تورم شديد در بازار فوتبال
90 ميليون يوروي ناقابل
علي كربلايي
در ده سال گذشته، بازار نقل‌و انتقالات فوتبال قاره سبز تورم عجيبي را تجربه كرده كه مناسبتي با ارزش پول در اروپا ندارد. در سال 2009 رئال مادريد با 90 ميليون يورو، كريستيانو رونالدو، ابرستاره پرتغالي منچستريونايتد را به خدمت گرفت و اين بازيكن طي 9 سال حضورش در اين تيم تمام ركوردها را جابه‌جا كرد و با فتح چهارباره ليگ قهرمانان، تاريخ اين تيم در عصر جديد را دگرگون كرد. در سال 2019 با همين مبلغ، منچستريونايتد موفق شده هري مگواير، مدافع مياني لسترسيتي را جذب كند؛ بازيكني كه ميزان اثرگذاري، كيفيت فني و ارزش تبليغاتي‌اش با كريستيانو رونالدو قابل مقايسه نيست. چه اتفاقي در بازار افتاده كه يونايتد مجبور است براي خريد مگواير هم‌اندازه پولي كه رئال براي رونالدو خرج كرده بود، خرج كند و با 105 ميليون يورو پل پوگبا را جذب كند كه باز هم در قياس با كريستيانو حرفي براي گفتن ندارد؟
اولين عاملي كه تاثيري شگرف بر بازار نقل و انتقالات گذاشته، افزايش درآمد تيم‌هاي فوتبال است. در 10 سال گذشته، درآمد باشگاه‌ها و به خصوص باشگاه‌هاي انگليسي از حق پخش تلويزيوني رشدي 1.5 تا 3 برابري داشته است. زماني كه اصلي‌ترين منبع درآمد باشگاه‌ها اينچنين رشد مي‌كند، ساير باشگاه‌ها و بازيكنان هم حق خودشان را از اين رشد طلب مي‌كنند. وقتي باشگاهي در پرتغال مي‌خواهد بازيكني را به تيمي انگليسي بفروشد، مي‌داند كه اين تيم درآمدهايش چندين برابر شده و بنابراين رقمي بيش از سال‌هاي گذشته درخواست مي‌كند. اين موضوع، روي تمام تيم‌هاي اروپايي تاثير خودش را مي‌گذارد چرا كه به هر حال رئال مادريد، بارسلونا يا پاري‌سن‌ژرمن اگر مي‌خواهند از قافله باشگاه‌هاي انگليسي عقب نمانند، بايد بازيكنان را با مبلغي بيش از قبل جذب كنند تا بتوانند آنها را از چنگ رقباي انگليسي خارج كنند. پس به صورت طبيعي، افزايش درآمد موجب بالا رفتن قيمت بازيكنان در بازار نقل و انتقالات مي‌شود.
عامل دوم كه باعث بالا رفتن اينچنيني قيمت بازيكنان شده، شكستن سد رواني قيمت‌هاست. براي سال‌هاي طولاني، كريستيانو رونالدو گران‌ترين بازيكن تاريخ فوتبال بود و ساير خريد‌ها، به نسبت رقم انتقال او انجام مي‌شد. بعد از كريستيانو، گرت بيل عنوان گران‌ترين بازيكن تاريخ را با 100ميليون يورو از آن خود كرد. از زماني كه پوگبا با 105 ميليون گران‌ترين خريد تاريخ فوتبال شد، قيمت بازيكنان متوسط در بازار بسيار افزايش پيدا كرد چرا كه باشگاه ارزش بازيكن‌شان را با پوگبا مقايسه مي‌كردند و مي‌گفتند اگر پوگبا 105 ميليون يورو مي‌ارزد، ستاره تيم ما هم 70 ميليون يورو مي‌ارزد. بزرگ‌ترين شوك قيمتي را در اين ميان پاري‌سن‌ژرمن به بازار وارد كرد. خريد نيمار با رقم 222 ميليون يورو از بارسلونا، همه چيز را دگرگون كرد. بعد از آن استعدادي در حد عثمان دمبله با رقم عجيب 120 ميليون يورو، فيليپه كوتينو با رقم 140 ميليون يورو و كپا آريسابالاگا با 80 ميليون يورو جابه‌جا شدند تا به همگان ثابت شود تغييري شگرف در اقتصاد فوتبال رخ داده است. اين تغيير مهم و اساسي، به همين جا ختم نخواهد شد. هرچند بعيد است تا سال‌ها رقم انتقال نيمار شكسته شود و 222 ميليون يورو سقف رواني بازار است، اما همين هم كافي است تا بازيكني متوسط در حد هري مگواير با قيمتي در حد كريستيانو رونالدو جابه‌جا شود. حتي كريستيانو رونالدو، بعد از اينكه رئال مادريد از او 10 سال در تركيبش استفاده كرد، با رقم 120 ميليون يورو به يوونتوس فروخته شد تا رئال بعد از اين همه سال، از اين انتقال سود مالي هم بكند. البته همين كه رئال نمي‌تواند با آن مبلغ بازيكني در حد رونالدو 33 ساله بگيرد، نشان‌دهنده اين است كه اين سود ظاهري است و در باطن اتفاق ديگري افتاده است.
تنها بازيكني كه مي‌تواند در حال حاضر سقف نقل و انتقالات را بشكند و بالاتر ببرد، كيليان ام‌باپه است كه اگر بخواهد پاريس را ترك كند و به مادريد يا هر شهر ديگري بپيوندد، اين انتقال حداقل 250 ميليون يورو براي آن تيم هزينه در بر خواهد داشت.
افزايش چشمگير درآمد تيم‌هاي فوتبال، تاثيري به همان اندازه چشمگير روي دستمزد بازيكنان داشته. بازيكني مانند الكسيس سانچس كه هرگز يك سوپراستار نبوده، هفته‌اي بيش از 400هزار پوند از منچستريونايتد دستمزد مي‌گيرد. درآمد ابرستاره‌هايي مثل مسي، رونالدو و نيمار به ارقامي باورنكردني رسيده و باشگاه‌ها علاوه بر خرج كردن مبالغي سرسام‌آور براي جذب بازيكنان، براي حفظ ستاره‌هاي‌شان هم بايد سر كيسه را شل كنند. همين موضوع باعث شده تا با وجود افزايش درآمد، شاهد افزايش سود بين باشگاه‌ها نباشيم و حتي برخي باشگاه‌هاي بزرگ تراز مالي‌شان منفي باشد. پيش‌بيني آينده بازار در شرايط فعلي كاري بسيار دشوار است. جنون خريد ستارگان توسط باشگاهي مثل پاري‌سن‌ژرمن، اوضاع را از تعادل خارج كرده است. باشگاه پاريسي مانند انگليسي‌ها، به درآمدهاي حق پخش تلويزيوني و اسپانسرينگ وابسته نيست و ثروت بي‌پايان شركت سرمايه‌گذاري قطر كه متعلق به امير اين كشور است، اينچنين بازار فوتبال را تحت تاثير خود قرار داده است.