تحريم، عصاي دست صنعت
مهدي پورقاضي
هر چند تا زماني كه دولت جزييات آمارهاي ارايه شده خود درباره تبديل رشد منفي 9 درصد بخش صنعت به صفر درصد در بهار سال جاري را ارايه نكند، نمي‌توان به طور دقيق درباره شرايط اين بخش در اقتصاد ايران سخن گفت اما بررسي شرايط واقعي نشان از آن دارد كه وضعيت صنعت بهبودي نسبي پيدا كرده است. آخرين آمارها نشان مي‌دهد كه تعداد بيمه‌شدگان در شهرك‌هاي صنعتي از ابتداي سال جاري تا اواسط تابستان افزايش يافته و اين بالا رفتن اشتغال به معني افزايش تقاضا و بالا بردن ميزان فعاليت‌ها در واحدهاي صنعتي است. البته اين شرايط جديد بايد به طور دقيق رصد تا مشخص شود، رشد بخش صنعت چگونه بوده و اين مسير چگونه ادامه خواهد يافت. در اين بهبود عملكرد عوامل مختلفي دست دارند اما آنچه قطعي به نظر مي‌رسد، نقش تحريم‌ها در افزايش فعاليت صنعتي كشور است. با گسترش تحريم‌هاي اقتصادي از يك سو نرخ ارز بالا رفت و واردات برخي كالاها سخت شد و اين مساله صرفه واردات برخي كالاها را به شكل جدي كاهش داد و از سوي ديگر با توجه به ممنوعيت واردات بسياري از كالاها عملا امكان ورود آنها به بازارهاي داخلي از بين رفت. در چنين فضايي، استفاده از مشابه داخلي محصولات تنها گزينه موجود شد و بسياري از مصرف‌كننده‌ها براي تامين نيازهايشان به سمت توليدات داخل حركت كردند. اين اتفاق در كوتاه‌مدت مي‌تواند، اثرات مثبتي از خود بر جاي بگذارد اما براي بلندمدت‌تر شدن اين موضوع بايد تغييراتي جدي به وجود آورد. نخستين تغيير بايد در كيفيت كالاهاي توليدي اتفاق بيفتد. امروز بعضي از كالاهاي ما در حالي به فروش مي‌رسند كه هيچ رقيب خارجي براي آنها وجود ندارد و از اين رو مصرف‌كننده مجبور است بدون حساسيت بر كيفيت محصول صرفا براي رفع نيازش كالاي ايراني بخرد اما بايد اين را از خود بپرسيم كه ...
آيا در صورت دسترسي به كالاي خارجي همچنان محصولات صنعتي ما قابليت فروش خواهند داشت؟
براي بهبود كيفيت كالاها نياز به سرمايه‌گذاري جديد، بالا بردن بهره‌وري، استفاده از فناوري‌هاي نوين و ارتباط با فضاي بين‌المللي وجود دارد كه بسياري از توليدكننده‌هاي ما امروز يا شرايط حضور در اين عرصه‌ها را ندارند يا دليلي براي اين مساله نمي‌بينند. اگر مي‌خواهيم كالاهاي ايراني با كيفيت‌تر شوند، چاره‌اي جز رقابت با نمونه‌هاي مشابه خارجي نخواهيم داشت زيرا در فضاي بسته امكان فروش كالا وجود دارد اما در صورتي كه تنها يك رقيب جديد پيدا شود، كار سخت مي‌شود. از اين رو هدفي كه صنعت ايران بايد در راستاي آن حركت كند، تلاش براي بهبود كيفيت و فراهم كردن مقدمات رقابت با خارجي‌هاست.