افزايش هزار درصدي مطالبه بانك مركزي از دولت
جهش شاخص‌هاي پولي در 5 ماهه ابتداي سال
روز گذشته سازمان برنامه و بودجه در گزارشي از افزايش بدهي دولت به بانك مركزي در پايان سال 97 و 98 خبر داد. بر اساس اين گزارش افزايش 2175 درصدي بدهي‌ها نسبت به اسفند 97 به دليل انتقال بخشي از بدهي بانك‌ها و موسسات اعتباري به بانك مركزي و بدهي دولت به بانك مركزي بوده به طوري كه تهاتر ۳۳ هزار ميليارد و 400 ميليون تومان انجام گرفته است. خالص بدهي دولت به بانك مركزي در سال 96 به ميزان منفي 16 هزار ميليارد تومان بود. اين رقم در پايان سال 97 با افزايشي چشمگير به 12 هزار ميليارد تومان رسيد. اما 5 ماه بعد و در مرداد سال جاري با افزايشي بيش از دو هزار درصد به 273 هزار ميليارد تومان رسيد.
در بخش ديگري از جدول ارايه شده، رقم مربوط به نقدينگي در مرداد سال جاري حدود 2065 هزار ميليارد تومان عنوان شده بود. اين در حالي است كه نقدينگي در پايان سال 96 به اندازه 1529 هزار ميليارد تومان بود. به بيان ديگر در كمتر از دو سال 35.7 درصد به نقدينگي اضافه شده و رشد 12 ماهه آن در مرداد سال جاري نسبت به مرداد 97 حدود 26.1 درصد برآورده شده است. بررسي‌هاي سازمان برنامه نشان مي‌دهد، آهنگ رشد نقدينگي در 12 ماه افزايش يافته است. به گونه‌اي كه در اسفند 96 نسبت به مدت مشابه سال 95 حدود 22.1 درصد بوده در حالي كه در اسفند 97 به 23.1 درصد رسيده است.
از سويي ديگر در سال 96 حجم پايه پولي حدود 214 هزار ميليارد تومان برآورد شده كه اين رقم در سال 97 با افزايشي 24 درصدي به 265 هزار ميليارد تومان رسيد. در مرداد سال جاري نيز رقمي كه براي پايه پولي از سوي اين سازمان برآورد شده 286 هزار ميليارد تومان است كه نسبت به مدت مشابه سال گذشته 25.6 درصد افزايش داشته است.
بخش ديگر گزارش به سهم پول در نقدينگي اشاره داشت. بر اين اساس سهم پول در نقدينگي از ۱۲.۷ درصد به ۱۵.۱ درصد در سال ۹۷ افزايش يافت. به نظر مي‌رسد، موج تورمي ايجاد شده در كشور در سال ۹۷ و كاهش نرخ سود سپرده واقعي در كنار تلاطمات بازار ارز، طلا و مسكن در افزايش سهم پول در نقدينگي كشور در اين سال موثر بوده است. هر چند سياست‌هاي ديگري مانند تغيير معيار پرداخت سود سپرده‌ها از روزشمار به ماه‌شمار نيز بر كاهش سهم سپرده‌ها و افزايش به سهم پول در نقدينگي بي‌تاثير نبوده است. سهم پول در نقدينگي در مرداد ۹۸ به ۱۵.۷ درصد افزايش يافت با توجه به سيال بودن پول نسبت به شبه پول تغيير تركيب نقدينگي به نفع پول در عمل پتانسيل ايجاد تورم را افزايش مي‌دهد.
خالص دارايي‌هاي خارجي بانك مركزي نيز از ديگر مواردي است كه بايد به آن توجه كرد چراكه اگر بانك مركزي دارايي‌هاي خارجي بيشتري داشته باشد، بهتر مي‌تواند در مقابل تلاطمات ارزي و تكانه‌هاي اقتصادي ايستادگي كند. خالص دارايي‌هاي خارجي بانك مركزي در سال 96 حدود 216 هزار ميليارد تومان برآورد شد كه اين ميزان در پايان 97 با افزايشي 12 درصدي به 241 هزار ميليارد رسيد. در مرداد سال جاري نيز اين رقم 223 هزار ميليارد تومان برآورد شد كه نسبت به مدت مشابه سال قبل به ميزان 3.5 درصد كاهش داشته است.
اما رقم‌هاي خالص مطالبات بانك مركزي از بخش دولتي نيز حائز اهميت است. اين رقم در اسفند 96 حدود 6 هزار ميليارد تومان برآورد شد كه در پايان 97 با افزايشي 404 درصدي به 29 هزار ميليارد تومان رسيد. اما نكته در اين است كه اين رقم در عرض 5 ماه به 63 هزار ميليارد تومان رسيد كه نسبت به مدت مشابه سال قبل افزايشي حدود هزار درصدي داشته است.