استبداد صغير
مرتضي ميرحسيني
كودتاي سلطنتي: سال 1287 در چنين روزي، نخستين مجلس شوراي ملي كشور ما در يك كودتاي سلطنتي سرنگون شد. اين جابه‌جايي قدرت را كودتاي سلطنتي مي‌خوانند، زيرا نقشه آن در دربار طراحي و به فرمان شاه آن روز ايران، محمدعلي‌شاه انجام شد. او در دوران وليعهدي، زماني كه در تبريز زندگي مي‌كرد به انگيزه مخالفت با صدراعظم وقت ايران به دفاع و پشتيباني از جنبش مشروطه‌خواهي برخاست و پدرش مظفرالدين‌شاه را به صدور فرمان مشروطيت ترغيب كرد. اما زماني كه خودش چند ماه بعد به سلطنت رسيد و جاي پدرش را گرفت، پذيرش نظام جديد حاكم بر كشور را ناممكن ديد. به‌ويژه آنكه نمايندگان مجلس شوراي ملي خواهان نظارت بر دربار و مخارج آن بودند، درباريان را مجبور به تابعيت از قانون مي‌كردند و حقي براي شاه در عزل و نصب‌ها قائل نمي‌شدند. محمدعلي‌شاه به فراخور شرايط گاهي مخالفت خود را نشان مي‌داد و به روندها و رويه‌هاي جديد معترض مي‌شد و گاهي هم به اكراه و از ناچاري با تصميمات مجلس و برنامه‌هاي اصلاحي آن همراه مي‌شد. اما بدگماني و تضاد ميان مجلس و دربار باقي ماند و بعد از سوءقصد بدفرجام به جان شاه به دشمني تبديل شد. گروهي از هواداران متعصب انقلاب كه شاه را دشمن آزادي و مردم مي‌ديدند با دو بمب دست‌ساز قصد جان او را كردند، اما او از اين حادثه جان سالم به در برد و هيچ آسيبي نديد. دشمنان مشروطيت از اين فرصت بهره بردند و آخرين ترديد‌هاي شاه براي حمله به مجلس و سرنگوني نظام جديد را رفع كردند. ادامه ماجرا را خودتان بهتر مي‌دانيد. شاه از تهران بيرون رفت و كارها را به فرمانده روس قواي قزاق، ولاديمير لياخوف سپرد. پايتخت براي چند روز در التهاب و ابهام فرو رفت و پيام‌هايي ميان شاه و سران مشروطيت رد و بدل شد. سرانجام قزاق‌ها خيابان‌هاي منتهي به ساختمان مجلس را بستند، بعد از يك درگيري كوتاه و خونين مقاومت مدافعان مجلس را فروشكستند و ساختمان را هم به توپ بستند. قزاق‌ها آن روز خون شماري از راسخ‌ترين هواداران مشروطيت را به زمين ريختند و آنچه در ساختمان مجلس باقي مانده بود و نيز همه خانه‌هاي آن خيابان را غارت كردند. كار نخستين مجلس شوراي ملي ما اينچنين در بي‌رحمي و ويراني به پايان رسيد و بار ديگر استبداد، البته براي مدتي كوتاه احيا شد. دوره حكومت كودتاگران به رياست محمدعلي‌شاه يك سال تداوم يافت و از همان زمان «استبداد صغير» خوانده شد كه با شورش چند ايالت و سپس حمله پيروزمندانه مشروطه‌خواهان به پايتخت به پايان رسيد.
همچنين: برپايي نخستين نمايشگاه از آثار پيكاسو در پاريس (1901)؛ انتخاب جمال عبدالناصر به رياست‌جمهوري مصر، او نخستين رييس‌جمهور تاريخ اين كشور محسوب مي‌شود (1956)؛ مرگ مايكل جكسون؛ خواننده امريكايي كه براي حدود چهار دهه يكي از مشهورترين و پرحرف و حديث‌ترين چهره‌هاي هنري دوران ما بود. بخشي از شهرت او به اخبار و شايعاتي برمي‌گشت كه هر از چندي درباره زندگي شخصي‌اش منتشر مي‌شد. جكسون پنجاه ساله بود كه بر اثر ايست قلبي از دنيا رفت. گويا پزشك معالج او به جرم تزريق اشتباه و قتل غيرعمد او مجرم شناخته و محكوم به تحمل چهار سال حبس شد (2009).