روزهاي سخت اروپا و
كنفرانس امنيتي مونيخ
محمود فاضلي
از روز 25 بهمن ماه پنجاه و ششمين كنفرانس امنيتي مونيخ با مشاركت حدود 40 رييس دولت و كشور و نزديك به يكصد وزير توسط فرانك والتر اشتاين‌ماير رييس‌جمهور آلمان افتتاح شد. اين كنفرانس يكي از مهم‌ترين مكان‌هاي ملاقات بين كارشناسان سياست‌هاي امنيتي در جهان مبدل شده است. ولفگانگ ايشينگر، سرپرست اين كنفرانس سه روزه در كنفرانس مطبوعاتي كه در برلين برگزار شد، اعلام كرده بود سه روزي كه براي برگزاري اين كنفرانس در نظر گرفته شده، به هيچ‌وجه براي مطرح كردن كليه تنش‌هاي جاري در جهان كافي نيست و ما با چنان بحران‌هاي ناگوار در جهان مواجهيم كه در تصورمان هم نمي‌گنجد. در تداوم بحران سوريه و جنگ داخلي ليبي درماندگي جامعه بين‌المللي مشهود است. در مدت 9 ساله جنگ در سوريه هيچ گونه تلاشي براي آوردن طرف‌هاي درگير بر سر ميز مذاكرات و آغاز روند صلح انجام نشده است. اين نشانه عدم مسووليت كشورهاي تراز اول در اتحاديه اروپا و همه اعضاي آن است. جامعه بين‌المللي به ويژه اتحاديه اروپا در بسياري مناطق در يافتن راه‌حل‌هايي براي صلح شكست خورده است. مونيخ فرصتي خواهد بود تا از جمله واكنش‌هاي بين‌المللي به طرح موسوم به معامله قرن ترامپ مورد بررسي قرار گيرد.
مركل، صدراعظم آلمان امسال در كنفرانس امنيتي مونيخ شركت نخواهد كرد. مركل در كنفرانس سال گذشته، در سخنراني خود از جمله درباره اختلافات با امريكا صحبت كرده بود. ماكرون رييس‌جمهور فرانسه براي نخستين بار در اين كنفرانس شركت مي‌كند. ماكرون تلاش مي‌كند كه اروپا از شدت وابستگي خود به ابرقدرت امريكا بكاهد. ماكرون قبل از حضورش در كنفرانس مونيخ، با 30 نفر از نمايندگان اقتصاد و سياست آلمان گفت‌وگو خواهد كرد. از امريكا مايك پمپئو وزير خارجه، مارك اسپر وزير دفاع و دن برويلت وزير انرژي شركت خواهند داشت. نانسي پلوسي، سخنگوي مجلس نمايندگان امريكا هم كه از سرسخت‌ترين مخالفان ترامپ محسوب مي‌شود و ميت‌رمني، تنها سناتور امريكايي از حزب جمهوري‌خواه كه به استيضاح ترامپ راي مثبت داد، از ميهمانان اين كنفرانس محسوب مي‌شوند. وزراي خارجه چين، روسيه و ايران (وانگ اي، لاوروف و ظريف) نيز به مونيخ مي‌آيند. كيم سون گيونگ، معاون وزير خارجه كره شمالي كه براي نخستين بار به مونيخ دعوت شده بود، از شركت در كنفرانس خودداري كرد. علاوه بر بحث‌هاي معمول درباره نظم جهاني انتظار مي‌رود كه وضعيت بحران ليبي و سوريه همچنين برنامه هسته‌اي ايران از موضوعات محوري كنفرانس مونيخ باشند. از ديگر موضوعات رويكرد و موضعي است كه اتحاديه اروپا ناچار است در رقابت روزافزون ميان چين و امريكا اتخاذ كند.
