ضربه‌اي كه كرونا
به گردشگري زد
رضا اسحاقي
شيوع ويروس كرونا در سراسر دنيا باعث تغيير و تحولات بسياري شده است به‌طوري‌كه نظم اقتصادي، سياسي و اجتماعي كل جهان به چالش كشيده شده و اقتصاد در شوك فرو رفته است. تعطيلي مدارس و دانشگاه‌ها، كاهش ساعت كاري ادارات و بانك‌ها، كاهش عبور و مرور و حمل‌ونقل، كم شدن پروازهاي بين‌الملل و تحت تأثير قرارگرفتن صنعت توريسم، اعمال قرنطينه اجباري در برخي كشورها، تعطيلي بسياري از مشاغل، بيكار شدن عده‌اي از مردم، كاهش قدرت خريد مردم، ركود صنايع و خدمات به دليل نبود تقاضا و غيره از تبعات ويروس كرونا در سراسر جهان است. به عقيده بسياري از كارشناسان، كرونا به‌عنوان بزرگ‌ترين چالش اقتصادي جهان بعد از بحران سال ۲۰۰۸ است. در اين ميان اقتصاد گردشگري به عنوان يكي از پرسودترين حوزه‌هاي اقتصادي، از متاثرترين صنايع جهاني در اين چالش است. در حالي كه شرايط پيش رو قابل پيش‌بيني نيست با بررسي تاريخ بحران‌هاي جهاني و تاثيرات آن بر تعاملات اقتصادي تا حدودي مي‌توان آينده را پيش‌بيني كرد و راهكارهايي براي خروج از بحران يا كم كردن اثرات منفي آن در نظر گرفت. اما ابتدا بهتر است به تغييرات جهاني كه قبل از گسترش كرونا در نحوه توزيع كالا و خدمات در جهان به‌طور كل و بازار گردشگري جهان به‌طور خاص روي داده و كشور ما در ابتداي اين مسير است نگاهي بيندازيم. تغييراتي كه با گسترش كرونا، سرعت بيشتري خواهند گرفت و تا حد زيادي در رفتار مشتريان تاثير خواهد گذاشت. اقتصاد نوپاي گردشگري ايران كه در سال‌هاي اخير نشانه‌هاي روشني از رشد در اين عرصه را نشان مي‌داد و باور ارزآوري از اين حوزه در كشور قوت گرفته بود، مستثني از اين بحران نيست. تعطيلي هتل‌ها، موزه‌ها و تاسيسات گردشگري در تمامي استان‌ها كه خود را آماده مي‌كردند تا با آمدن عيد نوروز و فصل بهار كه آغازي هميشگي براي سفرهاي ايرانيان بوده ميزباني شايسته باشند و بهترين برداشت مالي را از اين بازار داشته باشند خود گواهي بر اين ماجراست. آنچه مسلم است اين است كه شيوع ويروس كرونا به زودي فروكش خواهد كرد اما اين تهديد مي‌تواند فرصتي براي فعالان عرصه گردشگري كشور باشد تا تعطيلي تحميلي به وجود آمده را غنيمت شمرده و به ارتقاي سطح كيفي خدمات، آموزش پرسنل و تقويت تاسيسات گردشگري خود بپردازند. حال اينكه بسياري از فعالان اين حوزه بلافاصله براي به اصطلاح مقابله با اين بحران اقدام به تعديل نيرو كردند كه به اصطلاح با كاهش هزينه‌ها به مبارزه با كاهش درآمد بروند.
از جمله چالش‌هاي تقريبا هميشگي در صنعت گردشگري كشور، عدم استانداردسازي مراكز و تاسيسات گردشگري، نبود استحكام بناي برخي مراكز اقامتي، عدم امكان رزرواسيون آنلاين و پايين بودن سطح كيفي و كمي خدمات در مراكز گردشگري است كه به صورت پيوسته از سوي معاونت گردشگري مطرح اما با مقاومت فعالان اين حوزه مواجه مي‌شد.
دوران پس از كرونا را مي‌توان فرصتي بزرگ براي شركت‌هاي خدمات آنلاين سفر كه واسطه‌هايي مانند آژانس‌هاي گردشگري را حذف يا كمرنگ كرده‌اند، ديد. بايد اين موضوع را در نظر گرفت كه كرونا در حال تربيت كردن قشر جديدي از مشتريان در حوزه گردشگري است. مردم حالا علاقه بيشتري به استفاده از بعضي خدمات غيرحضوري و آنلاين از خود نشان مي‌دهند از جمله رزرو اينترنتي هتل و بليت سفر، اينترنت‌بانك، خريد آنلاين كالاهاي ديجيتال، مشتريان رستوران‌ها و كافي‌شاپ‌ها و هتل‌ها و فست‌فود‌ها بعد از اين دوران مشتريان قبلي نخواهند بود. ويروس كرونا تبديل به بحراني جهاني شد كه خسارت‌هاي فراواني را در امور مختلف به جاي گذاشت و باعث تغييرات بسياري شد. در اين ميان مشتريان تربيت يافته توسط كرونا براي رستوران‌ها، فست فودها و كافه‌ها به يك چالش جدي تبديل خواهند شد. آدم‌هايي كه امروز خوراك دست‌هاي‌شان الكل و مواد ضدعفوني‌كننده شده است و پشت درهاي بسته رستوران‌ها تا تمام شدن قرنطينه مانده‌اند، در آينده مشتريان رستوران‌هايي مي‌شوند كه تا ديروز مورد اقبال و تاييدشان بود اما امروز زير ذره‌بين بازنگري آنها مي‌روند. بسياري از كارشناسان بازاريابي و اقتصادي در حوزه مشتري‌مداري مي‌گويند درست امروز وقت آن است كه براي كسب و كارتان نردبان ارزش‌ها را ترسيم كنيد اما بااين‌حال پس از پايان كرونا مي‌توان منتظر اتفاقات خوبي در عرصه‌هاي مختلف بود. چراكه هميشه مي‌توان تهديد را به يك فرصت تبديل كرد.
كارشناس هتل‌داري