گروه ديپلماسي
دريابان علي شمخاني، نماينده رهبري و دبير شوراي عالي امنيت ملي در تازه‌ترين مصاحبه با خبرگزاري تسنيم درباره مجموعه‌اي از تازه‌ترين تحولات منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي اظهارنظر كرده است. از نخستين مذاكره رسمي با طالبان تا نگاه ايران به مذاكره با دولت دونالد ترامپ در امريكا و البته تحركات رژيم اسراييل در سوريه. سخنان علي شمخاني در اين گفت‌وگو بازتاب قابل توجهي در رسانه‌هاي عربي و انگليسي پيدا كرد.
به درخواست دولت افغانستان با طالبان
گفت‌وگو كرديم
قريب به دو ماه پيش بود كه علي شمخاني در سفر به افغانستان و ديدار با مقام‌هاي سياسي و امنيتي كشور ميزبان براي نخستين‌بار اعلام كرد كه تهران و طالبان افغانستان بناي گفت‌وگوهاي دوجانبه را گذاشته‌اند. كمتر از ده روز پس از اين اظهارنظر شمخاني بود كه هياتي از طالبان افغانستان با سفر به تهران در ساختمان وزارت خارجه با سيدعباس عراقچي، معاون سياسي وزيرخارجه ديدار و گفت‌وگو كرد. اظهارات شمخاني و سفر هيات طالبان به تهران سروصداي بسياري را در رسانه‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي به راه انداخت. همزمان برخي رسانه‌ها در داخل افغانستان اين اقدام ايران را ناديده گرفتن حاكميت مركزي در كابل دانستند و البته اين تعبير در حالي براي گفت‌وگوهاي ايران و طالبان به كار گرفته شد كه اين گروه پيش از ايران مذاكرات خود با پاكستان، روسيه، قطر، عربستان و امريكا را پيش برده بود.
چهره‌هاي متفاوت ايراني از وزير خارجه تا معاون سياسي وي و شخص شمخاني در دو ماه اخير بارها تاكيد كردند كه مذاكره تهران با طالبان با اطلاع كامل كابل صورت مي‌گيرد و هدف نهايي ايران مذاكرات ميان افغان‌ها براي برقراي صلح و بازگشت ثبات به اين كشور است. شمخاني روز گذشته نيز در مصاحبه با تسنيم اين اظهارات را تكرار كرده و گفت: يكي از اولويت‌هاي غيرقابل تغيير ايران، همكاري با كشورهاي دوست در منطقه براي برقراري صلح و ثبات است. افغانستان نيز از كشورهايي است كه ما در سطوح مختلف رسمي و مردمي ارتباطات خوب و مستحكمي با دولت و ملت آن داريم .
ما هيچ‌گاه از كمك به برادران خود در افغانستان دريغ نكرده‌ايم. دولت افغانستان از گذشته از ايران خواسته بود از امكانات و ظرفيت‌هاي خود براي برقراري صلح و امنيت در آن كشور بهره بگيريم و بر همين اساس، ما به درخواست آن كشور وارد گفت‌وگو با اين گروه شديم و در طول زمان به شكل‌هاي مختلف نتايج آن را به آگاهي برادران افغانستاني خود مي‌رسانديم.