ولفگانگ ايشينگر 72 ساله قصد دارد، حداقل تا سال 2021 مدير كنفرانس امنيتي مونيخ باقي بماند. ديپلمات ارشد سابق كه از سال 2009 رياست كنفرانس امنيتي مونيخ را برعهده دارد، گفت: دليلي نيست كه از حالا در مورد دادن اين سمت به جانشين گمانه‌زني شود. اما اين گمانه‌زني‌ها در بين كساني كه در برلين و جاهاي ديگر، دست‌اندركار سياست امنيتي هستند از مدت‌ها پيش وجود دارد. ايشينگر چند روز قبل از آغاز اين كنفرانس گفته بود: «بديهي است كه من نمي‌خواهم براي هميشه خودم اين كنفرانس را مديريت كنم. اما در حال حاضر، اين كار را با علاقه زيادي انجام مي‌دهم. بنا را براين بگذاريد كه من علاوه بر كنفرانس سال 2020، مديريت اين كنفرانس در سال 2021 را نيز بر عهده خواهم داشت.» اين ديپلمات برجسته سابق آلمان كه از سال 2009 رياست كنفرانس امنيتي را بر عهده دارد، تاكيد مي‌كند: «دليلي براي اينكه هم‌اكنون شايعاتي درباره واگذاري اين سمت به يك جانشين منتشر شوند، وجود ندارد.»
اين شايعات بين كساني در گردش است كه در برلين يا ساير نقاط، درگير سياست امنيتي هستند، اما مدت‌هاست، نام كريستف هويسگن، سفير آلمان در سازمان ملل و فرد مورد اعتماد مركل به عنوان شخص واجد شرايط مطرح شده است. هويسگن ماه مارس 65 ساله مي‌شود و بدين ترتيب فاصله زيادي با پايان دوره فعاليت ديپلماتيك خود ندارد. او 12 سال مشاور سياست خارجي مركل بود و يكي از باتجربه‌ترين ديپلمات‌هاي آلماني با بهترين ارتباطات شبكه‌اي به شمار مي‌آيد. قصد بر اين است كه او تا تابستان سال 2021 در آخرين سمت خود به عنوان فرستاده آلمان در سازمان ملل در نيويورك بماند. اينكه دولت آلمان هويسگن را به جمع موسسان كنفرانس امنيتي اضافه كرده نيز مي‌تواند گواهي بر اين مساله باشد. ايشينگر، خود اين «شركت با مسووليت محدود» را به يك بنياد تبديل كرده و هم‌اكنون رييس شوراي بنيادي كه درباره جانشين او تصميم مي‌گيرد، نيز هست. تاكنون از پتر ويتيگ، سفير آلمان در لندن كه به زودي از سمت خود كنار مي‌رود و زيگمار گابريل، وزير خارجه سابق آلمان نيز به عنوان كانديداهاي احتمالي براي جانشيني ايشينگر نام مي‌برند.
رييس كنفرانس امنيتي مونيخ در آستانه برگزاري اين اجلاس با اشاره به اينكه اروپا ديگر نمي‌تواند به حمايت‌هاي امريكا تكيه كند، خواستار مذاكرات آلمان با فرانسه براي تشكيل يك سپر هسته‌اي مشترك شد. به باور او شرايط سياسي- امنيتي در مقايسه با سال گذشته بهتر نشده و جهان در معرض خطر است. او درباره كمرنگ شدن نقش غرب در عرصه بين‌المللي معتقد است امريكا از مناطق بحراني عقب مي‌كشد و اروپا هم شايسته عمل نيست و اين شكاف ايجاد شده توسط روسيه و قدرت‌هاي منطقه‌اي مانند ايران و تركيه پر مي‌شود. اقدامات بدون هماهنگي امريكا و تركيه در ناتو اين ائتلاف نظامي را از مرحله و نظم خارج كرده و اظهارات رييس‌جمهور فرانسه مبني بر اينكه ناتو دچار مرگ مغزي شده است كاملا مشروع است. او ضمن اشاره به اينكه اروپا ديگر نمي‌تواند به حمايت امريكا تكيه كند، خواستار مذاكرات با فرانسه براي ايجاد يك سپر هسته‌اي مشترك شد.