نخست‌وزير مستعفي لبنان عدم توفيق در تشكيل كابينه را گردن گروه‌هاي سياسي ديگر انداخت
حريري: هر كس جز من
شهاب شهسواري
29 روز بعد از استعفاي سعد حريري از مقام نخست‌وزيري لبنان همزمان با نگراني از افزايش خشونت‌ها در اعتراضات اين كشور، حالا نخست‌وزير مستعفي ضمن متهم كردن گروه‌هاي سياسي ديگر به سنگ‌اندازي در مسير تشكيل يك دولت فن‌گرا، اعلام كرده است كه تمايلي براي تشكيل دولت جديد در اين كشور ندارد و از رييس‌جمهور خواسته است رسما فرآيند مشورت با احزاب سياسي پارلمان را براي انتخاب نخست‌وزير جديد بر اساس قانون اساسي كليد بزند. روزنامه الجمهوريت لبنان خبر داده است كه رايزني‌هاي ميشل عون، رييس‌جمهور لبنان با گروه‌هاي سياسي از روز پنجشنبه در كاخ بعبدا آغاز خواهد شد. جريان المستقبل به رهبري سعد حريري با صدور توضيحاتي در مورد بيانيه تند او تاكيد كرده است كه همچنان از رهبري او حمايت مي‌كند و بيانيه او را به منزله تلاشي براي شكستن بن‌بست سياسي كنوني در لبنان با توسل به قانون اساسي و «جلوگيري از فتنه» تلقي مي‌كند. رسانه‌هاي لبناني از مطرح شدن نام تجار ثروتمند لبناني، همچون سمير خطيب و فواد مخزومي از سوي هواداران تشكيل دولت فن‌گرا براي تصدي مقام نخست‌وزير خبر مي‌دهند، در حالي كه هواداران كابينه فني-سياسي نام‌هايي همچون بهيج طباره و تمام سلام، سياستمداران كهنه‌كار و خوشنام اهل سنت را براي اين مقام پيشنهاد مي‌دهند.
بيانيه تند حريري
حريري كه بر اساس گزارش رسانه‌هاي لبناني دوشنبه با ضرب‌الاجل 24 ساعته رييس‌جمهور، ميشل عون، براي تشكيل يك كابينه فني-سياسي مواجه شده بود، ظهر سه‌شنبه با صدور بيانيه‌اي رسما از تشكيل دولت انصراف داد، او به صورت طعنه‌آميز برخي گروه‌هاي سياسي لبناني را به فشار براي تشكيل دولت فني-سياسي بر مبناي شعار «يا من يا هيچ كس ديگر» متهم كرد و گفت كه حالا خودش به قاعده «هر كسي جز من» متوسل شده است تا راهكاري سياسي براي آينده لبنان پيدا شود. او بدون اشاره به نام گروه يا شخصيت سياسي كه اينچنين از كابينه سهم‌خواهي كرده در بيانيه خود نوشته است: «مردم لبنان مي‌دانند اين شعار چه كسي است.» حريري در بيانيه‌اش ضمن انتقاد از كساني كه او را متهم به كناره‌گيري بي‌دليل از قدرت كرده‌اند، تاكيد كرد كه «كنار رفتم تا راه براي راهكارهاي ممكن باز شود و به اعتقاد من هيچ راه‌حلي جز تشكيل يك كابينه متخصصان فن‌گرا براي حل معضلات سياسي و اقتصادي كنوني لبنان وجود ندارد.»
نگراني از بروز خشونت‌هاي خياباني
آينده سياسي لبنان كه در طول40 روز گذشته گرفتار اعتراضات عمومي به فساد و ناكارآمدي حكومت است، در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. گروه‌هاي سياسي اصلي لبنان همچنان از اجماع در مورد تعيين يك نخست‌وزير جديد و تشكيل يك كابينه تازه براي پاسخ به خواسته‌هاي معترضان و حل مسائل فوري كشور ناتوان مانده‌اند و يك ماه بعد از كناره‌گيري سعد حريري تازه قرار است رايزني در مورد نخست‌وزير آينده آغاز شود. همزمان با ناتواني گروه‌هاي سياسي از اجماع، ادامه اعتراضات در شهرهاي اصلي لبنان، باعث افزايش نارضايتي‌هاي عمومي و بروز درگيري‌هاي پراكنده ميان دسته‌هاي مختلف شهروندان شده است. تحليلگران سياسي لبناني به تدريج نسبت به سياست خويشتن‌داري ارتش در مقابل درگيري‌هاي خياباني حساس شده‌اند. به نوشته النشره تعداد بيشتري از تحليلگران و سياستمداران تاكيد مي‌كنند كه «مسووليت هر قطره خوني كه در خيابان‌هاي لبنان ريخته شود بر عهده جوزف عون، فرمانده ارتش است.» به نوشته پايگاه خبري النشره، دستور فرمانده ارتش براي ممنوعيت بستن جاده‌ها و خيابان‌ها عملا اجرا نشده و همين موضوع باعث افزايش خشونت‌ها شده است.
