شمال سوريه تبديل به نقطهاي پر ابهام شده است. واقعا هيچ كس به طور دقيق نميداند بازيگران اصلي در اين منطقه به دنبال چه چيزي هستند. حتي تركيه كه به شمال سوريه تجاوز كرده مشخص نيست به دنبال مبارزه با تروريسم است يا به دنبال تغيير چارچوب قوميتي منطقه؛ حتي امريكاييها نيز كه اعلام ميكنند كه قصد دارند از سوريه خارج شوند نيز مشخص نيست چه برنامه و استراتژي را دنبال ميكنند. حتي روسيه هم با وجود مخالفت اوليه بازي روشني در مقابل تركيه انجام نداده است و حتي برخي گمانهزنيها حاكي از آن است كه روسها نيز براي حضور تركيه در شمال سوريه چراغ سبز نشان دادهاند.
حالا كه امريكا و تركيه پس از پنج روز عمليات نظامي در شمال سوريه به يك آتشبس موقت دست پيدا كردهاند روز سهشنبه بناست رجب طيب اردوغان، رييسجمهور تركيه با ولاديمير پوتين، رييسجمهوري روسيه روز سهشنبه در ساحل شهر سوچي ديدار كنند. اردوغان روز دوشنبه در سخناني عنوان كرد كه پس از ديدار با ولاديمير پوتين اقدامات لازم در شمال سوريه انجام خواهد شد. به نظر ميرسد تركيه به دنبال تكميل كريدور امنيتي خود است چرا كه طبق توافقي كه با امريكاييها به امضا رساندهاند كردهاي سوري در حال عقبنشيني از مناطق مورد نظر تركيه در عمليات چشمه صلح هستند و اردوغان در ديدار با پوتين به دنبال برداشتن قدمهاي نهايي در راستاي پايان عمليات و اجراييسازي اهداف خود است.
گفته ميشود ديدار ميان پوتين و اردوغان زماني تنظيم شد كه در روز 15 اكتبر و در بحبوحه فشارها به تركيه براي پايان جنگ در شمال سوريه، طي تماس تلفني كه دو رهبر با يكديگر داشتند، پوتين از اردوغان دعوت كرد به روسيه بيايد تا در خصوص مسائل سوريه صحبت كنند.
روسيه نيز از همان زمان تلاش كرده در مناطقي كه امريكا عقبنشيني كرده به سرعت جاي خالي آنها را در شمال سوريه پر كند و طي واسطهگري كه ميان كردها و ارتش سوريه انجام داد، نيروهاي ارتش در مناطق حساس شمال سوريه مستقر شدند و در نزديكترين حالت به مرز تركيه قرار گرفتند.
مجموعه جابهجايي نيروها طي روزهاي اخير در سوريه نشان از شرايط استراتژيك منطقه دارد و به حدي مهرهها هماهنگ در حال جابهجايي هستند كه به نظر ميرسد يك توافق نانوشته ميان تمامي اين بازيگران وجود دارد و حتي از قدمهاي بعدي يكديگر نيز به نحوي مطلع هستند. جوزف ووتل و اليزابت دنت در تحليلي كه در سايت آتلانتيك منتشر كرده به ابعاد برنامه آينده امريكا براي مبارزه با داعش پرداختند. در اين مقاله آمده است كه روساي جمهور تركيه و روسيه در ديداري كه با يكديگر دارند، ميخواهند حوزههاي نفوذ خود در سوريه را در غياب ايالات متحده مستحكمتر كنند. اما نكته اينجاست كه اگرچه ايالات متحده در اطراف كماكان ميتواند بر عليه داعش مبارزه كند ولي توان گذشته خود به لحاظ ميداني را در سوريه از دست ميدهد. در اين مقاله به دولت امريكا توصيه ميكند كه اگر ميخواهد كماكان به مبارزه خود با داعش ادامه دهد، نياز دارد پنجرههاي ارتباطي محدودي را با روسيه و همچنين دولت كنوني سوريه باز كند. در اين مقاله عنوان شده است كه اگر زندانهايي كه اكنون نيروهاي داعشي در آن حضور دارند در اختيار روسيه و ارتش سوريه قرار گيرد قطعا از آن به عنوان اهرم فشاري عليه غرب استفاده خواهند كرد.
اتفاقي كه اكنون بيش از گذشته به چشم ميآيد تلاشهايي است كه پشت پرده در راستاي برقراري ارتباط ميان تركيه و كردها و حتي آنكارا با دمشق است. مظلوم كوباني، فرمانده نيروهاي دموكراتيك سوريه تمايل خود را براي مذاكره با دولت مركزي تركيه اعلام كرده است. هر چند تركيه كردهاي سوريه را به مانند پكك ميداند، اما اگر كردهاي سوري بتوانند مرز خود را با پكك روشن و مشخص كنند شايد راه براي بهبود شرايط ميان كردها و دولت تركيه فراهم شود. اعتمادسازي اولين قدمي است كه كردهاي سوريه ميتوانند بردارند كه در نهايت اگر چنين اتفاقي رخ دهد قطعا به سود آنها تمام خواهد شد.
