حفاظت فيزيكي مرده است
بهمن ايزدي
لايحه حمايت از محيط‌بانان با وجود محاسني كه دارد، در نهايت نمي‌تواند اين قشر را از آسيب‌هاي احتمالي شكار غيرمجاز دور كند. كاهش توان اقتصادي و ورود شكارچياني كه راه درآمدشان از شكار حيات وحش و تخريب طبيعت تامين مي‌شود باعث شده آنها براي تامين رزق و روزي‌شان با در نظر گرفتن هر تبعاتي، باز هم به كارشان ادامه دهند. نمونه اين موضوع را در زاگرس مشاهده مي‌كنيم. در سال‌هاي اخير و به ويژه با گران‌شدن بنزين در كهگيلويه و بويراحمد و چهارمحال و بختياري از نزديك ديده‌ام چطور برخي درختان جنگل را بريده و آن را با ماشين سواري و... به زغال‌گيري‌هاي مجاز مي‌دهند. علاوه بر آن ما در برخي مناطق با عدم جديت محيط‌بانان مواجهيم كه همين موضوع دستاويزي براي شكارچيان و متخلفان است. از اين روست كه نبايد انتظار داشته باشيم با تصويب يك لايحه اوضاع به يك‌باره دگرگون شود. در مقابل آنچه مي‌تواند تغييرات پايدار را ايجاد كند، انجام يك كار فرهنگي و ارتباط با جامعه به ويژه جامعه ذينفع يعني مردم بومي و محلي حاشيه زيستگاه‌هاي حيات وحش و عرصه‌هاي طبيعي است. قطعا به همان ميزان كه آگاهي ارتقا پيدا كند، تعارضات كاهش مي‌يابد. متاسفانه دهه‌ها توجه به حفاظت فيزيكي بدون در نظر گرفتن آموزش و ارتباط صميمي با جامعه باعث شده مردم و محيط زيست نگاه بدبينانه به هم داشته باشند. در حالي كه اگر در اين دهه‌ها كار فرهنگي را جدي و آموزش محيط زيست را به عنوان يكي از سرفصل‌هاي آموزشي در نظر مي‌گرفتيم، امروزه از نتايج آن آموزش بهره‌برداري مي‌كرديم. در دنياي امروز حفاظت فيزيكي مرده و پوسيده است، كارشناسان از دخالت مردم در فرآيند حفاظت با طرح‌هاي توجيهي و فرهنگي حرف مي‌زنند و معتقدند حتي با داشتن مجوز براي به رگبار بستن متخلفان نيز تخلفات كاهش نخواهد يافت. علاوه بر حفاظت فيزيكي و تاكيد بر استفاده از زور، موضوع ديگري كه باعث مي‌شود مردم بدبيني مفرط نسبت به سازمان حفاظت محيط زيست يا سازمان جنگل‌ها داشته باشند، اقداماتي است كه گهگاه مديران اين سازمان‌ها انجام مي‌دهند. آنها در حالي كه بر سر مساله شكار حساسيت زياد نشان مي‌دهند در موضوعاتي مانند فروش يك زيستگاه وسواس چنداني ندارند. واگذاري ميانكاله يا بخشي از اراضي ارزشمند پارك ملي بمو، موافقت با انتقال آب خزر با وجود مخالفت كارشناسان از جمله اين موارد است. بنابراين تا زماني كه اصلاح ساختاري در سازمان حفاظت محيط زيست صورت نگيرد و همه ناچار به حفاظت از منابع پايه باشند، ارتباط مناسب هم شكل نخواهد گرفت.