اوپك در انتظار تعيين سرنوشت خود در نشست آتي‌است
گره بازار نفت
به دست ايران
باز مي‌شود
آويده علم‌جميلي
بازار نفت همچنان در ابهام است. يك ماه و نيم به نشست اوپك و متحدانش براي بازنگري در سياست توليد نفت مانده اما بين كشورهاي عضو و غيرعضو، سيگنال‌هاي مختلفي براي ادامه توافق كاهش توليد ارسال مي‌شود. امريكا بر متحدان خاورميانه خود حساب ويژه‌اي باز كرده و اميدوار است در كنار تحريم نفت ايران و ونزوئلا، عرضه نفت را افزايش مي‌دهند تا قيمت‌ها كاهش يابد. هرچند بسياري از تحليلگران بر اين باورند كه درخواست ترامپ مبني بر افزايش عرضه نفت توسط امارات و عربستان، موازنه قدرت در اوپك را با چالش بسياري همراه مي‌كند كه حتي مي‌تواند از بين رفتن اوپك را به همراه داشته باشد. اين امر تنش‌ها را در جلسه چند هفته آينده اوپك بالاتر خواهد برد.
اوپك سال گذشته براي مديريت قيمت نفت توافق كاهش توليد را به مرحله اجرا گذاشت اما تحريم نفتي ايران و چالش‌هايي كه بر سر صادرات نفت ايجاد شد، پيمان محدوديت عرضه را با دوراهي بسيار بزرگي مواجه كرد. شايد بتوان به جرات گفت كه ايران و وضعيت صادرات نفتش در مناسبات آينده اوپك تعيين‌كننده ادامه حيات اوپك يا مرگ آن است. اگر كشورهاي عربستان و امارات دنباله روي سياست‌هاي امريكا در تحريم ايران باشند، با دست خود سازمان اوپك را از بين برده و سهم‌شان در بازار نفت را به امريكا مي‌سپارند و زير بيرق آن مي‌روند.
حمله به نفتكش‌ها و افزايش قيمت
خاورميانه هفته گذشته، مركز خبرهاي مهم نفتي بود. چند نفتكش از كشورهاي امارات و عربستان مورد حمله قرار گرفتند. در پي اين حملات نگراني تقاضا‌كنندگان از عرضه نفت در بازار؛ آن‌هم در آستانه فصل تابستان، جهش قيمت نفت را به دنبال داشت. اين اقدامات در بندر فجيره كه نزديكي بسياري به تنگه هرمز دارد علاوه بر بالا بردن ريسك ژئوپليتيك در اين منطقه، نگراني‌هاي جهاني را براي رساندن روزانه بيش از 18.5 ميليون بشكه نفت خام به بازار جهاني افزايش داد. همين امر جهش قيمت‌ها را تا آستانه 71دلار به دنبال داشت.
گمانه‌‌زني در آستانه نشست اوپك
بازار نفت با نزديك شدن زمان ديدار توليدكنندگان اوپك و غيراوپك شاهد نوسان بيشتري خواهد بود. روسيه سيگنال‌هاي مختلفي را درباره پايبندي خود به توافق ارسال مي‌كند. البته ساير اعضاي اوپك هم سيگنال‌هاي يكساني ارسال نمي‌كنند. عربستان نيز مشخص نيست در جريان تحريم نفت ايران، با امريكا همكاري كرده و توليدش را افزايش مي‌دهد، يا خير. تصميم‌گيري در خصوص قيمت نفت بسيار زود است و معامله‌گران به نظاره خواهند نشست تا شاهد تصميم‌گيري بعدي اوپك باشند.