موضع‌گيري‌هاي متفاوت مقام‌هاي امريكايي
«ايران برنده خروج احتمالي امريكا از سوريه و افغانستان خواهد بود.» اين عبارت در يك ماه گذشته و پس از اعلام تصميم دونالد ترامپ براي خارج كردن سربازان امريكايي از سوريه و افغانستان در قريب به اتفاق تحليل‌ها به چشم خورده است. ترامپ با ادعاي ريشه‌كني داعش در سوريه توسط ائتلافي به رهبري امريكا، كاستن از تعداد نيروهاي امريكايي در سوريه را آغاز كرده و همزمان در افغانستان نيز هدف اصلي از مذاكرات فشرده هيات امريكايي به رياست زلماي خليل‌زاد با طالبان، سرعت بخشيدن به روند خروج نيروهاي امريكايي از اين كشور است. علي شمخاني در پاسخ به سوالي درباره علت تصميم اخير ترامپ مي‌گويد: اين روزها آمارهاي مختلف و عجيبي از هزينه‌هاي نظامي امريكا در اين كشورها از زبان مسوولان امريكايي شنيده مي‌شود. نبايد از خود بپرسيم اگر به جاي هزينه در ايجاد ناامني، اين مبالغ براي مثال، صرف آباداني افغانستان مي‌شد چه اتفاقي مي‌افتاد؟ فعلا هم كه مقام‌هاي امريكايي گرفتار حرفهاي متفاوتند و بايد ديد كه اصلا مي‌توانند سياست واحدي در پيش بگيرند يا خير. ما مي‌توانيم بدون وجود هر عامل خارجي، خودمان با همكاري يكديگر، منطقه را به امنيت، ثبات و آباداني برسانيم و اگر مشكلاتي هم باشد، به ياري هم بر مشكلات فائق آييم.
خروج امريكا از سوريه، سياست مبتني بر
واقعيت ميداني است
در چندماه اخير برخي تحركات جديد امريكا در منطقه از برنامه‌ريزي براي خروج از سوريه تا بازگشت ناو امريكايي را به برنامه‌ريزي براي حمله به ايران تعبير كردند. شمخاني در پاسخ به سوالي درباره ميزان جدي بودن اين تهديدها گفت: تصميم ترامپ درباره خروج نيروهاي امريكايي از سوريه ناشي از تحميل واقعيت‌هاي منطقه به ايالات متحده است؛ يكي از مهم‌ترين واقعيت‌ها در سوريه و ساير نقاط منطقه اين است كه نيروهاي هم‌پيمان امريكا در برابر اراده ملت‌ها شكست خورده و به تبع آن هزينه‌هاي سياسي، نظامي و مالي زيادي را به امريكا تحميل كرده‌اند. ترامپ يك تاجر است و تحمل هزينه‌كرد بدون دستاورد را ندارد. از اين منظر خروج امريكا از سوريه يك سياست مبتني بر واقعيت ميداني است.
اينكه گفته مي‌شود قرار است اين نيروها به عراق منتقل شوند نيز بيشتر از اينكه واقعي باشد، جنبه تبليغاتي دارد، زيرا دولت، مجلس و ملت عراق به شدت مخالف حضور نيروهاي امريكا در اين كشور هستند. حساسيت‌ها نسبت به حضور نظامي امريكا در عراق بسيار بالاست. امريكايي‌ها كار دشواري را در اين زمينه پيش‌رو دارند. به نظر من امريكا تا پايان سال 2019 مجبور است از نقاط ديگري از منطقه نيز خارج شود.
پيام‌هاي همكاري به ايران از داخل امارات
دبير شوراي عالي امنيت ملي در ادامه افزود: تلاش براي ائتلاف‌سازي منطقه‌اي عليه ايران از زمان اوباما آغاز شد. در كمپ ديويد 2015 اوباما خواستار اتحاد امنيتي اعراب عليه ايران و محور مقاومت شد. واقعيت اين است كه موضع كشورهاي عربي در اين زمينه موضع واحد و يكپارچه‌اي نيست.
بسياري از كشورهاي عربي حتي در حاشيه جنوبي خليج‌فارس روابط دوستانه‌اي با ايران دارند و لزومي براي ايجاد ائتلاف نظامي يا امنيتي در برابر ايران نمي‌بينند.
برعكس كشورهايي مانند عمان، قطر و كويت به دنبال جلوگيري از تنش‌آفريني‌هاي كاذب هستند و تلاش‌هاي خوبي هم در دستور كار دارند. حتي امارات هم مواضع كاملا منطبقي با عربستان ندارد و در داخل امارات متحده حاكماني هستند كه پيام همكاري و رفع سوءتفاهم مي‌دهند. در مورد عربستان ما بارها حاكمان اين كشور را به توجه به منافع ملي و عربي خود دعوت كرده‌ايم. اين، براي عربستان يك شكست است كه از مهم‌ترين مساله جهان اسلام، يعني مساله فلسطين عبور كند يا بخواهد با رژيم نامشروع صهيونيستي ارتباط داشته باشد و هم‌پيمان شود.
