تركيه در سوريه
محمدصالح نيكبخت
در حالي كه نزديك به دو هفته‌از لشكركشي كشور تركيه به خاك كشور همسايه‌اش (سوريه) مي‌گذرد و با توافقي نيم بند و بدون دخالت دولت سوريه آتش‌بسي برقرار شده، پرزيدنت اردوغان اعلام كرده است اگر فلان و فلان نشود بر سر كردها مي‌كوبد. اين ادعا در حالي است كه ارتش تركيه با همراهي و هماهنگي نيروهاي تروريستي مخالف دولت مركزي سوريه از زمين و هوا به خاك اين كشور تجاوز كرده و اين اقدام مخالف نص صريح بند 4 ماده 2 منشور ملل متحد است كه در آن دولت‌هاي امضاكننده اين منشور متعهد شده‌اند «در روابط بين‌المللي از تهديد به زور يا استعمال آن عليه تماميت ارضي يا استقلال سياسي كشوري ديگر يا از هر روش كه با مقاصد سازمان ملل متحد مباينت دارد» اجتناب كنند. چنانكه ملاحظه مي‌شود، منشور ملل متحد در دومين ماده خود بر صلح و عدم تجاوز به خاك كشوري ديگر تاكيد كرده و اين موضوع در قطعنامه‌هاي مختلف مجمع عمومي و شوراي امنيت سازمان ملل تاكيد شده است. ديوان بين‌المللي دادگستري نيز در آراي متعددي از جمله در قضاياي نيكاراگوئه، كنگو و... براي اجراي اين مقرره تاكيدكرده و آن را سنگ بناي سازمان ملل گذاشته است.
اكنون كه اين تجاوز صورت گرفته و صدها نفر از غيرنظاميان كشته شده و هزاران نفر مجروح شده‌اند و بيش از 250 هزار نفر از مناطق شمال شرق سوريه به سوي عراق و مناطق جنوبي سوريه آواره شده‌اند، دولت تركيه مدعي است بايد منطقه امني به عمق 32 و به طول 500 كيلومتر ايجاد شود و در اين منطقه امن ادعايي، آوارگاني از مناطق عرب‌نشين جنوب و غرب سوريه كه در حال حاضر در تركيه به سر مي‌برند، ساكن شوند. اين امر چيزي نيست جز «پاك‌سازي قومي» كه سازمان ملل متحد در سال 1992 جرم‌انگاري كرده است. افزون بر اين پرزيدنت اردوغان مدعي است، عمليات نظامي تركيه با وجود مخالفت مسلم دولت سوريه به قصد تهديد امنيت كشور سوريه نيست و تنها براي دفع تهديدات گروه نظامي شوراي دموكراتيك شمال شرق سوريه است. در نظام حقوق بين‌الملل هيچ دولتي نمي‌تواند تجاوز به كشور ديگر را چنين توجيه كند كه قصد لطمه زدن به تماميت ارضي دولت مورد هدف را ندارد. اين مساله قبلا در راي دادگاه لاهه در موضوع كانال كرفو مورد لحاظ قرار گرفته و دولت آلباني كه با همين استدلال تجاوز كرده بود را محكوم كرد. افزون بر اين در مواد 42 و 48 طرح مسووليت بين‌المللي دولت‌ها در مقابل اعمال خلافكارانه مدنظر قرار گرفته و محكوم شده است. بنابراين تجاوز آشكار دولت تركيه به خاك سوريه و استفاده از مشكلات كنوني دولت سوريه كه هنوز در منطقه ادلب و اطراف بندر معروف لاذقيه با تروريست‌هاي تكفيري داعش و النصره و جبهه‌الشام مورد حمايت تركيه درگير است، سوءاستفاده از شرايطي است كه سوريه را در پاك‌سازي مناطق غربي خود از داعش و ساير تروريست‌ها تضعيف كرده و عذري بدتر از گناه است كه تركيه براي عمل خود مي‌آورد. وانگهي برخلاف آنچه برخي از رسانه‌هاي فارسي‌زبان خارجي مطرح كرده‌اند و اردوغان هم بر طبل جنگ مي‌كوبد در طول 8 سال جنگ داخلي سوريه از سوي گروه‌هاي مسلح فعال در شمال شرق سوريه حتي يك گلوله به خاك تركيه شليك نشده است. در شرايطي كه مردم كوباني با تروريست‌هايي كه گروه گروه طبق نظر نماينده ائتلاف جهاني عليه داعش از خاك تركيه وارد كوباني و ساير مناطق سوريه مي‌شدند و ارتش تركيه هم در چند صد متري اين جريان مستقر بود، نيروهاي شوراي دموكراتيك سوريه حتي يك تير به داخل تركيه شليك نكردند و رعايت مقررات حقوق بين‌الملل را كردند. به اين ترتيب آنچه كه مورد توافق دو فرد در آنكارا و واشنگتن قرار گرفته است عملا تجاوز تركيه و اشغال منطقه‌اي به نام منطقه امن و حدود يك دهم خاك سوريه به معناي رسميت دادن اشغال يك كشور توسط كشوري ديگر و برخلاف منشور ملل متحد و آراي ديوان داوري لاهه است. جاي آن دارد اكنون كه اردوغان قصد سفر به مسكو را دارد، دولت ايران مخالفت علني خود به اين اقدامات خلاف قانون تركيه كه با هماهنگي با ترامپ رييس‌جمهور امريكا انجام مي‌شود، بيان كند. همچنين وزير خارجه امور كشور ما تنها به يادآوري كنفرانس آدانا بين حافظ اسد، رييس‌جمهور فقيد سوريه و مقامات دولت تركيه استناد نكند بلكه با توجه به توافق دولت سوريه با گروه‌هاي مسلح فعال در شمال اين كشور از اشغال سوريه جلوگيري شود. زيرا هم‌اكنون كشور تركيه خود را آماده حمله به شمال عراق مي‌كند.