خالد الفتاح، وزير نفت عربستان روز گذشته در اظهارنظري كه نشان از باقي ماندن توليد اوپك در سطح فعلي است، گفت: سازمان اوپك قادر به پاسخگويي به تقاضاي جهاني نفت است اما در حال حاضر ظاهرا نشاني از كمبود نفت در بازارهاي جهاني ديده نمي‌شود. اما ما به تحليل بازار نگاه خواهيم كرد و قطعا پاسخگو خواهيم بود و بازار تامين خواهد بود. وزير نفت عربستان معتقد است تمامي شاخص‌ها نشان‌دهنده افزايش ذخاير نفت هستند. به گفته او، آماري كه هفته به هفته از سوي امريكا منتشر مي‌شود، رشد قابل توجه ذخاير اين كشور را نشان مي‌دهد و روشن است كه در اين كشور وفور عرضه وجود دارد. الفتاح هرگونه تصميم‌گيري درباره ادامه توافق براي كاهش توليد نفت اوپك و كشورهاي هم‌پيمان به رهبري روسيه را به جلسه بعدي اين گروه موكول كرد. صحبت‌هاي الفتاح در حالي عنوان شد كه پيش‌تر عربستان اعلام كرده بود در كنار امريكا براي پاسخگويي به تقاضاي نفت جهاني پس از اجرايي شدن تحريم‌هاي نفت ايران، تلاش كرده و توليد خود را افزايش مي‌دهد. موضع روسيه نيز همانند عربستان تا روز ديدار با اوپك در اواخر ژوئن مشخص نمي‌شود.
همين امر تحليل‌ها و گمانه‌زني‌ها را افزايش مي‌دهد. در خصوص روسيه چند سناريو قابل بررسي است؛ اول اينكه ممكن است روس‌ها تصميم به توسعه ميادين نفتي جديد بگيرند كه اين كار به منزله افزايش عرضه و رها كردن پيمان نفتي است. اما از سوي ديگر همراهي روسيه با اوپك و به خصوص كشور عربستان ممكن است به مسكو قدرت بيشتري در مديريت عرضه نفت دهد. سناريوي سوم در علاقه‌مندي عربستان به قيمت بالاي نفت است. اصلاحات اقتصادي در عربستان، هزينه‌هاي اقتصادي در اين كشور را افزايش داده و اين امر نياز اين كشور به افزايش عايدي‌هاي نفتي را دو چندان مي‌كند. در سوي ديگر، روسيه نيازي به قيمت‌هاي بالاتر نفتي ندارد و پوتين مي‌تواند از اين موضوع براي نفوذ ژئوپليتيك به نفع كنترل عرضه و ايفاي نقش بيشتر در بازار نفت بهره ببرد. روسيه در يك ماه گذشته سيگنال‌هاي مختلفي به بازار نفت فرستاد. در ابتدا آنتوان سيلوآنوف، وزير دارايي روسيه اعلام كرد كه اوپك و روسيه ممكن است براي از دست ندادن سهام بازار در برابر امريكا، توافق اوپك پلاس را ترك كنند؛ حتي اگر اين عمل به معني كاهش قيمت‌ها تا سطح 50 دلار باشد. روسيه مي‌داند امريكا با تحريم نفت ايران و ونزوئلا، عملا 3 ميليون بشكه نفت را از بازار خارج كرده و عرضه نفت شل خود را نيز افزايش بسياري داده است. اگر امريكا با عربستان و امارات متحد شود، بازار نفت از دست روسيه كه بزرگ‌ترين توليد‌كننده نفت بعد از امريكا است، خارج مي‌شود. شايد بتوان مهم‌ترين استراتژي فعلي روسيه را در نگه داشتن سهمش از بازار و نه بالا بردن قيمت‌ها دانست. اما استراتژي فوق در دو هفته اخير با چالش مواجه شده است. خبر آلوده بودن نفت روسيه و قطع واردات نفت روس‌ها از سوي برخي كشورها، ارزيابي‌هاي عرضه جهاني توسط اوپك را با ابهامات بسياري روبه‌رو كرده است. خبرگزاري بلومبرگ در گزارشي از ميزان تعهد به توافق اوپك نوشت.
در اين گزارش نشان داده شده كه عربستان در ماه آوريل، ۲.۷برابر آنچه متعهد شده بود توليد خود را كاهش داده است. در ميان كشورهاي غيراوپك اگرچه روسيه تنها به ۸۰ درصد از تعهد خود عمل كرده، اما ميزان افت توليد آذربايجان و قزاقستان چندين برابر ميزان تعهد كاهش توليد آنها بوده است. بر اساس ارزيابي بلومبرگ نيز، در مجموع، اوپك و كشورهاي هم‌پيمان بالاي ۵۰ درصد بيشتر از آنچه متعهد شده بودند، كاهش توليد داشته‌اند.