شهاب شهسواري
بعد از 9 ماه بن‌بست سياسي، عاقبت جناح‌هاي سياسي رقيب در لبنان براي تشكيل دولت اين كشور به توافق رسيدند. سعد حريري، نخست‌وزير مكلف روز پنجشنبه در برابر دوربين‌هاي تلويزيوني قرار گرفت تا ضمن «عذرخواهي از ملت لبنان» به دليل تاخيرش در تشكيل كابينه اين كشور خبر دهد كه كابينه دولتش با 30 وزير نهايي شده است. از ويژگي‌هاي اين كابينه حضور 4 وزير زن، معرفي اولين وزير كشور زن در لبنان، اختصاص وزارت بهداشت به نماينده تحت حمايت حزبالله، ورود يك وزير سني به نمايندگي از طرف سني‌هاي پارلمان كه عضو فراكسيون مستقبل حريري نيستند، حق وتوي جريان «جنبش ميهن‌پرست آزاد» در جلسات كابينه و افزايش سهم نيروهاي متحد حزبالله از دولت است.
اعلام اين خبر، بيروت پايتخت لبنان را به جشن و پايكوبي واداشت تا جايي كه شهروندان بيروت با آتش‌بازي آسمان پنجشنبه شب اين شهر را به مناسبت توافق جناح‌هاي سياسي رنگين كردند. شهروندان لبناني ارديبهشت ماه جاري پس از 9 سال براي اولين‌بار موفق شده بودند براي انتخاب نمايندگان خود پاي صندوق‌هاي آرا بروند، اما بعد از راي خود هم 9 ماه بيشتر منتظر ماندند تا عاقبت گروه‌هاي سياسي لبنان براي تشكيل يك كابينه با يكديگر به توافق برسند؛ كابينه‌اي كه قرار است امروز اولين جلسه خود را تشكيل دهد.
سهم‌بندي كابينه
سهميه‌بندي حكومت بر اساس اديان در لبنان دهه‌هاست كه مورد توافق گروه‌هاي سياسي اين كشور قرار گرفته است. پس از انتخابات اخير هم كسي نسبت به سهميه‌بندي رايج ميان طوايف لبنان اعتراضي نداشت. در اين كابينه 15 وزير مسيحي، 6 سني، 6 شيعه و 3 دروزي، سهميه پذيرفته شده براي دولت 30 نفره سعد حريري بود، اما بعد از انتخابات ارديبهشت ماه سال جاري، احزاب و جناح‌هاي نماينده اين طوايف به شدت دستخوش تحول شدند تا جايي كه جريان مستقبل كه به شكل سنتي تنها نماينده سني‌ها در دولت محسوب مي‌شد، حالا بايد از سهميه وزراي سني مي‌گذشت تا جا براي نمايندگان تازه‌اي كه عضو اين حزب نيستند، باز شود. پيروزي عمده حزبالله و متحدانش در انتخابات اخير باعث شد تا احزاب قدرتمند برنده انتخابات، خواستار وزارتخانه‌هاي مهم‌تر دولت شوند. همين سهم‌خواهي‌ها باعث شد تا تشكيل دولت لبنان 9 ماه زمان ببرد.
