دولت مستعفي و جدايي‌طلبان جنوب توافق كردند
صلح دستوري در جنوب يمن
ميثم سليماني
جنوب يمن تبديل به آبروي عربستان و به خصوص شخص محمدبن سلمان وليعهد عربستان سعودي شده است چرا كه عربستان چهارسال پيش قصد داشت سراسر يمن را در اختيار بگيرد اما نه تنها اين اتفاق رخ نداد بلكه اختلافات در جنوب يمن كه در اختيار امارات و عربستان و دولت مستعفي يمن بود نيز به حدي بالا گرفت كه نتوانستند اين منطقه را نيز كنترل كنند. چرا كه جدايي‌طلبان جنوب يمن عملا دولت مستعفي يمن را كه در عدن مستقر بودند از اين منطقه بيرون كردند. حالا پس از ماه‌ها كشمكش بر سر جنوب يمن امارات و عربستان با يكديگر بر سر اين منطقه به توافق رسيدند و دولت مستعفي يمن با جدايي‌طلبان جنوبي با امضاي يك توافقنامه به جنگ ميان يكديگر پايان دادند. مراسم امضاي اين توافقنامه در كاخ پادشاهي عربستان و با حضور شخص محمد بن سلمان وليعهد عربستان، محمد بن زايد وليعهد امارات متحده عربي و منصور هادي رييس‌جمهور مستعفي يمن صورت گرفت. محمد بن سلمان مدعي شد كه توافقنامه رياض گامي اساسي در جهت رسيدن به راه‌حل سياسي براي پايان دادن به جنگ خونين طي چهار سال گذشته است.
او در مراسم امضاي اين توافق كه از تلويزيون دولتي عربستان به شكل زنده و مستقيم پخش مي‌شد، گفت: اين توافق دوره جديدي از ثبات در يمن را رقم خواهد زد و پادشاهي عربستان سعودي در كنار شماست. به گزارش الجزيره اين توافقنامه منجر به تغيير ساختار دولت در جنوب يمن خواهد شد و آن‌گونه كه در توافق آمده است، پست‌ها و نمايندگي‌ها به شكل مساوي در ميان جدايي‌طلبان و نيروهاي منصورهادي تقسيم مي‌شود ولي نيروهاي مسلح تحت فرمان دولت مستعفي خواهند بود و تمام نيروهاي نظامي و امنيتي نيز در وزارت دفاع و وزارت كشور گنجانده مي‌شوند. در نسخه اين توافق كه به دست رويترز رسيده آمده است كه بايد كابينه جديد در مدت 30 روز با تعداد مساوي سمت ميان شمالي‌ها و جنوبي‌ها تشكيل شود. همچنين شوراي جدايي‌طلبان جنوب نيز مجاز خواهند بود براي پايان دادن به جنگ داخلي به هرگونه گفت‌وگو به واسطه سازمان ملل متحد بپيوندند. در اين توافق نيروهاي سعودي نيز بنا شده بر امنيت عدن نظارت داشته باشند.