ايران قادر است هر تهديدي را پاسخ بدهد
علي شمخاني در ادامه خاطرنشان كرد: ايران همواره تهديد نظامي از سوي دشمن را جدي گرفته و اتفاقا اصرار ما براي برخورداري از قدرت بازدارنده چه در حوزه موشكي و چه در زمينه پدافند پيشرفته هوايي به همين دليل است. امروز ايران در حوزه نظامي قادر است هر تهديدي را به‌طور قاطع پاسخ دهد و اين را ترامپ و هيات حاكمه امريكا به خوبي مي‌دانند و اين مساله براي تل‌آويو نيز كاملا واضح و آشكار است. براي همين است كه با صداي بلند تهديد مي‌كنند. به‌طور قطع چون مي‌دانند كه نمي‌توانند بجنگند، صداي تهديد را شديدتر مي‌كنند. روش ترامپ اين است؛ ترامپ اهل جنگيدن نيست؛ براي اينكه نجنگد، تهديد مي‌كند.
ايران از لحاظ حقوقي از امريكا طلبكار است
مطلوب ترامپ مذاكره با ايران است و تنها هدف از اعمال سياست فشار حداكثري نيز همين است. اين عبارت در بسياري از تحليل‌ها پيرامون رفتار واشنگتن با ايران و موضع‌گيري‌هاي زيگزاكي مقام‌هاي امريكايي به چشم مي‌خورد. شمخاني در پاسخ به سوالي درباره احتمال مذاكره با امريكا گفت: مذاكره درباره چيزي كه پيشاپيش درباره آن توافق صورت گرفته، بي‌معني است. برجام با همه نقص‌هاي آن، همچنان وجود دارد و ايران به همه تعهدات خود عمل كرده است. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بارها پايبندي ايران را به تعهدات خود تاييد كرده است.
جمهوري اسلامي مكررا اعلام كرده كه خواستار پايبندي طرف‌هاي مقابل به تعهدات خود ذيل برجام يعني رفع تحريم‌هاست. بنابراين ايران به لحاظ حقوقي و ديپلماتيك طلبكار است. از سوي ديگر اساسا معامله با دولت ترامپ اشتباه است، چرا كه اين امر به معني پذيرش نقض تعهد امريكاست. علاوه بر اين ضمانتي وجود ندارد كه دولت بعدي امريكا به توافق احتمالي جديد پايبند باشد. بنابراين امريكا بايد ابتدا حسن نيت خود را از طريق عمل به تعهدات برجامي خود اثبات كند. در حال حاضر ما امريكا را فاقد حسن‌نيت و زياده‌خواه مي‌بينيم و از طريق سازوكارهاي جديدي كه طراحي كرده‌ايم نيازي به معامله با امريكا نداريم.
تحريم‌هاي غيرقانوني امريكا عليه صادرات نفت را خنثي مي‌كنيم
تحريم نفتي اصلي‌ترين بازوي سياست فشار حداكثري ترامپ عليه ايران است. امريكا سياست به صفر رساندن فروش نفت ايران را دنبال مي‌كند و اين در حالي است كه تهران تهديد كرده اگر نتواند نفت خود را بفروشد ساير كشورهاي منطقه هم نخواهند توانست نفت خود را صادر كنند. اين موضع ايران كه نخستين‌بار از زبان حسن روحاني، رييس‌جمهور شنيده شد به تهديد به بستن تنگه هرمز تعبير شده بود.
شمخاني درباره صادرات نفت ايران در دوره تحريم به تسنيم مي‌گويد: ايران ابتكاراتي را طراحي و عملياتي كرده است كه تحريم‌هاي غيرقانوني امريكا عليه صادرات نفت ايران را خنثي مي‌كند. البته فشارهاي امريكا هزينه‌هايي را بر ايران تحميل مي‌كند ولي اراده ايران را متزلزل نمي‌كند. اگرچه توانمندي‌هاي نظامي و ظرفيت‌هاي گسترده ايران براي ناظران حرفهاي اثبات شده است و نيازي به بيان و تكرار آن نيست، ليكن قطع صادرات نفت الزاما مساوي با مسدود شدن تنگه هرمز نيست و روش‌هاي متعددي براي محقق كردن آن وجود دارد كه اميدواريم مجبور به استفاده از آن نشويم.