به گزارش ديلي‌تلگراف در ميان وزراي معرفي شده از سوي سعد حريري، اختصاص كرسي وزارت بهداشت به حزبالله يكي از جنجالي‌ترين خبرها بود. جميل جبق، نامزد حزبالله به عنوان وزير جديد بهداشت لبنان انتخاب شده است، هر چند دكتر جبق از اعضاي رسمي حزبالله لبنان محسوب نمي‌شود، وزارت بهداشت به عنوان يكي از بزرگ‌ترين نهادهاي دولتي لبنان اولين‌بار است كه تحت مديريت سياستمداران نزديك به حزبالله قرار مي‌گيرد. با توجه به اختصاص بخش بزرگي از بودجه دولت لبنان به وزارت بهداشت، سعد حريري، نخست‌وزير مكلف نسبت به تعلق اين وزارتخانه به حزبالله بي‌ميل بود و هشدار داده است كه اين انتصاب ممكن است باعث وضع تحريم‌هايي عليه بخش بهداشت لبنان شود. به گزارش شبكه خبري ال‌بي‌سي اينترنشنال لبنان، شيخ نعيم قاسم، معاون دبيركل حزبالله لبنان تاكيد كرده است: «تحريم‌ها بخش جدايي‌ناپذير از چالش‌هاي روبه‌روي ما هستند، ما به لحاظ اعتقادي آماده رويارويي با تحريم‌ها هستيم، تحريم و فشار، آزمايش است و ما آماده هستيم كه با آن رودررو شويم. با بردباري، صبر و استقامت مي‌توان در مقابل تحريم‌ها ايستاد.» وزارت اقتصاد لبنان، ديگر پست كابينه است كه در دولت جديد بار ديگر به يكي از اعضاي حزبالله تعلق گرفته است. علي حسن خليل، يكي از نمايندگان حزبالله به وزارت اقتصاد انتخاب شده است.
بزرگ‌ترين بلوك قدرت در كابينه جديد، جريان جنبش ميهن‌پرست آزاد به رهبري جبران باسيل، وزير امور خارجه و وابسته به ميشل عون، رييس‌جمهور است. 10 وزير كابينه به صورت مستقيم از اعضاي اين جريان انتخاب شده‌اند، هر چند كه سهم اين گروه از ابتدا 11 وزير تعيين شده بود، اما در فرآيند تشكيل كابينه، با اعتراض بلوك نمايندگان سني مستقل، نهايتا ميشل عون تصميم گرفت كه با چشم‌پوشي از يكي از وزارتخانه‌هاي خود، مسير تشكيل كابينه را تسهيل كند. يك گروه شش نفره از نمايندگان سني پارلمان لبنان كه همسو با حزبالله هستند، اعلام كردند كه به عنوان يك فراكسيون مستقل، دست‌كم يك وزارتخانه بايد به آنها برسد. ميشل عون، رييس‌جمهور لبنان كه جريان منتسب به او بيشترين سهم را از كابينه دارد، در روزهاي آخر سال گذشته ميلادي پيشنهادي را براي اختصاص دادن يكي از وزرايش به اين فراكسيون مطرح كرد. طي دو ماه گذشته، بحث در مورد نحوه عملكرد وزير اين فراكسيون شش نفره اصلي‌ترين مانع تشكيل دولت لبنان بود، فراكسيون مذكور بعد از معرفي نامزد ميشل عون، تاكيد كرد كه اين وزير نبايد از سوي جريان ميشل عون نمايندگي داشته باشد. نهايتا بر اساس تازه‌ترين توافق ميان گروه‌هاي سياسي تعداد وزراي جنبش ميهن‌پرست آزاد، از 11 وزير به 10 وزير كاهش يافت و حسن مراد، نماينده سني پارلمان كه عضو جريان ميشل عون محسوب مي‌شود به عنوان نماينده فراكسيون 6 نفره در كابينه معرفي شد. بر اساس توافق حاصل شده در حالي كه اين وزير رسما نماينده فراكسيون 6 نفره سني‌هاي مستقل در كابينه محسوب مي‌شود، اما قرار است كه از اخذ راي منفي به برنامه‌هاي مورد حمايت حزب ميشل عون نيز خودداري كند. پيش از اين جبران باسيل، رهبر جنبش مسيحي ميهن‌پرست آزاد كه در اين دولت مجددا به مقام وزارت خارجه منتصب شده است، خبر داده بود كه جريان تحت رهبري او از حق وتو در تصميم‌هاي كابينه برخوردار است. الياس بوصعب، از جنبش ميهن‌پرست آزاد نيز به عنوان وزير دفاع معرفي شده است.
