گرجستان صحنه اعتراضات ضد روس

ميثم سليماني

روسيه فضاي امنيتي خود را همواره در چند حلقه تعريف مي‌كند، حلقه اول امنيتي روسيه كشورهاي آسياي مركزي و كشورهايي است كه اقمار گذشته اتحاد جماهير شوروي بودند و اكنون تبديل به كشوري مستقل شده‌اند. گرجستان به دليل هم‌مرز بودن با روسيه بسيار براي اين كشور با اهميت است و از آنجايي كه گرجستان همواره تلاش داشته تا به اروپا نزديك شود و در حلقه حفاظتي ناتو قرار گيرد روسيه همواره نگران اين شرايط بوده است، از همين رو شرايط به نحوي است كه همواره روسيه تلاش كرده با توجه به تمايل گرجستان براي نزديكي با غرب يك ديوار حايل براي اطمينان از موقعيت و شرايط خود در برابر گرجستان ايجاد كند و همين موضوع باعث تنش ميان اين كشور با روسيه طي بيش از يك دهه گذشته شده است. حالا پس از مدت‌ها كاهش تنش ميان دو كشور بار ديگر آتش اختلافات ميان طرفين شعله‌ور شده است. روسيه روز گذشته پس از چند روز درگيري خشونت‌بار و تظاهرات ضد روسي در گرجستان قصد دارد پروازهاي خود به سمت گرجستان را متوقف كند. ولاديمير پوتين رييس‌جمهوري روسيه طي فرماني دستور داد كه از روز هشتم جولاي كليه پروازها به سمت گرجستان متوقف شود. اين اتفاق پس از آن رخ داد كه طي روزهاي اخير معاون رييس دوماي روسيه به پارلمان گرجستان آمد و سخنان او باعث اعتراضات شديد در گرجستان شد كه طي آن 240 نفر زخمي شدند. گفته مي‌شود اين نماينده مجلس روسيه پس از 11 سال بار ديگر آتش زير خاكستر جنگ در دو منطقه آبخازيا و اوستياي جنوبي را براي مردم گرجستان تداعي كرد. در سخنراني‌اي كه او در پارلمان داشت به نوعي از استقلال آبخازيا و اوستياي جنوبي حمايت كرد. هرچند ماموريت معاون رييس پارلمان روسيه بنا بود در راستاي نزديكي روابط دو كشور باشد اما همه‌چيز تغيير كرد. سرگئي گاواريلوف هنگامي كه به پارلمان رفت در پاسخ به سوالي كه عنوان كرده بود آيا شما ناراحت نيستيد از اينكه در كشوري كه بخش‌هايي از آن را اشغال كرده‌ايد حضور داريد، او گفت نه احساس راحتي مي‌كنم زيرا احساس مي‌كنم در كشور خودم هستم. او همچنين در خصوص نزديكي فرهنگي و همكاري‌ها در بخش‌هاي مختلف فرهنگي و همچنين اقتصادي سخن گفت. اما به نظر مي‌رسيد دو موضوع به‌شدت احساسات گرجستاني‌ها را در بحث اعتراضات تحريك كرد؛ نخست نشستن معاون رييس پارلمان روسيه در جايگاه رييس مجلس و عدم سخن گفتن درخصوص تجاوز يا اشغال دو بخش از خاك گرجستان و تاييد اينكه اين دو بخش به خاك اين كشور باز نمي‌گردد حاشيه‌ساز شده است. مردم گرجستان عملا دولت روسيه را اشغال‌گر مي‌دانند و همين موضوع باعث شده تا روابط سياسي دو كشور تيره و تار شود. پس از حضور معاون رييس دوماي روسيه در گرجستان، مردم به سمت هتل محل اقامت گاواريلوف يورش بردند و همچنين تلاش كردند تا وارد پارلمان گرجستان شوند كه پليس ضد شورش جلوي آنها را گرفت و باعث شد كه بيش از 200 نفر در اعتراضات زخمي شوند و حتي گفته