رييس‌جمهوري در اجلاس سران عدم تعهد در باكو:
ثبات و امنيت همسايگان، ثبات و امنيت ما است
رييس‌جمهوري صبح روز پنجشنبه تهران را به مقصد باكو ترك كرد تا هم در مورد روابط ايران-آذربايجان با همتاي آذربايجاني خود به گفت‌وگو بنشيند، هم در هجدهمين اجلاس سران كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد شركت و هم در ديدارهاي جداگانه با سران برخي كشورها در مورد مسائل منطقهاي و بينالمللي رايزني كند. فارغ از رايزني‌هاي يك يا چند جانبه جمهوري اسلامي ايران با كشورهايي كه روز جمعه در پايتخت آذربايجان دور هم جمع شدند، برگزاري اجلاس سران كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد از مهم‌ترين رويدادهايي است كه رييس‌جمهوري را راهي باكو كرد، اجلاسي كه حسن روحاني يكي از سخنرانان آن بود.
نخستين تلاش‌ها براي شكل‌گيري جمعي كه نه در بلوك شرق كمونيستي و نه در بلوك غرب سرمايه‌داري تعريف مي‌شدند در سال 1955 و در حاشيه كنفرانس باندونگ اندونزي و از سوي روساي وقت هند، مصر و اندونزي انجام شد تا در نهايت اولين اجلاسيه كشورهايي كه به غيرمتعهدها معروف شدند و براي «همزيستي مسالمت‌آميز» همه كشورها تلاش مي‌كردند، در سال 1961به همت رهبر يوگسلاوي برگزار شد.گرچه بعد از پايان جنگ سرد و تغيير شرايط دو قطبي امپرياليسم و كمونيسم در جهان سياست فلسفه و ماهيت وجودي اين جمع با پرسش‌هايي مواجه بود، اما كشورهاي عضو بر سر اهداف چند گانه خود باقي مانده و ماهيت ضد امپرياليستي خود را حفظ كردند. اجلاسيه كشورهاي معروف به غيرمتعهدها هر سه سال يك‌بار برگزار مي‌شود كه امسال كشور آذربايجان ميزبان بيش از 120 كشوري بود كه عضويت اين مجموعه بينالمللي را دارند. از همين‌رو حسن روحاني سخنراني خود را با تشكر از «الهام علي‌اف»، رييس‌جمهوري آذربايجان آغاز كرد و سپس در ادامه به ماهيت امپرياليستي اين سازمان پس از «فروپاشي نظام دو قطبي» پرداخت و گفت: كشورهاي عضو جنبش عدم‌تعهدها تلاش كردند در مقابل «شعار نظم نوين جهاني» براي ايجاد «يك نظام تك‌قطبي و سلطه‌گرايانه با اتكا به قدرت نظامي و اقتصادي و رسانه‌اي»، «تلاش مشترك خود را جهت مقابله با يك‌جانبه‌گرايي در نظام بينالمللي» متمركز كنند. رييس‌جمهوري همچنين در توضيح اينكه همه ابزارهاي امريكا براي تحقق نظام تك‌قطبي به ضد آن تبديل شد، گفت: «در عرصه اقتصاد، توسعه تجارت آزاد در جهان عملا زمينه را براي رشد كشورهاي در حال توسعه و ظهور قدرت‌هاي جديد اقتصادي و تكنولوژيك در جهان فراهم كرد؛ به‌گونه‌اي كه امروزه، هژموني امريكا را در عرصه اقتصاد و تكنولوژي به‌طور جدي به چالش كشيده است. در عرصه نظامي، امريكا براي ادامه سلطه خود، جنگ‌هاي بزرگ و خانمان‌سوزي در مناطق مختلف جهان، به‌ويژه غرب آسيا به راه انداخت و صدها هزار كشته و هزاران ميليارد دلار خسارات را به ملت‌هاي منطقه تحميل كرد. اين جنگ‌ها، آتش فرقه‌گرايي و افراطي‌گري و تروريسم را در منطقه و جهان برافروخت.»حسن روحاني همچنين با تاكيد بر اينكه با سرعت گرفتن گذار به سوي نظام چند قطبي و تشديد خشونت‌ها توضيح داد كه «نقض حاكميت ملي كشورهاي مستقل، گرايش به قطب‌بندي‌هاي نظامي، رقابت‌هاي تسليحاتي، راه‌اندازي جنگ‌ها و تشديد منازعات و واگرايي قومي و منطقهاي، قانون‌گريزي و نقض تعهدات بينالمللي و مداخله در امور داخلي كشورهاي مستقل» در همين راستا افزايش يافته است. از همين‌رو رييس‌جمهوري پيشنهاد داد كه جنبش عدم تعهد «مي‌تواند به نمايندگي از ملت‌هاي عضو و جامعه بشري، پيشگام يافتن راه‌حل‌هايي براي مشكلات كنوني جهان، در چارچوب قانون‌گرايي، پايبندي به تعهدات بينالمللي، اعتدال و پرهيز از خشونت و افراطي‌گري باشد.» روحاني همچنين بار ديگر پيشنهاد «جهان عاري از خشونت و