چهار نكته مهم درباره هفتادوششمين دوره جشنواره فيلم ونيز
از پيروزي نت‌فليكس تا نابرابري جنسيتي
هما بختياري
هر چه هم درباره جشنواره بين‌المللي فيلم ونيز گفته شود بازهم اين جشنواره مي‌داند چطور نمايشش را برگزار كند. به گزارش هاليوود ريپورتر؛ مراسم اهداي جوايز كه شنبه‌شب در شهر ليدوي ايتاليا برگزار شد با غافلگيري‌هايي همراه بود؛ رومن پولانسكي با به دست آوردن شير طلايي براي ساخت فيلم «افسر و جاسوس» جايگاه دوم اين رويداد سينمايي را كسب كرد و «جوكر» اقتباس سينمايي كتابي مصور كه براي نخستين‌بار راهش به جشنواره ونيز رسيده است با به دست آوردن شير طلايي يا برترين جايزه اين جشنواره، منتقدان خبره را گيج و سردرگم كرد. با اختتاميه جشنواره ونيز حالا نگاه‌ها به جشنواره تورنتو است و در اين گزارش به نكاتي كه امسال ونيز به ما آموخت و آنچه رويدادهاي ليدو درباره جريان‌هاي صنعت سينما به فيلم مي‌گويند، پرداخته‌‌ايم.
شگرد برادران وارنر جواب داد
نمايش فيلمي ابرقهرماني با پشتيباني استوديويي امريكايي در قديمي‌ترين جشنواره فيلم جهان، اقدامي پرخطر است. اگر فيلم «جوكر» ساخته تاد فيليپش با ريويوهاي بد منتقدان ونيز مواجه مي‌شد، هياهويي كه دست‌اندركاران برادران وارنر پيش از اكران اين فيلم تا كمتر از يك ماه ديگر به پا كرده‌اند، از بين مي‌رفت. اما قصه تلخ فيليپس درباره دلقك كتابي مصور و نقش‌آفريني درخشان واكين فينيكس در نقش بازنده‌اي مطرود كه به نقطه جوش مي‌رسد، سينمادوست‌هاي ليدو را به وجد آورد. البته انتظار نمي‌رفت هيات داوران ونيز برترين جايزه‌شان، شير طلايي را به «جوكر» اهدا كنند. جايزه‌اي كه آغازگر درخشش بالقوه اين فيلم در اسكار است و تصميم برادران وارنر براي نمايش فيلم در ونيز نشان از نبوغ آنهاست.
شير نقره‌اي پولانسكي نشان از تفرقه امريكا و اروپا دارد
اگر «جوكر» بيشترين غافلگيري را ايجاد كرد، اهداي شير نقره‌اي به پولانسكي چيزي كم از آن نداشت. برخلاف ماجراي رسوايي‌اي كه پولانسكي را احاطه كرده است، اين كارگردان از زماني كه در پرونده آزار و اذيت جنسي دختري 13 ساله در سال 1978 محكوم شناخته شد، همچنان از امريكا فراري است. اما حكم دادگاه عالي امريكا به اين معني نيست كه ونيز از نمايش تازه‌ترين فيلم پولانسكي، درام تاريخي فرانسوي «افسر و جاسوس»، دست بكشد. اين فيلم كه ماجراي دريفوس را شرح مي‌دهد، منتقدان امريكايي و اروپايي را جدا كرده است اما راي هيات داوران ونيز را به دست آورده است. گفتني است «افسر و جاسوس» در سينماهاي اسپانيا، ژاپن و اسكانديناوي به نمايش درمي‌آيد اما بازارهاي سينمايي مهم جهان مانند امريكا اين فيلم را نخريده‌اند.