مي‌شود يكي از مجروحين در بيمارستان جان باخته است. اما عملا هيات روسي از گرجستان فراري داده شدند كه مورد آسيب معترضان قرار نگيرند. اما اين اقدام را مسكو محكوم و بي‌احترامي به مقام رسمي اين كشور دانست از همين رو تصميم به توقف پروازهاي خود به گرجستان گرفت. به گزارش بي‌بي‌سي مسكو همچنين به كليه آژانس‌هاي مسافرتي روسيه توصيه كرده است كه تمام سفرهاي خود به كشور همسايه يعني گرجستان را متوقف كنند. رييس پارلمان گرجستان پس از بالا گرفتن خشونت‌ها از سمت خود استعفا داد. او به‌شدت نسبت به دعوت آقاي گاوريلوف مورد انتقاد قرار گرفت. سالومه زوريباشويلي رييس‌جمهوري گرجستان نيز در واكنشي روسيه را دشمن اشغالگر ناميد و گفت كه مسكو به ايجاد ناآرامي‌ها كمك كرده است. كرملين اما اعتراضات را به عنوان يك تحريك از سوي مخالفان دانست. وزارت خارجه روسيه مخالفان را متهم به تلاش براي جلوگيري از بهبود روابط دوجانبه بيان كرد. اما چرا گرجي‌ها روسيه را اشغالگر مي‌نامند. هنگامي كه گرجستان در سال 1991 از اتحاد جماهير شوروي استقلال پيدا كرد مناقشات استقلال‌طلبي در مناطق آبخازيا و اوستياي جنوبي فوران كرد. در ماه آگوست سال 2008 و پس از انقلاب گل رز در اين كشور دولت تصميم گرفت منطقه اوستياي جنوبي را پس بگيرد. اما روسيه نيروهاي خود را به اين منطقه اعزام كرد و عملا نيروهاي نظامي گرجستان را از بين برد و به حدي اين نيروها عقب رانده شدند كه نزديك به تفليس شدند. اما پس از آتش بس، روسيه سربازهاي خود را به عقب راند اما حضور نظامي خود در منطقه اوستياي جنوبي و آبخازيا را حفظ كرد و آنها را كشورهاي مستقل ناميد. به نحوي كه تنها روسيه است كه اين مناطق را به عنوان كشور مستقل به رسميت مي‌شناسد. از آن به بعد روابط ديپلماتيك ميان روسيه و گرجستان با سوء ظن فراوان دنبال شد. اما گرجستان به‌شدت دنبال پيوستن به اتحاديه اروپا و پيمان ناتو است كه هيچ‌يك از آنها براي روس‌ها قابل قبول نيست. اما نكته اينجاست كه روس‌ها بخش اعظم صنعت گردشگري گرجستان را شكل مي‌دهند، از همين رو توقف سفر روس‌ها به گرجستان مي‌تواند آسيب جدي به صنعت گردشگري گرجستان وارد كند. نكته اينجاست از سال 2013 كه ميخاييل ساكاشويلي از رهبري گرجستان كناره‌گيري كرد، رفته رفته روابط مخفيانه ميان روسيه و گرجستان شكل گرفت به نحوي كه محصولات كشاورزي گرجستان به روسيه صادر مي‌شد و گردشگران روس به اين كشور سفر مي‌كردند اما به نظر مي‌رسد اين بهبود روابط رو به گسترش است و حتي شايد باعث نگراني برخي كشورها از جمله امريكا شده است. حالا كه ساكاشويلي به جرم فساد در اوكراين به سر مي‌برد از اعتراضات ضد روس در گرجستان حمايت مي‌كند و پيش‌بيني سقوط دولت را كرده است و در اين فضا بعيد نيست كه بار ديگر شاهد بازگشت او به گرجستان باشيم و در اين بين مي‌توان گفت كه بازي ساير كشورها و شايد امريكا يا اروپا در گرجستان آغاز شده تا اجازه ندهد اين كشور به روسيه نزديك شود.