در طرفي ديگر سركان دميرتاش طي مقالهاي در روزنامه حريت تركيه مينويسد، روسيه و ايران ممكن است تركيه را به سمت آغاز گفتوگو با سوريه سوق دهند. نشانه اين موضوع را نيز حضور فرستاده ويژه روسيه در امور سوريه در آنكارا ميدانند. دميرتاش عنوان ميكند همزمان با توافق ميان تركيه و ايالات متحده، الكساندر لاورنتيف فرستاده ويژه روسيه در امور سوريه به عنوان سرپرست يك هيات روسيه وارد آنكارا ميشود تا مقدمات گفتوگو ميان اردوغان و بشار اسد را فراهم كند. گفته ميشود نمايندگان روسيه نقش عمدهاي در تسهيل توافق بين دولت سوريه و كردهاي سوري انجام دادند.
دميرتاش در ادامه مقاله خود مينويسد: ديپلماسي روسي در فراهم كردن تفاهم ميان دمشق و كردهاي سوريه سريع و كارآمد بود تا نيروهاي روسي به همراه ارتش سوريه براي جاي خالي سربازان امريكايي در منبج، كوباني و برخي ديگر شهرهاي سوريه را پر كنند.
در ادامه اين مقاله آمده است هدف روسيه و ايران براي تحت فشار قرار دادن تركيه براي آغاز گفتوگو با سوريه مشخص است. آنها مدتهاست از آغاز پروسه آستانه در اوايل سال 2017 مذاكره مستقيم ميان دولت تركيه و سوريه را پيشنهاد ميكنند. اكنون نيز جمهوري اسلامي معتقد است كه توافق آدنا كه در سال 1998 بين تركيه و سوريه منعقد شده ميتواند پايه مذاكراتي ميان طرفين باشد تا نگرانيهاي آنكارا از نفوذ پكك در سوريه را برطرف كند. هر چند در حال حاضر دولت تركيه تاكيد كرده است كه مذاكرات غيررسمي بين مقامات امنيتي و اطلاعاتي آنكارا و دمشق در حال انجام است. اما همه اين خطوط ارتباطي غيررسمي است و مشخص نيست كه آيا طرفين به اين نتيجه رسيدهاند كه يك خط ارتباطي مستقيم و رسمي با يكديگر ايجاد كنند. در حال حاضر اين انتظار وجود دارد كه در ديدار ميان اردوغان و پوتين در سوچي، طرف روسيه بار ديگر در خصوص گفتوگوي مستقيم ميان تركيه و سوريه تاكيد كند. به نوشته دميرتاش، ديدار در سوچي بين دو رهبر بسيار مهم خواهد بود زيرا شرايط در شرق فرات به نفع روسيه و سوريه تغيير كرده است. در بخش پاياني مقاله حريت آمده است، تركيه نيازمند يك توافقنامه مكمل با روسيه براي وضعيت منطقه حايل است اما بايد ديد طرف روسيه چه برداشتي از منطقه امن تركيه دارد كه اين موضوع براي موفقيت آنكارا بسيار تعيينكننده است.
به نوشته پل آيدون در روداوو، اين انتظار وجود دارد كه رهبران در سوچي در خصوص آينده يگانهاي نظامي حفاظت از خلق كردستان (YPG) مذاكره كنند. نيروهاي كه عمدهترين بخش از نيروهاي دموكراتيك سوريه در مبارزه با داعش را تشكيل ميدادند. مولود چاووش اوغلو وزير خارجه تركيه تاكيد كرده است اين يگانها بايد مناطق مورد درگيري و همچنين مناطقي كه ارتش سوريه در آن مستقر شده خارج شود.
در حال حاضر پليس نظامي روسيه در حال گشتزني در مناطق و خط تماس نيروهاي سوريه و تركيه در منبج است. مسكو هشدار داده است كه درگيري بين اين نيروها كاملا غيرقابل قبول خواهد بود.
تيمور احمدوف، محقق شوراي امور بينالمللي روسيه مستقر در آنكارا در گفتوگو با روداوو گفت: من فكر نميكنم روسيه آمادگي آن را داشته باشد كه گفتوگوهاي مثبت و موثر خود با تركيه را درباره سوريه به خاطر نيروهاي كرد سوري با خطر مواجه كند. موضع اصلي روسيه اين است تا اقتدار دمشق بر همه سرزمينهاي اصلي گسترش دهد و من معتقدم كه روسيه همين چارچوب را پيش ميبرد. او در ادامه گفت: روسيه با پيش بردن همين رويكرد، به دنبال آن است كه به تركيه نشان دهد، دمشق ميتواند با موفقيت جايگزين نيروهاي كرد سوري در همه مناطق شود و اين موضوع ميتواند به تلاش براي شروع مجدد گفتوگو ميان دولت سوريه و تركيه كمك كند.
آنكارا نيز پيشتر گفته بود كه مخالفتي با اعزام نيروهاي ارتش سوريه به مناطق شمال شرق ندارد؛ چرا كه اين، به آن معناست كه نيروهاي نظامي كرد از اين مناطق خارج خواهند شد.