يكي ديگر از موارد مورد بحث در تشكيل كابينه، درخواست جنبش ميهن‌پرست آزاد براي در اختيار گرفتن كنترل وزارت محيط زيست بود، هر چند در تركيب ابتدايي دولت اين وزارتخانه سهم جنبش شيعه امل بود، اما بعد از رايزني‌ها، عاقبت نبيه بري، رييس پارلمان و رهبر جنبش امل با واگذاري وزارت محيط زيست به جنبش ميهن‌پرست آزاد به ازاي دريافت يك كرسي ديگر موافقت كرد. در كنفرانس سدر پاريس كه بهار سال جاري براي كمك‌هاي بين‌المللي به لبنان برگزار شد، دولت‌هاي جهان تعهد پرداخت 11 ميليارد دلار براي بازسازي لبنان را پذيرفتند، سهم وزارت محيط زيست لبنان از اين كمك بين‌المللي باعث شده است تا اهميت مديريت اين وزارتخانه براي جناح‌هاي سياسي در لبنان بسيار بيشتر شود.
سعد حريري، نخست‌وزير 6 كرسي وزارت در دولت وحدت ملي را در اختيار دارد. در مجموع 12 كرسي پارلمان در اختيار متحدان سعد حريري و جريان 8 مارس قرار دارد. جريان مستقبل به رهبري سعد حريري 6 كرسي كابينه، جريان مسيحي قواي لبناني به رهبري سمير جعجع، 4 وزارتخانه و جريان دروزي سوسياليست پيشرو، 2 وزارتخانه را در اختيار گرفته‌اند. ريا حسن، از نمايندگان جريان مستقبل اولين زن در تاريخ لبنان است كه به مقام وزارت كشور منصوب مي‌شود. ندا بوستاني، وزير انرژي، ويولت صفدي، وزير مشاور در امور توانمندسازي زنان و جوانان و مي‌شدياق، وزير مشاور در امور توسعه اداري، سه زن ديگري هستند كه در كابينه جديد به عنوان وزير معرفي شده‌اند.
خطر سقوط اقتصادي
بيروت در حالي 9 ماه گذشته را بدون دولت مستقر پشت سر گذاشت كه بر اساس آمار جهاني اين كشور يكي از بدهكارترين دولت‌هاي جهان محسوب مي‌شود. دولت لبنان در رده‌بندي نسبت بدهي دولتي به توليد ناخالص داخلي، سومين كشور جهان است. 81 ميليارد دلار بدهي خارجي لبنان، معادل 152 درصد توليد ناخالص داخلي يك سال اين كشور است. بر همين اساس به نوشته ديلي‌تلگراف كارشناسان اقتصاد بين‌المللي هشدار مي‌دهند كه لبنان در معرض سقوط كامل اقتصادي قرار دارد و بايد به سرعت اصلاحات عميق اقتصادي در اين كشور انجام شود.
همزمان بيكاري در لبنان معادل 36 درصد ارزيابي مي‌شود. طي هفته‌هاي گذشته بعد از ماه‌ها ناتواني جناح‌هاي سياسي از توافق براي تشكيل دولت، اتحاديه‌هاي صنفي در اعتراض اقدام به برگزاري راهپيمايي‌ها و اعتصاب‌هاي پراكنده‌اي در بيروت كردند. پيش از اين دولت فرانسه هشدار داده بود، ممكن است در صورت عدم تشكيل دولت در لبنان، دولت‌هاي شركت‌كننده در كنفرانس سدر پاريس براي كمك‌هاي بين‌المللي به لبنان از كمك‌هاي خود صرف‌نظر كنند. حالا با توافق براي تشكيل دولت، اميدها براي سر و سامان گرفتن اوضاع اقتصادي لبنان دوباره احيا شده است.
سهم احزاب در كابينه لبنان
جريان 8 مارس:
حزبالله 3 وزارتخانه (شيعيان)
جنبش امل 3 وزارتخانه (شيعيان)
جنبش ميهن‌پرست آزاد 10 وزارتخانه (مسيحيان)
فراكسيون سني‌هاي مستقل يك وزارتخانه (سني‌ها)
جريان 14 مارس:
جريان مستقبل 6 وزارتخانه (سني‌ها)
جريان قواي لبناني 4 وزارتخانه (مسيحيان)
جريان سوسياليست پيشرو 2 وزارتخانه(دروزي‌ها)