پيتر ساليسبوري كارشناس امور يمن در گروه بين‌المللي بحران در گفت‌وگو با الجزيره گفت: اين توافقنامه در صورت اجراي موفقيت‌آميز دو مشكل كوتاه‌مدت را حل مي‌كند چرا كه از يك طرف به جنگ داخلي ميان جدايي‌طلبان جنوبي و دولت هادي پايان مي‌دهد و از سوي ديگر دولت مستعفي يمن اعتبار بيشتري براي مذاكرات احتمالي آينده با انصارالله يمن خواهد داشت. با اين حال ساليسبوري هشدار مي‌دهد كه اين توافق مي‌تواند فضاي تفسير را باز بگذارد و همچنين جدول زمان‌بندي اجرايي بلند‌پروازانه‌اي را در خود جاي داده است. گفتني است در ماه آگوست جدايي‌طلبان با حمايت امارات كه به دنبال خودمختاري در يمن جنوبي بودند، نيروهاي دولت مستعفي را تحت محاصره قرار دادند و كنترل شهر عدن را به دست گرفتند. اين اتفاق عملا دولت مستعفي را در محاق فرو برد چرا كه دولت منصور هادي تبديل به دولتي در تبعيد مي‌شد كه هيچ اختياري در هيچ منطقه‌اي از يمن ندارد و به‌شدت در موقعيتي تضعيف‌شده در برابر انصارالله يمن قرار مي‌گرفت و شانس براي پايان بحران كاهش پيدا مي‌كرد. با اين وجود مارتين گريفيتس فرستاده ويژه سازمان ملل در امور يمن به دو طرف براي اين توافقنامه تبريك گفت. وي در بيانيه‌اي عنوان كرد: امضاي اين توافقنامه گام مهمي براي تلاش‌هاي جمعي ما جهت پيشبرد راه‌حل مسالمت‌آميز براي درگيري‌ها در يمن است. گوش دادن به ذي‌نفعان در جنوب يمن در راستاي تلاش‌هاي سياسي براي دستيابي به صلح در كشور بسيار حايز اهميت است.
مشاور سابق شوراي امنيت سازمان ملل در امور يمن نيز به الجزيره گفت: اين توافقنامه در سه‌شنبه بسيار مهم بود. او گفت: شايد اين طرح بتواند سنگ بنايي براي برقراري صلح در يمن شود. وي معتقد است اين توافق مي‌تواند فضايي را ايجاد كند كه زمينه‌هايي براي صلح ميان تمام طرفين در يمن نيز برقرار كند. شوراي انتقالي جدايي‌طلب جنوب كه تحت حمايت امارات قرار دارند پيش از امضاي اين توافق عنوان كرده بودند كه از جنگ با دولت هادي دست بكشند. گفتني است كه شورشيان جنوب يمن در مارس سال 2015 و پس از حمله عربستان به يمن و فراري شدن منصورهادي از صنعا باعث شدند كه دولت مستعفي در عدن به حيات خود ادامه دهد. شورشيان جنوبي نقش عمده‌اي را در جنگ عربستان در يمن ايفا كردند و نيروهاي زميني ائتلاف تحت رهبري عربستان در جنگ يمن به حساب مي‌آمدند و مهم‌ترين عامل حفظ سرزمين‌هاي جنوب بودند، در غير اين‌صورت بعيد نبود انصارالله در جنوب نيز مي‌توانست مستقر شود. حالا كه انصارالله طي ماه‌هاي اخير حملات گسترده‌اي را از جمله حمله به آرامكو به وسيله موشك و پهپادهاي خود در خاك عربستان ترتيب داده است، به نظر مي‌رسد عربستان بار ديگر به دنبال جمع‌آوري نيروهاي تحت امر خود و منسجم كردن آنهاست. گفته مي‌شود عربستان طي هفته‌هاي اخير حضور نظامي خود در جنوب يمن را افزايش داده و سربازان و تجهيزات نظامي را به اين منطقه اعزام كرده است. اين در حالي است كه چندي پيش امارات متحده عربي نيروهاي خود را از جنوب خارج كرد و نيروهاي جنوب كنترل عدن را در دست گرفتند و حالا مشخص نيست كه آينده اين توافق در جنوب به كجا ختم خواهد شد چرا كه نيروهاي جنوب قدرت برتر در منطقه هستند و نيروهاي وفادار به هادي توان مقابله با آنها را ندارند و احتمالا از اين پس دولت مستقر در عدن به شدت تحت‌تاثير نيروهاي شورشي جنوبي خواهد بود. محضر المراري فرمانده شبه‌نظاميان جدايي‌طلب جنوب، از توافق روز سه‌شنبه استقبال كرد. او گفت من به مردم كشورم بابت توافق رياض كه تنها راه‌حل وضعيت فعلي است تبريك مي‌گويم و براي اين مناسبت بزرگ و تاريخي به رهبري نظامي و سياسي خود تبريك مي‌گويم. دونالد ترامپ رييس‌جمهور ايالات متحده با وجود اينكه كنگره اين كشور به شدت از پشتيباني لجستيكي و اطلاعاتي از ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي ناراضي است ولي باز به اين حمايت ادامه مي‌دهد، در توييتر خود نوشت: اين يك شروع بسيار خوب است! لطفا همه تلاش كنيد تا به يك توافق نهايي دست پيدا كنيم.با اين حال نبايد فراموش كرد اتفاقي كه روز سه‌شنبه رخ داد به‌شدت براي حاضران در ميدان نبرد يمن جنبه دستوري و اجبار دارد و مشخص نيست چنين توافقي تا چه زماني مي‌تواند به‌طور كامل اجرايي شود.