نت‌فليكس برنده نبرد با سينماداران
ونيز در نبرد ميان نت‌فليكس و سينماداران در صف اول ايستاده است. اين نبرد ناشي از اخلالي است كه غول رسانه جاري در روال سنتي توزيع فيلم ايجاد كرده است. سال گذشته زماني كه «رما» به كارگرداني آلفونسو كوارون محصولي از نت‌فليكس جايزه شير طلايي را به خانه برد، سينماداران جهان واكنشي جدي نشان دادند. اما در حالي كه جشنواره فيلم كن تحت فشار قرار گرفت و فيلم‌هاي نت‌فليكس را از راهيابي به بخش رقابتي محروم كرد، ونيز به چنين گله‌وشكايت‌هايي اهميت نداد و سه فيلم را كه محصول اين كمپاني هستند به جشنواره راه داد: «رختشويخانه» ساخته استيون سودربرگ، «ماجراي ازدواج» به كارگرداني نوآه بامباك (هر دو در بخش رقابتي) و «پادشاه» ساخته ديويد مي‌شد (در بخش غيررقابتي). هر سه اين فيلم‌ها در جشنواره ونيز با استقبال روبرو شدند و در تفاوتي فاحش با سال‌هاي قبل، در نمايش اين فيلم‌ها وقتي نوبت به لوگوي نت‌فليكس مي‌رسيد، اين كمپاني با تشويق و نه هو روبرو مي‌شد. سينماداران همچنان ناراضي‌اند- گروه سينمايي اروپاييUNICو گروه سينمايي ايتاليايي ANEC و ANEM به حضور نت‌فليكس اعتراض كرده‌اند- اما اين كمپاني اعتنايي به درخواست‌هاي سينماداران مبني بر توزيع سينمايي مناسب فيلم‌هايش نكرده است. حتي فيلم پرهزينه «مرد ايرلندي» به كارگرداني مارتين اسكورسيزي به صورت محدود اكران مي‌شود تا صلاحيت حضور در اسكار را داشته باشد و بعد در پلتفرم آنلاين نت‌فليكس در دسترس است. هنوز جنگ نت‌فليكس تمام نشده است اما با در نظر گرفتن اتفاقي كه در ونيز روي داده است، ظاهرا اين رسانه جاري پيروز ميدان است.
وعده‌هاي توخالي ونيز به نابرابري جنسيتي
پس از سال‌ها ناديده گرفتن يا كنار گذاشتن، امسال اين جشنواره براي بهتر كردن وضعيت برابري جنسيتي آنقدر تحت فشار قرار گرفت كه دست‌كم دست‌اندركارانش متوجه اين معضل شدند و سميناري دو ساعته درباره برابري جنسيتي و حضور زنان برگزار كردند. بسياري اين اقدام را براي پيشبرد اين هدف بسيار ناچيز مي‌دانند. با وجود اينكه فقط دو فيلم از فيلمسازان زن- «دندان شير» به كارگرداني شانن مورفي و «كانديداي مناسب» ساخته هيفا المنصور- در ميان 21 فيلم بخش رقابتي حضور داشتند، پائولو باراتا، رييس بخش سازمان اصلي اين جشنواره، سمينار را با اين رد كردن ادعاهايي كه گفته مي‌شود ونيز جانبدارانه عمل مي‌كند، شروع كرد. آلبرتو باربرا، مدير جشنواره ادعاي قبلي‌اش را دوباره تكرار كرد: «كيفيت، نه جنسيت» مهم‌ترين معيار انتخاب فيلم است. اما ونيز براي نخستين‌بار آمار و ارقام دقيق را منتشر كرده است كه نشان مي‌دهد بين 22 تا 24 درصد فيلم‌هاي ارسالي براي حضور در بخش رقابتي ونيز به كارگرداني فيلمسازان زن بوده است در حالي كه 9 و نيم درصد عنوان‌هاي حاضر در اين بخش را زنان كارگرداني كرده بودند اما در تمام بخش‌هاي جشنواره اين رقم به عدد جالب‌توجه 25 درصد مي‌رسد.