برابر بن‌سلمان
شهاب شهسواري
سناي امريكا با تصويب دو قطعنامه بي‌سابقه ضمن درخواست از دولت براي قطع همكاري نظامي با عربستان سعودي در جنگ عليه مردم يمن، محمد بن سلمان، وليعهد قدرتمند سعودي و حاكم بالفعل اين كشور را صريحا عامل ترور جمال خاشقجي معرفي كرد. اقدام سناي امريكا، با وجود همه هشدارهايي كه از كاخ سفيد تا پنتاگون در مورد اهميت رابطه «استراتژيك» واشنگتن و رياض در طول هفته‌هاي گذشته منتشر شده‌بود، نشان از شكاف جدي ميان سياستگذاران امريكا در مورد ميزان اهميت رابطه با عربستان سعودي و رويكرد دولت دونالد ترامپ به جنگ يمن دارد. سناي امريكا روز پنجشنبه با صدور بيانيه‌اي غيرالزام آور، بدون راي مخالف، ضمن محكوم كردن قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار منتقد سعودي، محمد بن سلمان را مسوول اصلي اين اقدام معرفي كرده است. در قطعنامه ديگري كه با راي 56 نماينده سنا در برابر 41 راي منفي تصويب شد، سناي امريكا از دولت خواسته است تا همه همكاري‌هاي نظامي خود را با عربستان سعودي و ائتلاف تحت رهبري اين كشور در جنگ يمن متوقف كند. اين قطعنامه براي اجرايي شدن بايد به تصويب مجلس نمايندگان برسد و لزوما به معناي قطع فوري همكاري‌هاي نظامي ارتش امريكا در جنگ عربستان عليه مردم يمن نيست. اگر اين قطعنامه در مجلس نمايندگان تصويب شود، اولين‌بار در نيم قرن گذشته است كه قوه مقننه امريكا، تصميم دولت اين كشور براي مشاركت در يك جنگ فرامرزي را وتو مي‌كند. روزنامه واشنگتن پست در اين مورد مي‌نويسد تصويب اين دو قطعنامه متوالي نشان از مخالفت واضح دفاعيات دونالد ترامپ از رهبران سعودي به خصوص بعد از انتشار ارزيابي آژانس اطلاعات مركزي امريكا (سيا) در مورد نقش دربار سعودي دارد. به نوشته واشنگتن پست تصويب اين قطعنامه‌ها نشان مي‌دهد اكثريت سناتورها از هر دو حزب خواستار اقدامات تنبيهي شديدتر عليه عربستان سعودي هستند و زماني كه در ابتداي سال آينده ميلادي، جلسات كنگره با نمايندگان جديد از سر گرفته‌شود، با وجود مخالفت كاخ سفيد، اقداماتي مانند تحريم رياض يا توقف فروش سلاح به عربستان سعودي، در دستور كار نمايندگان قرار خواهد گرفت. سناتور كريس مورفي، نماينده دموكرات ايالت كانكتيكات در سنا به واشنگتن مي‌گويد: «آنچه راي نمايندگان سنا نشان داد اين است كه نمايندگان كنگره از هر دو حزب آماده‌اند تا با رييس‌جمهور در زمينه جهت‌دهي به سياست خارجي امريكا همكاري و در زمان مناسب عليه سياست خارجي او اقدام كنند. ايالات متحده از طريق سنا اين پيام را رساند كه حمايت ما از ائتلاف سعودي در يمن، پايان‌ناپذير نخواهد بود.» سناتور جمهوري‌خواه ليندسي گراهام، از متحدان اصلي ترامپ در سنا كه اخيرا به يكي از منتقدان جدي سياست امريكا در قبال محمد بن سلمان تبديل شده است، حاضر نشد به قطعنامه سنا براي توقف مشاركت دولت در جنگ يمن راي مثبت دهد، اما در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاكيد كرد كه اين راي منفي به دليل نگراني‌اش در مورد استفاده كنگره از «قانون‌اختيارات‌جنگي» است و نه موافقت با سياست‌هاي كاخ سفيد در مورد عربستان سعودي. اين نماينده جمهوري‌خواه تاكيد كرد كه «روابط كنوني امريكا با عربستان سعودي به سود منافع ملي امريكا نيست.»
