كرونا و كمك‌هاي بين‌المللي
كوروش احمدي
يكي از سوالاتي كه هميشه در جريان بحران‌ها براي مديريت بحران در همه كشورها مطرح مي‌شود اين است كه آيا براي كنترل بحران به كمك خارجي نياز هست يا خير. در جريان بحران جاري كرونا در كشور ما نيز طي يكي، دو هفته گذشته اين سوال مطرح بوده است. اقدام دكتر ظريف در قدرداني از سازمان بهداشت جهاني و كشورهاي دوست به خاطر كمك‌هاي آنها در مبارزه با كورنا و ارايه ليستي از نيازهاي ضروري ايران حكايت از آن دارد كه مقامات مربوطه دريافت كمك‌هاي بين‌المللي را ضروري دانسته و در اين جهت اقدام كرده‌اند. فراخوان براي كمك بين‌المللي اقدامي است بسيار ضروري و بجا و شايد زودتر از اين نيز بايد در اين زمينه اقدام مي‌شد. اين اعلام توسط وزيرخارجه و همزماني آن با اعلام سه كشور اروپايي مبني بر ارسال كمك‌هاي جنسي و مالي براي مبارزه با كرونا و نيز ورود 6 كارشناس سازمان بهداشت جهاني و يك محموله 8 تني از ملزومات پزشكي، از جمله كيت تشخيص از طريق دوبي، اخبار خوبي در هنگامه اخبار نه چندان خوب است. در همين راستا، نحوه برخورد با اعلام آمادگي دولت امريكا براي كمك جهت مبارزه با كرونا نيز موضوع بحث است. ترامپ شنبه گذشته براي كمك به «ايرانيان در مورد كرونا» اعلام آمادگي كرد و گفت «تنها كاري كه ايران بايد بكند اين است كه اين كمك‌ها را بخواهد.» يك روز قبل پمپئو، وزير خارجه امريكا نيز اعلام كرده بود كه «امريكا رسما از طريق سفارت سوييس پيشنهاد كمك به مردم ايران» را ارايه كرده كه ظاهرا به ملزومات خاص براي مبارزه با كرونا مربوط مي‌شود. اين اعلام يك روز بعد از آن بود كه وزارت خزانه‌داري امريكا رسميت كانال سوييس براي كار با بانك مركزي ايران جهت انتقال كالاهاي انسان‌دوستانه به ايران را اعلام كرده بود. اين اقدام در ادامه اقدامات مربوطه ديگر بود و ربط مستقيمي به ويروس كرونا نداشت.
البته امريكا اگر اندك حسن نيتي براي كمك به مردم ايران داشت حداقل كاري كه مي‌توانست انجام دهد اين بود كه معافيتي براي انتقال بخشي از پول‌هاي ايران از كشورهاي آسيايي به اين كانال بدهد؛ كاري كه تاكنون به‌رغم تلاش سوييس انجام نشده است. واكنش سرد و منفي سخنگوي وزارت خارجه ايران در قبال اعلام آمادگي امريكا براي كمك قابل درك است، اما الزاما موضع درستي نيست. قابل درك است چرا كه امريكا به ويژه طي سه سال اخير حداكثر تلاش خود را براي ضربه‌زدن به زيرساخت‌هاي ايران انجام داده كه شامل زيرساخت‌هاي بهداشتي و درماني كشور نيز شده است. به علاوه، با توجه به جناياتي مانند ترور سردار سليماني مقامات ما نمي‌توانند وجهي مثبت براي حركتي از ناحيه دولت ترامپ قائل شوند. با اين حال بايد در نظر داشت كه بحران كرونا بحران خاصي است با مخاطرات خاص و نامعلوم. با توجه به همكاري‌هاي دو كشور در گذشته در شرايط مشابه، از جمله ايجاد يك بيمارستان صحرايي توسط امريكا در جريان زلزله بم، اكنون نيز واقع‌بيني در ارتباط با بحران كرونا ايجاب مي‌كند كه در صورت نبود آمادگي براي دريافت كمك‌هاي مستقيم از دولت امريكا، همكاري با نهادهاي تخصصي و غيردولتي امريكايي مد نظر قرار گيرد. اين سازمان‌ها در كشورهاي مختلف مي‌توانند كمك‌هاي موثري ارايه كنند. چين در جريان بحران كرونا برخلاف معمول از كار اين سازمان‌ها در ووهان استقبال و صدور ويزا براي حضور آنها در محل را تسهيل كرده است. همچنين بايد در نظر بگيريم كه پيشنهاد كمك امريكا ريشه در نقطه ضعف دولت ترامپ دارد. آنها نگران سير اين بيماري در ايرانند و احتمالا پيش‌بيني مي‌كنند در صورت تشديد اين بحران، به خاطر لطمات ناشي از تحريم مورد شماتت جامعه بين‌المللي قرار گيرند. به علاوه، اگر ايران نتواند بيماري را به سرعت كنترل كند، اشاعه ويروس در منطقه و ماوراي آن مي‌تواند متحدان منطقه‌اي امريكا و پايگاه‌هاي امريكايي در منطقه با حدود 70 هزار سرباز امريكايي را نيز تهديد كند؛ خاصه آنكه ممكن است زيرساخت‌هاي بهداشتي اين كشورها نتوانند به تنهايي از پس سركوب ويروس بر آيند. در داخل امريكا نيز هميشه انتقاداتي از دولت ترامپ به خاطر تحريم گسترده ايران مطرح بوده و در شرايط جديد اين انتقادات ممكن است تشديد شود. سناتور اليزابت وارن جمعه گذشته طي نامه‌اي به وزراي خارجه و خزانه‌داري امريكا از آنها خواست تا با توجه به همه‌گيري ويروس كرونا اطمينان يابند كه تحريم‌ها عليه ايران مانع تحويل كالاهاي انسان‌دوستانه به ايران نخواهد شد. ويروسي كه با آن درگيريم، مرز نمي‌شناسد، دركي از دوستي‌ها و دشمني‌هاي سياسي ندارد و ملاحظات سياسي را درك نمي‌كند؛ لذا با توجه به تهديد جهاني ناشي از اين ويروس ضروري است كشورها نيز سياست‌هاي خود را متناسب با ويژگي‌هاي اين ويروس تنظيم كنند. ما با امارات هم مشكلات حادي داشته‌ايم اما در اقدامي بجا و درست كمك امارات براي انتقال هيات سازمان بهداشت جهاني و 8 تن محموله اهدايي اين سازمان با يك هواپيماي نظامي اماراتي را پذيرفتيم.