افراط‌گرايي» كه در شصت‌وهشتمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل از سوي جمهوري اسلامي ايران پيشنهاد داده شده بود را مورد تاكيد قرار داد و گفت كه در اين راستا «كشورهاي مستقل براي پاسداري از منافع خويش، بيش از پيش نيازمند همفكري و هم‌افزايي و هماهنگي هستند» كه در اين ميان، جنبش عدم تعهد به پشتوانه سوابق خود مي‌تواند متناسب با اقتضائات دنياي جديد، به طور موثر براي تحقق منافع اعضا نقش‌آفريني كند. رييس‌جمهوري در بخش ديگري از سخنراني خود به درگيري‌هاي منطقهاي در كانون‌هايي چون « فلسطين، يمن، سوريه و افغانستان» اشاره كرد و تنها راه برون‌رفت از اين بحران‌ها را «احترام به حق ملت‌ها در تعيين سرنوشت خويش، تعهد به عدم مداخله در امور داخلي يكديگر، ساماندهي به همكاري‌هاي منطقهاي براي تضمين صلح و ثبات و مبارزه با تروريسم، و ايجاد بستر مناسب براي تعامل و گفت‌وگو» دانست.او با اشاره به موضوع سوريه و مشاركت ايران، روسيه و تركيه براي ثبات به اين منطقه، درباره ساير مسائل موجود در منطقه غرب آسيا نيز از هر گونه ابتكار عملي كه مبتني بر گفت‌وگو، مذاكره و احترام متقابل باشد استقبال كرد؛ موضوعي كه مهر امسال در قالب طرح «اقدام صلح هرمز» در مجمع عمومي سازمان ملل متحد پيشنهاد داد؛ پيشنهادي كه به گفته روحاني با هدف «ارتقاي صلح، ثبات، پيشرفت و ايجاد تفاهم متقابل و روابط صلح‌آميز و دوستانه ميان كليه كشورهاي حوزه خليج‌فارس و تنگه هرمز و اجتناب از مداخله و تهديد» مطرح شده است. «مشاركت منطقهاي در تامين امنيت انتقال انرژي و تضمين آزادي كشتيراني در حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن مشاركت كشورهاي منطقه» موضوعاتي بود كه به گفته روحاني با اين طرح قابل دستيابي است. روحاني در ادامه تاكيد كرد: «ما معتقديم كه ثبات و امنيت همسايگان ما، ثبات و امنيت ماست و دستيابي به امنيت و توسعه منطقهاي، فقط از طريق همكاري و مشاركت جمعي همسايگان امكان‌پذير خواهد بود.»رييس‌جمهوري بار ديگر به مساله امريكا اشاره كرد و يادآور شد كه امريكا در سال‌هاي اخير «به كرات از دلار براي اعمال فشار سياسي بر كشورهاي مستقل كه عمدتا از اعضاي جنبش عدم تعهد هستند، سوءاستفاده كرده و با اعمال تحريم‌هاي مختلف، دسترسي كشورها به سيستم مالي بينالمللي را محدود كند.» او ادامه داد: «اين اقدامات در تعارض مستقيم با حقوق و آزادي‌هاي مشروع ملت‌هاي مستقل است و جنبش عدم تعهد مي‌تواند گام‌هاي مهمي براي بي‌اثركردن اين ابزار بردارد.»او در ادامه «پايبندي بينالمللي به الزامات پايداري اقتصادي، توسعه روابط تجاري بر پايه پيمان‌هاي پولي دو و چندجانبه، به‌كارگيري ابتكارات مستقل در حوزه خدمات بانكي»، «رعايت قواعد بينالمللي در حوزه مبارزه با پولشويي و تامين مالي تروريسم» را به كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد در مقابل امريكا و سلطه‌گري اين كشور پيشنهاد داد. او در پايان به يكي از مخاطرات امنيت و استقلال ملت‌هاي آزاده اشاره كرد و اين مخاطره جديد را «ناامني در فضاي سايبري و بهره‌برداري نامشروع از شبكه‌هاي اجتماعي و كلان‌داده‌ها براي اثرگذاري بر افكار عمومي جوامع، به‌ويژه در عرصه سياسي« دانست و تاكيد كرد «جنبش {عدم تعهد} مي‌تواند پيشگام اتخاذ راهبردي منسجم و تدوين تفاهمي بينالمللي در حوزه مسائل مرتبط با امنيت سايبري باشد و آسيب‌پذيري ملت‌هاي مستقل را در برابر حملات سايبري و سوءاستفاده از فضاي مجازي كاهش دهد.» رييس‌جمهوري در پايان نيز با بيان اينكه « نقش عدم تعهد قطب جديدي از قدرت را در جهان چندقطبي آينده پايه‌گذاري كند»، نيل به اين هدف را «نيازمند درك واقعيت‌‌هاي جديد منطقهاي و بينالمللي و به كارگيري ابزارها و امكانات نوين جهان امروز» دانست.