فضيلت بي‌زوري

شيخ اجل سعدي فرموده: «كجا خود شكر اين نعمت گزارم/كه زور مردم آزاري ندارم» در همين معني حافظ هم فرموده: «من از بازوي خود دارم بسي شكر/كه زور مردم آزاري ندارم». در ميانسالي هر روز اين شعر را با خودم زمزمه مي‌كنم. از سر شكر با خود مي‌گويم: «خداوند متعال چه لطفي در حق اين بنده ناچيزش فرمود كه ابزار اعمال قدرت و مديريت به دستش نداد وگرنه با اين نفس سركش و ضعف تقوايي كه من دارم ممكن بود چه ظلم‌هايي به مردم كنم و چه دل‌هايي را به درد آورم.» در واقع ما مردم عادي، ما كه هر روز همديگر را در بقالي و قصابي و چلوكبابي و صف نانوايي ملاقات مي‌كنيم، گاه در اين ديدارها به روي هم لبخند مي‌زنيم، گاهي بي‌مقدمه براي هم درددل مي‌گوييم و رفيق صاحب نفوذي جز پروردگار متعال نداريم، غرق در نعمت هستيم و شايد خبر نداريم. يعني همين كه زور مردم‌آزاري نداريم، خود نعمت كمي نيست. آن دو حكيم بزرگ، سعدي و حافظ نيك مي‌دانسته‌اند كه چه مي‌گويند.

آنكه دفتر و دستك و ميز و منشي و خودروي دولتي و راننده و امكانات فراوان به زير پا و در دست دارد و به يك امضا و اشاره و پاراف و دستور مي‌تواند بر سرنوشت آدم‌ها تاثير بگذارد، بار بدي بر گرده‌اش نهاده‌اند و سرنوشت به بازي وحشتناكي آنها را رهنمون شده است. آنها كه اين حقيقت را مي‌دانند و به آن معترف هستند، لاجرم مواظب و مراقب نفس خود هستند، اما واي به احوال كساني كه اين قدرت و فرمان راندن را محصول ژن برتر و هوش خدادادي بدانند و خود را يك سر و گردن بالاتر از خلايق حساب كنند.

درست است كه فرمان راندن حتي به پرسنل يك اداره كل در يك شهرستان، صاحب نفوذ و شناسا بودن ولو در محدوده جغرافيايي يك شهر كوچك ممكن است لذت داشته باشد، اما هيچ لذتي نيست كه پيامدي و خطري در آن تعبيه نشده باشد. تصور كنيد كه خطاي انساني در اتخاذ تصميم يك مديركل اداره يا يك قاضي و بازپرس يا حتي اجراي بد و غليظ و شديد يك قانون خوب مي‌تواند چند خانواده يا چند صد يا چند ده هزار نفر را از هستي ساقط كند يا چند نسل يك خانواده را از حادثه‌اي متاثر كند. يك تصميم اشتباه يا از روي هوي و هوس مي‌تواند افرادي را نااميد كند و از كشور براند و حتي دشمن و جاسوس بسازد، آدم نااميد دل شكسته ممكن است هر كاري بكند. مي‌تواند ميلياردها تومان به منافع و ثروت‌هاي ملي زيان برساند. همه اين خسارت‌هايي كه از يك تصميم اجرايي يا قضايي يا تصويب قانوني غير عقلاني مي‌تواند به وجود آيد، چنان نرم و آرام و بي‌سروصدا تاثير خود را مي‌گذارند و قرباني مي‌گيرند كه كسي به آن توجه نمي‌كند. ممكن است كسي مسوول گرفتاري‌ها را نشناسد، اما آن كه بايد بداند مي‌داند.

مادربزرگم - خدا رحمت كند رفتگان شما را - مي‌گفت: «الهي از مال دنيا بي‌نياز بشوي، ولي قبل از آن الهي خدا جنبه و فهم پولدار شدن به تو بدهد». بايد اين دعا را در حق كساني كرد كه آرزو دارند بر مسندهاي مديريت و رياست و نمايندگي مجلس و شوراها تكيه بزنند. بايد براي‌شان آرزو كرد كه آنها از شر وساوس نفساني و مردم از شر تصميمات نابخردانه و اعمال مضر آنها در امان بمانند. در حق اين آرزومندان بايد گفت: «الهي به آرزويت برسي ولي پيش از آن خداوند به شما تقوا و پاكدستي و پاك چشمي عطا فرمايد تا جز خدمت خلق نكنيد و دست‌تان به آزار كسي نجنبد...» آمين.