قانون اختيارات جنگي
اين اولين‌بار در طول 45 سال گذشته است كه سناتورهاي امريكا بر اساس قانون اختيارات جنگي به يك مصوبه راي مثبت مي‌دهند. به گزارش الجزيره، قانون اختيارات جنگي، سال 1973 ميلادي و براي جلوگيري از اعزام نيروهاي بيشتر توسط دولت نيكسون به ويتنام تصويب شد؛ قانوني كه در آن، كنگره امريكا تنها نهاد صاحب حق در ايالات متحده امريكا براي اعلام جنگ تعيين مي‌شود. بر اساس قانون اختيارات جنگي، دو مجلس امريكا مي‌توانند جلوي اعزام نيروهاي نظامي و استفاده از توان نظامي امريكا در جنگ را بگيرند. در حال حاضر امريكا با استفاده از اختيارات ويژه قانون مبارزه با تروريسم كه بعد از عمليات تروريستي 11 سپتامبر تصويب شده‌بود، در نقاط مختلف خاورميانه عمليات نظامي انجام مي‌دهد، اما در صورت تصويب قطعنامه سنا در مجلس نمايندگان امريكا كه اكثريت آن در اختيار نمايندگان حزب دموكرات است، رييس‌جمهور امريكا از ادامه اقدام نظامي در خاك يمن منع خواهد شد.
احتمال تغييرات تازه در دربار عربستان سعودي
روزنامه بريتانيايي فايننشيال‌تايمز، روز چهارشنبه با انتشار گزارشي خبر داد كه در پي جنجال‌هاي اخير در سياست خارجي عربستان سعودي، رهبران اين كشور در حال تلاش براي انجام تغييراتي موثر در بين مقام‌هاي ارشد دربار هستند؛ تغييراتي كه نزديك‌ترين مقام‌ها و مشاوران وليعهد را تغيير دهند. به نوشته فايننشيال تايمز، پادشاه عربستان براي مهار بحران‌هايي كه بعد از قتل خاشقجي گريبان‌گير عربستان سعودي شده است، به زودي تعداد زيادي از مقام‌هاي مهم نزديك به وليعهد خود را تغيير خواهد داد. از جمله اين تغييرات، احياي مقام مشاور امنيت ملي دربار است كه بلافاصله بعد از به قدرت رسيدن سلمان بن عبدالعزيز، منحل شده‌بود. خالد بن سلمان، سفير عربستان سعودي در ايالات متحده امريكا و برادر وليعهد، به گزارش گروهي از رسانه‌هاي امريكايي يكي از نامزدهاي اصلي بر عهده گرفتن مقام مشاور امنيت ملي خواهد بود. خالد بن سلمان، روز پنجشنبه براي دومين بار طي دو ماه گذشته و از زمان قتل خاشقجي واشنگتن را به قصد رياض ترك كرد. هر چند به نوشته المانيتور، سفارت عربستان در واشنگتن اين سفر را به قصد تماشاي مسابقات اتومبيل‌راني «فرمول ئي» توصيف كرده است، اما اين رسانه احتمال مي‌دهد كه فرزند پادشاه سعودي در رياض بماند و مقام مشاوره امنيت ملي را بر عهده بگيرد. فايننشيال‌تايمز در گزارش خود از تغييرات پيش رو در دربار سعودي، نزديك‌ترين مشاوران محمد بن سلمان را هدف اين تغييرات عنوان مي‌كند، اما در عين حال مي‌نويسد وزراي كاركشته‌اي مانند خالد الفالح، وزير نفت، محمد الجدان، وزير اقتصاد و عادل الجبير، وزير خارجه نيز هدف تغييرات باشند.
اردوغان: از پيگيري پرونده خاشقجي دست نمي‌كشم
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه روز جمعه در استانبول تاكيد كرد دولتش شواهدي در اختيار دارد كه نشان مي‌دهد «نزديك‌ترين افراد به وليعهد سعودي در قتل خاشقجي نقش داشته‌اند.» به گزارش شبكه تلويزيوني تي‌آرتي، اردوغان در برابر نمايندگان كشورهاي اسلامي در كنفرانس قضايي سازمان همكاري اسلامي در استانبول سخن مي‌گفت. وي گفت: «دادستان رياض حاضر به همكاري با دادستان استانبول در اين پرونده نيست، اما مجرم كاملا مشخص است.» رييس‌جمهور تركيه تاكيد كرده است كه تا زمان روشن شدن كامل حقيقت در مورد اين جنايت قصد توقف پيگيري آن را ندارد و خبر داد كه «همه مدارك تركيه در مورد اين قتل در اختيار طرف امريكايي قرار گرفته است.»