ناكامي‌هاي شوراي عالي
علي نوذرپور
شوراي عالي استان‌ها جايگاه بسيار مهمي دارد، نشانه‌اش اينكه در قانون اساسي يك اصل به شوراي عالي استان‌ها اختصاص داده شده است، البته با وجود اين اهميت و جايگاه نتوانست نقش‌آفريني چنداني داشته باشد. شوراي عالي استان‌ها به منظور رفع تبعيض و هماهنگي در انجام برنامه‌هاي عمراني استان‌ها تعريف شده است، جايي كه بايد به توزيع منابع و امكانات در سطح استان‌ها و رفع تبعيض كمك كند. به همين خاطر در قانون شوراها آمده است كه سازمان برنامه و بودجه، لوايح سالانه بودجه را به شوراها بفرستد و نظرش را بخواهد. اين اتفاق در يكي دو سال رخ داد اما بعد رها شد و در حال حاضر اجرايي نمي‌شود، شايد به اين دليل كه نتوانست در اين بخش تاثيرگذار باشد. يكي از وظايف بسيار مهم شوراي عالي استان‌ها اين بود كه به شكل‌گيري مديريت گروه‌هاي محلي ياري برساند كه اين موضوع به معناي واگذاري وظايف دولت به شهرداري‌ها بود كه در قانون شوراها هم ديده شده و در اين بخش هم شورا نتوانست به آنچه در توان داشت، عمل كند و هيچ وظيفه‌اي به شهرداري‌ها واگذار نشد. توجه به شوراهاي فرادست يكي ديگر از نكاتي بود كه شوراي عالي مي‌توانست به آن ورود پيدا كند.
شوراي فرادست يعني شوراي بخش، شوراي شهرستان و استان با وجود اينكه مي‌توانستند نقش‌آفرين باشند در عمل فاقد كاركردهاي موثرند يعني حتي آن نقش‌آفريني شوراهاي پايه يعني شوراي شهر و روستا را هم در شوراي فرادست نداريم و عملا بود و نبودشان چندان تاثيرگذار نيست. شوراي عالي استان‌ها مي‌تواند در كاركرد بخشي به اين شوراهاي فرادست و ارتقاي جايگاه آنها نقش داشته باشد كه در اين بخش هم موثر نبوده، همان‌گونه كه در تعيين كاركرد و ارتقاي جايگاه شوراهاي پايه هم موفق عمل نكرده است. يعني چه؟ يعني به خصوص در تهران و شهرهاي بزرگ بايد مفهومي به اسم شوراي محله مي‌داشتيم و از دل آن شوراي منطقه و بعد از دل آن شوراي شهر ايجاد مي‌شد در حالي كه در حال حاضر اين سازوكار را نداريم و اعضاي شوراي شهر بدون طي اين مراحل انتخاب مي‌شوند و عملا رابطه ارگانيكي با بدنه اجتماع ندارند. رفع اين نقطه ضعف هم از جمله پتانسيل‌هاي بلااستفاده مانده شوراي عالي است. يكي از مهم‌ترين توانايي‌هاي قانوني شوراي عالي استان‌ها اين است كه مي‌تواند طبق قانون اساسي مستقيم از جانب خودش يا غير‌مستقيم و از طريق دولت به مجلس شوراي اسلامي طرح بدهد. اين يعني در حد و اندازه يك پارلمان محلي و در سطح ملي عمل كند يعني همان قدرتي كه نمايندگان مجلس در ارايه طرح دارند، شورا هم مي‌تواند براي حل مسائل شهرها، روستاها، بخش‌ها، شهرستان‌ها و استان‌ها پيشنهادات معيني به مجلس ارايه دهد تا قوانين مورد نياز براي اداره امور محل‌ها(يعني شهر، روستا، بخش، شهرستان و استان) فراهم شود. در اين قسمت به جز دو سه مورد نه چندان پراهميت نتوانستيم در شوراي عالي استان‌ها طرح‌هاي مهمي را به مجلس ارايه دهيم. در اين مورد وزارت كشور بيشتر طلايه‌دار است. لايحه منابع درآمدي پايدار را وزارت كشور داده كه در مجلس در حال بررسي است و لايحه مديريت شهري را هم وزارت كشور داده كه در دولت در دست بررسي قرار دارد. شورا نتوانست اين وظيفه يا بخشي از آن را بر عهده بگيرد. يكي از دلايل اين شكست اين است كه تركيب شوراي عالي استان‌ها معمولا تركيب ضعيفي است و ديگر اينكه دبيرخانه قوي براي پشتيباني فكري طرح‌هاي اين شورا وجود ندارد. سال 85 كه در اين حوزه فعاليت داشتم، مركز آموزش و پژوهش‌هاي شوراي عالي استان‌ها را شكل دادم كه اگر تقويت مي‌شد و كارشناسان ارشد و تحصيل‌كردگان قوي در حوزه‌هاي مختلف را جذب مي‌كرد، مي‌توانست از طرح‌هاي شورا پشتيباني خوبي كند اما متاسفانه از نظر كادر انساني از قوت چنداني برخوردار نيست.
حضور آقاي الويري مي‌تواند سرمايه خوبي براي شوراي عالي استان‌ها باشد. راهبري ايشان در اين يك ساله خوب بوده و برخي از موضوعات را به خوبي پيگيري كردند و پيش بردند اما موفقيت در اين حوزه در گرو ظرفيت‌سازي‌هاي گسترده در شوراي عالي استان‌هاست و توانمند كردن دبيرخانه شورا كه بتواند خوراك لازم و كافي براي تهيه طرح‌هاي مورد نياز براي رفع مسائل و مشكلات مديريت شهري ارايه دهد.