دستاوردهاي دكتر استعلامي
علي دهباشي
آقاي دكتر محمد استعلامي از دانشجويان خوب استاد بديع‌الزمان فروزان‌فر بودند. سال‌ها تدريس ادبيات به ايشان آموخته بود كه نسل جوان را چگونه مي‌توان به زبان فارسي و آثار مهم ادبيات اين زبان علاقه‌مند كرد. گزيده‌هايي كه ايشان براي متون كلاسيك ادبيات معاصر تنظيم كردند، يكي از بهترين نمونه‌هاي منتخب ادبيات فارسي است. از كارهاي مهم و اساسي ايشان مي‌توان به تصحيح تذكره‌الاولياي عطار اشاره كرد. تصحيح ايشان از تذكره‌الاوليا چند دهه تنها تصحيح موفق و درجه اول اين اثر مهم كلاسيك بود و قبل از انتشار كتاب دكتر شفيعي كدكني، همتايي نداشت. علاقه‌مندي آقاي دكتر محمد استعلامي به دانشجويان آنچنان بود كه هميشه دوستان بسيار زيادي بين شاگردان خود داشتند. اين معاشرت به گونه‌اي بود كه با دوستان جوان و دانشجوي خود محفل انس ادبي را تشكيل مي‌دادند.
جلساتي كه مدت‌ها دنبال مي‌شد و همان‌طور كه از نامش پيداست، با انگيزه برقراري انس با ادبيات برپا مي‌شد.
استاد دكتر محمد استعلامي چند دهه از اوقات شريف خويش را با ادبيات كلاسيك و عرفان گذراندند و در واقع با مسائل و مباحث و مفاهيم اين دو حوزه محشور بودند.
در دوراني كه آقاي دكتر محمد استعلامي تدريس مي‌كردند، سابقه حضور در كلاس‌هاي درس در چند كشور مختلف را داشتند. ايشان در كشورهايي مانند چين، امريكا و ... درس دادند. آخرين جايي كه آقاي دكتر استعلامي تدريس كردند، دانشگاه مك‌گيل كانادا بود كه همان‌جا هم بازنشسته شدند. چيزي كه در تدريس ايشان بسيار پركاربرد و البته راهگشا بود، متوني گزيده ايشان از ادب فارسي بود. متوني كه برگزيده‌اي از آثار مهمي چون مثنوي معنوي، تذكره‌الاوليا و ... بود.
جداي از همه اين ويژگي‌‌ها و كارهاي ارزنده‌اي كه آقاي دكتر محمد استعلامي در حوزه ادبيات كلاسيك فارسي انجام دادند، نبايد يك ويژگي مهم ديگر ايشان را از نظر دور داشت و آن توجه خاص ايشان به ادبيات معاصر فارسي است. دكتر استعلامي اگرچه به دوستداران و استادان ادبيات كلاسيك فارسي تعلق دارند اما اولين كسي بودند كه براي تدريس ادبيات معاصر ايران در دانشگاه كتاب تدوين كردند. كتاب «بررسي ادبيات معاصر ايران» به نويسندگاني همچون محمدعلي جمال‌زاده، صادق هدايت، جلال آل‌احمد، صادق چوبك، غلامحسين ساعدي و ديگران مي‌پردازد. تدوين اين كتاب را بايد گامي ارزشمند براي نزديك‌كردن نهاد دانشگاه در ايران به ادبيات معاصر فارسي و بزرگان و دستاوردهاي آن برشمرد. اين كتاب كه با هدف آشناكردن هر چه بيشتر دانشجويان با آثار مهم ادبيات معاصر فارسي تدوين شد، سال‌ها در دانشگاه‌ها توسط استادان تدريس شده و بسياري از فارغ‌التحصيلان از محتوا و دانش آن بهره‌مند شده‌اند. اشارات فوق تنها مروري اجمالي بود بر اهميت شخصيت و دستاوردهاي دكتر محمد استعلامي كه اخيرا كتاب «دانشنامه تصوف و عرفان» از ايشان منتشر شده است. كتابي كه مي‌تواند ثمرات زيادي براي پژوهشگران و دانشجويان داشته باشد و نقش مهمي در دانش‌افزايي در حوزه عرفان و تصوف ايفا كند.