هرچند اعتراضات لبنان از مهرماه با رويكردي عمدتا مسالمت‌آميز و كم‌حادثه آغاز شد، اما گروه‌هاي سياسي به‌تدريج يكديگر را به خشونت عليه ديگري متهم مي‌كنند. در شرايطي كه رسانه‌هاي غربي يك‌صدا مدعي شده‌اند طرفداران دو حزب اصلي شيعه لبنان، حزب‌الله و امل، يكشنبه شب و دوشنبه شب به مراكز تجمع معترضان در شهرهاي بيروت و صور حمله كرده‌اند، حزب‌الله لبنان با انتشار بيانيه‌اي نسبت به اقدامات خشونت‌بار و اخلال در نظم عمومي توسط گروه‌هايي از معترضان هشدار داده است و كشته شدن دو شهروند شيعه بيروت به دليل برخورد با موانع كار گذاشته شده توسط معترضان در جاده‌هاي جنوب بيروت را «جنايت هولناك» توصيف كرده است. در اين حادثه، حسين شلهوب، شهروند شيعه مذهب اهل بيروت به همراه همسرش در آتش خودروي خود سوختند و دخترش كه از اين حادثه جان سالم به در برده بود، معترضان را عامل حادثه معرفي كرد. النشره مي‌نويسد منابع آگاه خبر داده‌اند كه جنبش امل و حزب‌الله، تمايلي به گسيل كردن هواداران خود به خيابان ندارند، اما در مقابل حوادثي كه ممكن است بر اثر بستن خيابان‌ها و جاده‌ها رخ دهد، نمي‌توانند كاملا احساسات مردم را كنترل كنند.
به‌‌رغم ادعاهايي مبني بر بروز خشونت در تظاهرات روزهاي اخير در بيروت، منابع رسمي هنوز تلفاتي را در اين درگيري‌ها اعلام نكرده‌اند، هر چند شبكه خبري ال‌بي‌سي‌آي لبنان، تصاويري ضبط شده از شنيده شدن صداي تيراندازي طولاني در نزديكي محل تجمع معترضان منتشر كرده است و ارتش لبنان هم دوشنبه شب براي پراكنده كردن گروه‌هايي كه با يكديگر وارد درگيري شده بودند، مجبور به شليك گاز اشك‌آور شد.
چه كسي نخست‌وزير لبنان مي‌شود؟
به‌‌رغم استعفاي سعد حريري از مقام نخست‌وزيري، او همچنان به عنوان رييس دولت پيشبرد امور مشغول به كار است. او همچنان از سوي احزاب اصلي پارلمان لبنان، از جمله جنبش امل، حزب‌الله و ميشل عون رييس‌جمهور، تنها گزينه براي تشكيل كابينه جديد معرفي مي‌شود. در طول يك ماه گذشته تنها براي مدت 24 ساعت نام يك گزينه ديگر براي نخست‌وزيري لبنان مطرح شد. محمد صفدي، تاجر ثروتمند و وزير اقتصاد پيشين لبنان كه با تاييد سعد حريري، به عنوان نامزدي براي تشكيل كابينه جديد معرفي شده بود، با توجه به اعتراض‌هايي كه نسبت به صلاحيتش از سوي سياستمداران ارشد لبنان مطرح شد، به سرعت مجبور به انصراف از اين مسووليت شد. روزنامه الاخبار لبنان روز صبح سه‌شنبه و پيش از اعلام انصراف سعد حريري از تشكيل كابينه نوشته بود كه ميشل‌عون ضرب‌الاجل 24 ساعته به سعد حريري داده است تا كابينه جديدي را بر اساس خواست نيروهاي سياسي اصلي پارلمان يعني يك كابينه مشهور به فني-سياسي تشكيل دهد. به نوشته اين روزنامه، در صورت عدم توفيق حريري در تشكيل دولت، ميشل عون، بهيج طباره، سياستمدار سالخورده اهل سنت، وزير پيشين اقتصاد و تجارت در دولت سليمان فرنجيه و وزير پيشين دادگستري در دولت مرحوم رفيق حريري را مسوول معرفي كابينه‌اي با 24 وزير خواهد كرد. پايگاه خبري النشره، خبر داده است كه سعد حريري، سه فرد را به رييس‌جمهور براي تصدي نخست‌وزير معرفي كرده است. به نوشته اين پايگاه خبري نام اين افراد سمير خطيب، وليد علم‌الدين و فواد مخزومي، رهبر حزب گفت‌وگوي ملي و تاجر ثروتمند است.
پيش از اين نام تعدادي از سياستمداران ارشد اهل سنت كه پيش از اين مقام نخست‌وزيري را در اختيار داشتند نيز به عنوان گزينه احتمالي تصدي مسووليت تشكيل كابينه جديد مطرح شده بود. تمام سلام كه بين سال‌هاي 2014 تا 2016 مسووليت نخست‌وزيري لبنان را بر عهده داشت از جمله سياستمداراني است كه نام او به عنوان گزينه احتمالي براي تشكيل دولت معرفي مي‌شود. صبح سه‌شنبه رسانه‌ها به نقل از نبيه بري، رهبر جنبش امل و رييس پارلمان لبنان نوشتند كه او به هيچ نامي براي تصدي مقام نخست‌وزير تعهد ندارد. او به شدت از تعويق در تشكيل كابينه جديد انتقاد كرده و خواهان تشكيل سريع يك دولت فني-سياسي شده است. همزمان رسانه‌هاي لبناني از جمله الاخبار و النشر خبر داده‌اند كه دولت فرانسه در مشورت با متحدان عرب خود در حاشيه خليج‌فارس، بر سر ابتكاري براي تعيين يك نخست‌وزير جز حريري به توافق رسيده و اين توافق را به اطلاع حريري رسانده است.