رستم و اسفنديار
زاويه‌اي به شاهنامه
و كتابي در صدر معتبرترين‌ها
«مقدمه‌اي بر رستم و اسفنديار» را از مهمترين آثار شاهرخ مسكوب مي‌دانند؛ كتابي كه با انتشارش زاويه‌اي جديد به جهان شاهنامه فردوسي گشود و سبب جلب نظر و توجه زيادي از فارسيزبانان به اين كتاب شد. كساني كه پيش از آن چندان با شاهنامه محشور نبودند. بحث‌هاي لغوي كه بين شاهنامه‌پژوهان بسيار رايج است، چندان مورد توجه مسكوب در تاليف اين كتاب نبوده. او بيشتر تمركز خود را بر اين گذاشته است كه دريافت خود از كتاب شاهنامه و حكايت رستم و اسفنديار را با خواننده تسهيم كند. مسكوب در آغاز كتاب به اهالي ادب زمانه انتقاد مي‌كند كه نتوانسته‌اند به جهان شاهنامه فردوسي ورود كنند. اينكه چرا بين رستم و اسفنديار جنگ درگرفت و نتيجه آن چه سودي داشت؟ اينكه آيا اسفنديار نمي‌توانست به ميدان نيايد و دست رد بر سينه گشتاسب بگذارد؟ آيا تقدير براي رستم و اسفنديار طوري بود كه بايد بين آنها جنگ
در مي‌گرفت و اين وسط اختياري از خود نداشتند؟ پرسش‌هايي است كه مسكوب در پي ارايه پاسخ خود به آنهاست. «مقدمه‌اي بر رستم و اسفنديار» را بايد عنوان اول از مقاله (جستار)هاي مسكوب دانست و به واسطه آنها تبحرش در اين‌گونه نوشتار در ايران را اثبات كرد. اگرچه كتاب‌هاي زيادي در تحليل قصه رستم و اسفنديار منتشر شد اما هنوز هم تحليل‌ها و تفسيرهاي مسكوب در زمره معتبرترين‌هاي اين عرصه است.