«توافق رياض» مرده متولد شد
«محمد علي الحوثي» رييس كميته عالي انقلاب يمن و عضو شوراي عالي سياسي اين كشور ساعاتي پس از امضاي توافق رياض بين دولت مستعفي يمن و شوراي انتقالي جنوب به اين توافق واكنش نشان داد و آن را غيريمني خواند. محمدعلي الحوثي در صفحه توييتر خود نوشت كه اين توافق به يمني‌ها مربوط نمي‌شود، چون دو طرف توافق از مزدوران ائتلاف سعودي هستند. رييس كميته عالي انقلاب يمن توافق رياض را تحميلي خواند و گفت: دو طرفي كه اين توافق را امضا كردند، هيچ اراده‌اي از خود نداشتند و در عين حال اين را يك دست‌آورد براي توقف جنگ در يمن قلمداد مي‌كنند.حميد عاصم، عضو هيات مذاكره‌كننده انصارالله يمن نيز اعلام كرد: نيروهاي مزدور در حال حاضر حتي بدون اجازه عربستان دست به سلاح نمي‌زنند.وي درخصوص ميزان امكان اجراي اين توافق گفت: اين توافق هرگز اجرا نخواهد شد؛ چرا كه از همان ابتدا مرده متولد شد و اين توافق براي ما هيچ اهميتي ندارد و هيچ توجهي براي آن قائل نمي‌شويم.
اين سند كمكي به حل مشكل يمن نخواهد كرد
سيدعباس موسوي، سخنگوي وزارت امور خارجه كشورمان در واكنش به امضاي سند توافق رياض ميان بعضي از گروه‌هاي جنوب يمن با منصور هادي اظهار داشت: امضاي چنين اسنادي هيچ كمكي به حل مشكلات يمن نخواهد كرد و اين امر در جهت تثبيت اشغالگري عربستان سعودي و متحدانش در جنوب يمن به صورت مستقيم يا از طريق نيروهاي نيابتي آنان خواهد بود.موسوي با اشاره به موضع جمهوري اسلامي ايران در خصوص تشكيل دولت متحد و فراگير يمن بر اساس گفت‌وگوهاي يمني - يمني بر حفظ وحدت و تماميت ارضي اين كشور تاكيد و اظهار داشت: مردم هوشيار يمن كه هميشه با اشغالگران مبارزه كرده‌اند به دشمنان و بدخواهان آنان اجازه نخواهند داد جنوب اين كشور تحت كنترل و اشغال نيروهاي خارجي در‌آيد.موسوي به عربستان سعودي توصيه كرد چنانچه در ادعاهاي خود براي حل مشكل يمن جدي هستند به جاي تصميم‌گيري براي گروه‌هايي كه فاقد هر گونه اختياري هستند به ابتكار ارايه شده از سوي «مهدي مشاط» رييس شوراي عالي سياسي يمن مبني بر توقف حملات به دو كشور پاسخ مثبت دهد.