شرايط حساس افغانستان
محسن روحي‌صفت
نتـايج انـتــخـابات رياست‌جمهوري افغانستان روز گذشته به صورت رسمي اعلام شد. ولي شيوه و نحوه اعلام نتايج به شكلي كه شاهد آن بوديم و سپس خبرهاي مربوط به سرانجام رسيدن توافق صلح ميان امريكا و طالبان نشان مي‌دهد به‌جاي اينكه مشكلات اين كشور كاهش يابد و آنها را ساده‌تر كند و به سمت حل و فصل آن پيش برود مشكلات را پيچيده‌تر مي‌كند و به نظر مي‌رسد افرادي كه بازيگران اين صحنه هستند علاقه‌اي ندارند كه موضوع افغانستان به سمت حل و فصل مسائل پيش برود. بلكه به دنبال آن هستند كه مشكلات گسترش پيدا كند و حضور خود در اين كشور را طولاني‌تر كنند و بهانه لازم را براي ادامه حضور داشته باشند. هرچند كه موضوع توافق با طالبان در ظاهر به سمت نتيجه سوق پيدا مي‌كند ولي توافق با طالبان به معناي پايان يافتن درگيري‌ها و حل مشكلات و بحران افغانستان نيست. بلكه در واقع ناامني و بي‌ثباتي به شكل جديدي بروز مي‌كند. در حال حاضر هرچند دولت نيز تمايلي به پذيرش توافق ميان طالبان و امريكا نداشته، اما به نظر مي‌رسد كه دولت مجبور است تا حدودي همراهي كند و آقاي اشرف غني رييس‌جمهوري افغانستان در اين خصوص شروطي داشته كه از طريق زلماي خليل‌زاد به امريكا منتقل شده است. با اين وجود مجموعه شرايط نشان مي‌دهد كه خليل‌زاد به اشرف غني به اندازه‌اي اطمينان داده است كه با اين توافق تحول جديدي در ارتباط با دولت رخ نمي‌دهد. با اين وجود يك نوع مذاكرات فرسايشي پيش روي طرف‌هاي افغان و امريكايي‌ها و ساير بازيگران قرار دارد و اين گفت‌وگوي فرسايشي وضعيت را چندان تغيير نخواهد داد. از سويي ديگر نحوه اعلام نتايج و روند برگزاري انتخابات كه از مهرماه تاكنون شاهد آن بوديم نه‌تنها آثار مثبت انتخابات در اين كشور را از بين برده است بلكه باعث يك نوع بي‌ثباتي در صحنه سياسي و نظامي افغانستان شده است و نمي‌توان در اين زمينه از كنار عكس‌العمل اپوزيسيون به سادگي عبور كرد. قطعا اين موضوع تاثيرات مهمي بر صحنه سياسي و امنيتي افغانستان خواهد گذاشت. آقاي دوستم، محقق و جمعي از مخالفان دولت بخش مهمي از جامعه افغانستان را تشكيل مي‌دهند كه افغانستان نوين به دست اين افراد شكل گرفت و به راحتي نمي‌توان چنين بازيگراني را در صحنه افغانستان ناديده گرفت. زيرا آنها پشتوانه بخش وسيعي از جامعه افغانستان را دارند و در مبارزه با طالبان و اتحاد جماهير شوروي نقش مهمي داشتند و تجربه زيادي در اين موضوعات داشتند و به سادگي نمي‌توان از كنار آنها عبور كرد. شايد افرادي مانند خليل‌زاد به اين موضوع واقف هستند اما به نظر مي‌رسد يك نوع تعمد در اين زمينه وجود دارد و نشان مي‌دهد بحث صلح افغانستان چندان براي آنها اهميتي ندارد؛ از همين رو افزايش بي‌ثباتي و ناامني چندان براي آنها اهميتي ندارد. در حال حاضر به نظر مي‌رسد اولويت امريكايي‌ها اين است كه حداقل تا دوسال آينده حضورشان را در افغانستان استمرار ببخشند و موضوع صلح با طالبان و انتخابات تابعي از حضور آنها در افغانستان به شمار مي‌آيد. البته امريكايي‌ها به دنبال آن هستند كه شكل حضور خود را تغيير دهند و هدف اصلي آنها كاهش هزينه‌ها در اين كشور است و براي آن يكسري راه‌حل‌هايي دارند. كه از جمله آن مي‌توان گفت كه تعداد نيروهاي خود در اين كشور را كاهش مي‌دهند و نوع ماموريت نيروهاي خود را نيز تغيير مي‌دهند، ولي حضورشان را به دليل موضوع چين، روسيه و ايران كماكان استمرار مي‌بخشند و تنها شكل حضور متفاوت خواهد شد كه اين موضوع را مي‌توان اولويت اصلي امريكا در افغانستان دانست. هرگونه توافق با طالبان را نيز مي‌توان در اين چارچوب مورد ارزيابي قرار داد. از طرفي ديگر در شرايط كنوني واكنش افرادي مانند آقاي عبدالله بسيار تعيين‌كننده است. با توجه به عدم پذيرش نتيجه انتخابات از سوي تيم ايشان، واكنش آقاي عبدالله بسيار جدي و اثرگذار خواهد بود. در اين سال‌ها تلاش شده شكاف ميان عبدالله و غني به نحوي پوشيده شود، اما نتيجه انتخابات باعث شده تا اين شكاف به صورت علني نمايان شود و كشورهاي خارجي نيز نسبت به اين تحول جديد حساسيت دارند. كشورهاي روسيه، هند و ايران با دقت در حال رصد شرايط حاكم بر افغانستان هستند و به نظر نمي‌رسد نتيجه انتخابات و عواقب پس از آن به راحتي پايان يابد، بلكه بايد منتظر ماند تا شاهد تحولات بزرگي در داخل افغانستان باشيم.