حذف يارانه پنهان
قدرت‌الله امام‌وردي
يارانه‌ها به خصوص يارانه‌هاي پنهان در بخش انرژي چند سالي است كه بلاي اقتصاد ايران شده است. رقم آن بسيار بالا است و مي‌توان ادعا كرد كه دولت براي پرداخت آن هزينه‌هاي زيادي را متحمل مي‌شود. برخي معتقدند دولت براي كاهش هزينه‌هاي خود بايد آنها را حذف كند اما برخي ديگر بر اين عقيده استوارند كه حذف آن و به نوعي اصلاح قيمت حامل‌هاي انرژي مي‌تواند اعتراضات اجتماعي را به دنبال داشته باشد. يارانه‌هاي انرژي بيشتر از آنكه به افراد اعطا شود، به بخش‌هاي خصولتي، كشاورزي و توليدي مي‌رسد؛ به بيان ديگر جامعه هدف اين نوع يارانه‌ها خانوارها نيستند. از سوي ديگر به دليل اينكه حدود 80 درصد از اقتصاد ايران دست بخش دولتي است، عمده مصرف‌كنندگان يارانه نيز دولتي‌ها و شبه‌دولتي‌ها هستند. اين افراد يا گروه‌ها عمدتا داراي رانت‌هاي رفاقتي نيز هستند كه با اين روش منافع ديگر بخش‌هاي اقتصادي از يارانه پنهان را تامين مي‌كنند. همچنين عملكرد بخش‌هاي استفاده‌كننده از يارانه پنهان نيز بر قيمت يا كيفيت كالاها اثر نمي‌گذارد. به‌طور مثال استفاده‌كنندگان از يارانه پنهان لزوما كالاي ارزان يا با كيفيت در اختيار افراد قرار نمي‌دهند. در واقع آنها تنها از اين رانت استفاده مي‌كنند. يارانه‌هاي پنهان به خصوص در بخش‌هاي غير خصوصي بايد شناسايي شوند. در گام بعدي لازم است براي حذف يا كم شدن‌شان اقدامات مقتضي اتخاذ شود.
در خصوص احتمال اعتراض‌هاي مردمي در پي حذف يارانه‌هاي پنهان نيز بايد خاطرنشان كرد كه اين امر نه‌تنها منجر به اعتراضي نمي‌شود بلكه به رفاه بيشتر مي‌انجامد چرا كه به افراد مورد نياز اعطا مي‌شود. از طرفي ديگر به دليل اينكه اين امر تاثيري در رفاه و منابع ساير افراد جامعه ندارد، نمي‌تواند به اعتراضات دامن زند.
يارانه‌هاي پنهان، هزينه‌هايي براي دولت دارد. اين هزينه‌ها به صورت مستقيم و غير مستقيم بودجه دولت‌ها را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد. برآورد اوليه يارانه‌هاي پنهان 800 هزار ميليارد تومان است. اين رقم بسيار بالا است و اگر حذف يا حتي كم شود، مي‌تواند تحولاتي را در زيرساخت‌هاي كشور به خصوص در حوزه‌هاي عمومي مانند بهداشت و توسعه راه‌هاي كشور ايجاد كند كه اين امر قطعا به رفاه اجتماعي مي‌انجامد. براي اين امر لازم است اراده‌اي وجود داشته باشد كه بتواند جلوي افراد با نفوذ كه از رانت‌هاي خاص برخوردارند و به راحتي نيز از اين منافع نمي‌گذرند، بايستد. هر چند تودرتويي اقتصاد كشور و ويژه‌خواري و اعطاي رانت رفاقتي به گروه‌هاي خاص مي‌تواند احتمال كاهش يا حذف يارانه‌هاي پنهان را با مشكل مواجه كند، اما اميد است كه اين آرزو روزي محقق شود.