فكر نمي‌كنم نتانياهو اين قدر احمق باشد!
دبير شوراي عالي امنيت ملي در پاسخ به سوالي درباره حملات رژيم اسراييل به منافع ايران در سوريه گفت: در مورد حملات و تجاوزات رژيم صهيونيستي به خاك سوريه، جمهوري اسلامي ايران اين اقدام را در راستاي كمك به تروريست‌ها مي‌داند. اسراييل به وضوح در راستاي منافع تروريست‌ها و در جهت مقابله با دولت و ارتش سوريه گام برمي‌دارد.
اينكه در برخي از اين حملات تجهيزات و نيروهاي جمهوري اسلامي ايران و مجموعه مقاومت مورد هدف قرار گرفته‌اند، عبور از خط قرمز ما بود و بر اين اساس بعد از حمله به تي4 (T4) به شدت پاسخ داديم و ضربه سنگيني به آنها وارد كرديم.
تدابيري انديشيده‌ايم كه از خط قرمز خود در حوزه تلفات انساني ناشي از هرگونه تجاوز و تعدي محافظت كنيم. اين كار با همكاري ارتش سوريه و مجموعه هم‌پيمانان در اين كشور انجام شده و به زودي شاهد تحول مهمي در زمينه ارتقاي بازدارندگي مقاومت در سوريه خواهيم بود. فكر مي‌كنم، مقامات رژيم صهيونيستي بخصوص مقامات نظامي و اطلاعاتي آنها به خوبي اين مساله را درك مي‌كنند.
شيوه برخورد با حملات رژيم صهيونيستي به سوريه و محور مقاومت در سال 2019 بسيار متفاوت از شيوه برخورد در گذشته است. البته براي ما مسجل و قطعي است كه رژيم صهيونيستي به دنبال جنگ در جبهه شمالي نيست و در اين نقطه احساس ضعف شديد دارد؛ لذا سناريوي بازدارندگي را بر اساس اين برآورد تا چند مرحله پيش‌بيني كرده‌ايم. نتانياهو اگر در چند جبهه به طور همزمان درگير شود، حتما به زندگي سياسي متزلزل خود در آستانه انتخابات پايان خواهد داد. فكر نمي‌كنم اين قدر احمق باشد.
حملات اسراييل تاثير راهبردي نداشته است
نكته ديگر اين است كه آيا تاكنون حملات اسراييل تاثير عمده و چشمگيري در جلوگيري از تحقق اهداف مقاومت در سوريه داشته است يا نه؟ پاسخ اين است كه ما به بيش از 90 درصد اهداف خود رسيده‌ايم؛ لذا حملات ايذايي اسراييل، تاثير راهبردي نداشته و مقاومت كار خود را پيش برده است. ضمن اينكه با وجود تبليغاتي كه در خصوص اشراف اطلاعاتي اسراييل در سوريه مي‌شود، موفقيت 90 درصدي ما نشان مي‌دهد، صهيونيست‌ها اشراف اطلاعاتي ادعايي را هم ندارند.
