عجب حكايتي است اين فضاي مجازي! كاربران هر روز از صبح تا شب در معرض بمباران انبوه اطلاعات درست و غلط قرار دارند.
در مواقعي اين اطلاعات دستمايه تصميمات و قضاوت‌ها قرار مي‌گيرد و نه تنها بر ادراك و رفتار خود بلكه بر زندگي ديگران نيز اثر مي‌گذارد.
صواب آن است كه در فضاي دوم چيزي را گز نكرده پاره نكرد.
نان كسي را بي‌جهت آجر نكرد و در مواقع ضروري آب را از سرچشمه بست.
در بازار مكاره فضاي دوم (فضاي مجازي)، سطح مردم‌فريبي و دستكاري اطلاعات به‌مراتب گسترده‌تر و چالش‌برانگيز‌تر از فضاي اول (فضاي واقعي) است.
هر روز خبر‌هايي از فضاي دوم منتشر مي‌شود كه همگان انگشت حيرت را بر دندان مي‌گيرند. افرادي در دام كلاهبرداران اينترنتي اسير شده و يك‌شبه زندگي را باخته‌اند.
يكي در زمينه تجارت، يكي ديگر در زمينه دوستي، يكي اعتماد به اطلاعات جعلي، يكي افشاي اطلاعات زندگي شخصي، فريب نيرنگ‌هاي افراد بي‌نام و نشان را خورده و اسير دام‌هاي فريبنده آنان شده‌اند.
افرادي از همين طريق به صفوف تروريست‌ها درآمده و موقعيتي بهتر از يك قاتل نصيب آنان نشده است.
كاربراني كه ارتباطات اجتماعي آنها با دوست، فاميل و ديگران دچار سوءتفاهم شده است. اخباري از اين دست‌كم نيستند.
زندگي در فضاي دوم به مراتب پيچيده‌تر از زندگي در فضاي اول است.
همان‌گونه كه زندگي در فضاي واقعي بدون كسب مهارت‌ها و پرورش دايمي آنها نشدني است، در فضاي دوم كسب اين مهارت‌ها ضروري است وگرنه چه بسا كه كاربران در تور‌هاي زهرآگين ديگران گير افتند.
يكي از مهارت‌هاي بسيار مهم براي زيست آگاهانه در فضاي دوم «تفكر انتقادي» است. در فضاي دوم جنس كسب و كارها از نوع اطلاعات و دانش است و مهارت اصلي براي زندگي در اين فضا «تفكر انتقادي» است.
كاربران بايد توانايي‌هاي فكري خود را افزايش دهند. با انواع نيرنگ‌ها و پيام‌هاي فريبنده آشنا شوند تا از گزند آسيب‌ها مصون بمانند. خود را درمعرض بي‌جهت پيام‌هاي آسيب‌زا قرار دادن و بدون دريافت هيچ‌گونه مابه‌ازايي به خود و ديگران ضرر رساندن از عقلانيت و خردورزي به دور است.
عقلانيت ايجاب مي‌كند كه بدون تشخيص، تحليل و ارزيابي اطلاعات سريع متقاعد نشويم و با «خودتجهيز سازي» با اطلاعات آلوده مقابله كنيم.
شرط اساسي زيست در اين فضا اين است كه قدرت تفكر و استدلال را بارور كنيم، بي‌جهت مهر تاييد بر انديشه‌هاي ديگران نزنيم يا بي‌جهت به انديشه‌هاي ديگران حمله نكنيم.
همه افرادي كه در اين فضا زيست مي‌كنند، بايد خود را به مهارت تفكر انتقادي مجهز كنند تا از اين رهگذر از اطلاعات بيهوده و جعلي جلوگيري و به اطلاعات قابل اعتماد دست يابند.
بدون داشتن تفكر انتقادي حركت كردن در وادي پرسنگلاخي مانند فضاي مجازي، مشكلات ريز و درشتي را در كمين كاربران قرار مي‌دهد و چه‌بسا كه زندگي آنها را دچار تنش‌هاي ناخواسته كند.
تفكر انتقادي، يعني به حركت درآوردن قدرت تفكر و بارور كردن انديشه و به مثابه چراغي است كه با تاباندن نور بر تاريكخانه‌ها از جانشين شدن ادعاها بر جاي واقعيت‌ها جلوگيري مي‌كند.
تفكر انتقادي يعني خوددروازه‌باني اطلاعات و وارسي اجمالي ادعاها و اجازه ندادن به هر اطلاعاتي براي عبور از دروازه‌هاي اطلاعاتي است.
تفكر انتقادي يعني اينكه براي حفاظت از ارزش‌ها، هنجارها و باورها، حريم حفاظتي ايجاد كرده و از فرو غلتيدن در دام‌هايي كه توسط ديگران ساخته و پرداخته شده است، پرهيز كنيم.
بايد در انتخاب مراجع فكري و مجاري اطلاعات و به‌ويژه منابع اطلاعات دقت كرد. در اولين مواجهه با مطالب ديگران اعمال سطحي از شك و ترديد درباره پيام‌ها و بدون سوگيري شخصي و تعصب فردي يا گروهي درباره موضوع فكر كردن ضروري است.
پرسشگري لازمه زيست در فضاي دوم است، به‌ويژه سوال‌هايي درباره چرايي و چگونگي بيان يك پديده، خبر، رخداد و هرگونه اطلاعات ضروري است.