ترامپ و عكس يادگاري
علي شكوهي
هر چه به تاريخ برگزاري نشست مجمع عمومي سازمان ملل نزديكتر ميشويم، بحث مناسبات ايران و امريكا و احتمال برگزاري مذاكره ميان دو كشور و ديدار ترامپ- روحاني داغتر ميشود. با اينكه دليل منطقي براي برگزاري اين ملاقات وجود ندارد و با قاطعيت ميتوان اعلام كرد كه چنين اتفاقي در اين شرايط رخ نخواهد داد، اما بازهم رسانهها و محافل سياسي به صورت مكرر اين بحث را مطرح ميكنند كه ديدار ترامپ – روحاني احتمال وقوع دارد. ظاهرا در اين ميان امريكاييان بيشتر از ديگران از اين ديدار احتمالي حرف ميزنند و به همين دليل چنين تصور شده است كه ترامپ به گرفتن عكس يادگاري با روحاني و بهرهبرداري از اين اتفاق در فضاي داخلي كشورش نياز دارد. روحاني اما از اين ملاقات و عكس گرفتن با ترامپ استقبال نشان نميدهد و با اينكه گفته است اهل ديپلماسي و مذاكره و ملاقات با هر كسي است كه نتيجه آن تامين منافع ملي كشور باشد، در عين حال شرط و شروطي را مطرح كرده كه به معناي نفي قطعي ملاقات با ترامپ در اين وضعيت است. روحاني با تأكيد بر اينكه ما به دنبال عكس گرفتن نيستيم، تصريح كردهاست: «اگر كسي تنها به دنبال عكس گرفتن با حسن روحاني باشد، اين امكانپذير نيست، مگر آنكه از تمام تحريمهاي ظالمانه دست بردارند و به حقوق ملت ايران احترام بگذارند كه در اين صورت شرايط عوض خواهد شد». با اين تفسير يعني در وضعيتي كه ترامپ حاضر به عقبنشيني از مواضع خود نيست و تلاش دارد خود را پيروز مبارزه تحريم جلوه دهد، معلوم است كه مذاكرهاي شكل نخواهد گرفت. در واقع ادعاي اينكه ما حاضريم بدون پيششرط با ايران مذاكره كنيم، تنها يك روش تبليغاتي براي متهم كردن ايران به مخالفت با مذاكره است و الا روشن است كه خروج امريكا از برجام به صورت يكطرفه و تشديد تحريمها عليه ايران، راه هر گونه مذاكرهاي را بسته است و بعيد است هيچ جرياني را بتوان در درون حاكميت و حتي در ميان نيروهاي سياسي فعال در كشور يافت كه در اين وضعيت، پيشنهاد مذاكره را مطرح كند و بتواند از اين نظر خود دفاع عقلاني به عمل آورد. البته برخي هستند كه معتقدند ترامپ به عكس يادگاري با روحاني نياز ندارد و اين توهم سياستمداران و تحليلگران ايراني است كه...
براي خودشان نوشابه باز ميكنند! اخيرا صادق زيباكلام در توييتي نوشته بود: «نميدانم كدام شيرپاك خوردهاي اين تصور را در ذهن جناب روحاني القا كرده كه ترامپ شديدا آرزومند گرفتن عكس با رييسجمهور ايران است تا به آن پز داده و افتخار كند. ايشان براي چندمين بار باز تكرار كردند كه حاضر نيستند اين آرزوي ترامپ را برآورده سازند و در كنار ايشان عكس بگيرند». در امريكا معمولا روساي جمهوري از ميان سناتورها يا نمايندگان مجلس يا نظاميان انتخاب ميشدند و ترامپ اولين رييسجمهوري است كه اين قاعده را تغيير داد. او يك تاجر و برجساز و سرمايهدار است و با تكيه بر يك سلسله شعارهاي خاص توانست راي ايالتها را به خود جلب كند. او به جاي تكيه بر خارج و نشان دادن قدرت امريكا در جهان و مداخله مستقيم نظامي در ديگر كشورها، ضرورت توجه به داخل و تقويت اقتصاد و رفع بيكاري و بازگرداندن سربازان امريكا به كشور را در دستور كارش قرار داد و در برخي از امور هم موفق شد. او بدون ايجاد جنگي جديد، سعي در كنترل اوضاع كشورهايي كرد كه امريكا در آن مداخله كرده بود. او توانست ميلياردها دلار اسلحه را به فروش برساند و برخي از كشورهاي سرمايهدار منطقه خليج فارس را بدوشد و رسما هزينه حضور ارتش امريكا در منطقه را بر ديگر كشورها بار كند. ترامپ بيشترين خدمت را به صهيونيستها كرد و با طرح مسائلي مانند انتقال پايتخت به قدس و به رسميت شناختن مالكيت اسراييل بر جولان و همراهي نكردن با تشكيل كشور مستقل فلسطيني، نشان داد كه كاملا با نتانياهو و صهيونيستها هماهنگ است. او براي حفظ اقتصاد ملي، همه قوانين مربوط به تجارت آزاد را زيرپا گذاشت و با وضع تعرفه سنگين بر كالاهاي چيني، بنيان سازمان تجارت جهاني را سستتر كرد. از بسياري از پيمانهاي جهاني هم خارج شد تا در طرحهايي كه به نفع امريكا نميداند، مشاركت نكرده باشد ولو آنكه آن پيمان، حاصل تصميم جمعي كشورها بوده باشد. ترامپ جايگاه ابرقدرتي امريكا را لرزان و متحدان فراواني را در همراهي با اين كشور دچار ترديد كرد تنها به اين دليل كه منافع اقتصادي نقد اين كشور از دست نرود. رييسجمهوري امريكا به كارهاي نمايشي هم روي آورد تا مواد اوليه براي مصرف داخلي را هم فراهم كند كه ملاقات دوباره با رهبر كره شمالي يكي از آنها بود. حال آيا ميتوان گفت كه ترامپ به عكس يادگاري با روحاني نياز ندارد؟ شيرين هانتر استاد روابط بينالملل دانشگاه جرج تاون اخيرا در گفتوگويي اعلام كرد: «اگر اين اجماع باشد و ايران از موضع واقعبينانه وارد شود، ميتواند ديدار سودمند باشد اما اگر اينگونه نباشد و روحاني مواضع خود را بگويد و ترامپ هم روي موضع خود پافشاري كند، چنين ديداري ميتواند حتي نتيجه عكس بدهد». وي خاطرنشان كرد: «بدون وجود اين پيشزمينهها، شاهد تكرار سناريوي كره شمالي خواهيم بود كه سران امريكا و كره شمالي ديدار كردند، ولي هيچ يك از تحريمهاي امريكا عليه پيونگ يانگ برداشته نشد. ترامپ صرفا عكس خواهد گرفت و در داخل بهرهبرداري خواهد كرد، بدون اينكه ايران سودي ببرد». شيرين هانتر هم معتقد است كه ترامپ به عكس يادگاري نياز دارد.