مثال ونزوئلا نشان مي‌دهد كه چرا ايران نبايد به امريكا اعتماد كند
برخي‌ها بر اين باورند كه امريكا از طريق فشار اقتصادي، آينده‌اي شبيه ونزوئلا را براي ايران متصور است. عده‌اي هم به لحاظ امنيتي، مثال سوريه را مي‌زنند. با اين تعابير موافق هستيد؟ شمخاني در پاسخ به اين سوال تسنيم گفت: مثال ونزوئلا نشان مي‌دهد كه چرا ايران نبايد به ايالات متحده امريكا اعتماد كند و نبايد وارد مذاكره با آنها شود. ونزوئلا نه داراي برنامه هسته‌اي است، نه توانمندي موشكي دارد، نه نقش منطقه‌اي خاصي دارد اما امريكا به دنبال كودتا و تغيير رژيم در آن است. متاسفانه ساختار قدرت در امريكا و حتي رسانه‌هاي اصلي امريكايي نيز با اين سياست همراهي مي‌كنند. اما دليل اينكه ايران هيچ‌گاه شبيه ونزوئلا و سوريه نمي‌شود، ريشه در نقش بي‌نظير رهبري انقلاب و جامعه آگاه ايران دارد. از سوي ديگر نيروهاي مسلح و دستگاه‌هاي اطلاعاتي و امنيتي جمهوري اسلامي مستقل از نفوذ بيگانگان هستند و آنچه منفعت ملت است را پيگيري مي‌كنند و اجازه ناامني و بحران‌سازي را كه امريكا به دنبال ايجاد آن در ايران است نمي‌دهند.
انعكاس تهديدهاي شمخاني
واكنش‌ها به سخنان علي شمخاني در رسانه‌هاي غربي عمدتا با تمركز بر دو محور مبارزه با تحريم‌هاي نفتي امريكا و طرح گزينه‌هاي ديگر براي ممانعت از صادرات نفت ديگر كشورها در صورت مقابله با صادرات نفت ايران بود.
رسانه‌اي مانند رويترز با پررنگ كردن سخنان شمخاني درباره اينكه ايران راهكارهاي بسياري براي خنثي‌سازي تحريم امريكا دارد، نوشت: تنش ميان تهران و واشنگتن با خروج امريكا از برجام در ماه مه بيشتر شده است. بازگرداندن تحريم‌ها بخشي از تلاش‌هاي بيشتر ترامپ براي وادار كردن ايران به ترك برنامه هسته‌اي و برنامه موشكي‌اش است. همچنين ترامپ به دنبال مهار فعاليت‌هاي ايران در منطقه از جمله سوريه، يمن و لبنان است. رويترز در ادامه نوشت: واشنگتن به دنبال به صفر رساندن صادرات نفت ايران است اما به دليل واهمه از افزايش بهاي نفت جهاني اقدام به معاف كردن هشت كشور كرده است. ايران نيز تهديد كرده كه در صورت به صفر رسانده شدن صادرات نفت اين كشور مانع از صادرات نفت ساير كشورها مي‌شود.
نيازي به معامله با امريكا نداريم.
قطع صادرات نفت الزاما مساوي با مسدود شدن تنگه هرمز نيست.
ايران همواره تهديد نظامي از سوي دشمن را جدي گرفته است.
ترامپ اهل جنگيدن نيست؛ براي اينكه نجنگد، تهديد مي‌كند.
در داخل امارات متحده حاكماني هستند كه پيام همكاري و رفع سوءتفاهم به ما مي‌دهند.
معامله با دولت ترامپ اشتباه است، چرا كه اين امر به معني پذيرش نقض تعهد امريكاست.
به زودي شاهد تحول مهمي در زمينه ارتقاي بازدارندگي مقاومت در سوريه خواهيم بود.
در سوريه ما به بيش از 90 درصد اهداف خود رسيده‌ايم؛ لذا حملات ايذايي اسراييل، تاثير راهبردي نداشته و مقاومت كار خود را پيش برده است. ضمن اينكه با وجود تبليغاتي كه در خصوص اشراف اطلاعاتي اسراييل در سوريه مي‌شود، موفقيت 90 درصدي ما نشان مي‌دهد، صهيونيست‌ها اشراف اطلاعاتي ادعايي را هم ندارند.
امروز ايران در حوزه نظامي قادر است هر تهديدي را به‌طور قاطع پاسخ دهد و اين را ترامپ و هيات حاكمه امريكا به خوبي مي‌دانند و اين مساله براي تل‌آويو نيز كاملا واضح و آشكار است. براي همين است كه با صداي بلند تهديد مي‌كنند. به‌طور قطع چون مي‌دانند كه نمي‌توانند بجنگند، صداي تهديد را شديدتر مي‌كنند.