غزه بعد از ۱۳ سال محاصره
در وضعيت قرمز قرار گرفته است
آسيبپذيرترين نقطه جهان
در برابر كرونا
شهاب شهسواري
همه‌گيري ويروس كرونا در جهان باعث شده است تا بخش عمده‌اي از كشورهاي جهان براي مقابله با شيوع بيماري خطرناك حاصل از ويروس امكانات خود را براي حفظ سلامت شهروندان‌شان به كار گيرند، اما در اين ميان برخي نقاط جهان، همچنان از ساده‌ترين امكانات لازم براي مقابله با اين ويروس بي‌بهره‌اند. در ميان همه كشورهاي فقير و جنگ‌زده، باريكه غزه در غرب فلسطين يكي از آسيبپذيرترين نقاط جهان در برابر اين بيماري محسوب مي‌شود. در حالي كه هنوز شواهد چنداني از گسترش اين بيماري در نوار غزه وجود ندارد، اما شيوع اين بيماري در غزه با بيش از ۲ ميليون نفر جمعيت كه در سرزميني بسيار كوچك زندگي مي‌كنند، مي‌تواند باعث وقوع يك فاجعه بشري شود. تا به امروز فقط ۱۵ مورد تشخيص بيماري كرونا در غزه گزارش شده است، اما با كمبود امكانات گسترده در غزه، هر لحظه ممكن است زنگ خطر همه‌گيري كرونا به صدا در بيايد و هزاران نفر را گرفتار كند. غزه ۱۳ سال است كه با محاصره كامل از طرف اشغالگران مواجه شده است، فقط چند گذرگاه تحت نظارت ارتش رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين وجود دارد كه امكان تبادل برخي كالاهاي ضروري تحت نظارت ارتش رژيم اشغالگر و با سختگيري فراوان امكان‌پذير است. بسياري از فلسطينيان ساكن غزه، آوارگان سرزمين‌هاي اشغالي ديگر هستند كه در اردوگاه‌هاي اين منطقه بدون كمترين امكانات زندگي مي‌كنند. ۲ ميليون فلسطيني در سرزميني به وسعت ۳۶۵ كيلومتر مربع تحت محاصره كامل محبوس شده‌اند، وضعيتي كه روزنامه واشنگتن‌پست از آن با عنوان «زندان روباز» ياد مي‌كند. تنها ۶۰ تخت آي‌سي‌يو در سراسر نوار غزه وجود دارد كه در بهترين حالت ممكن است آن را به ۱۰۰ تخت افزايش داد. ماتياس اشمال، مدير عمليات آژانس امداد و كاريابي براي آوارگان فلسطيني (UNRWA) به پايگاه خبري موندوويس مي‌گويد: «ما در حال مسابقه با گذر زمان هستيم. غزه مانند يك كشتي در ميان دريا است، ويروس مي‌تواند مانند شعله‌هاي آتش در جنگل فراگير شود.» راجي سوراني، فعال حقوق بشر و مدير مركز فلسطيني حقوق بشر مي‌گويد: «فلسطينيان براي عبور از اين بحران به يك معجزه نياز دارند. براساس قوانين بين‌المللي اسراييل اشغالگر و محاصره‌كننده است، در نتيجه براساس قوانين موظف به برعهده گرفتن مسووليت سلامت و رفاه مردم تحت اشغال است. در برابر ويروس كرونا، فلسطينيان و اسراييلي‌ها در واقع سوار يك كشتي هستند و در صورت غرق شدن همه باهم غرق مي‌شوند. اين به نفع اسراييلي‌ها است كه به ما كمك كنند. بيماري عالم‌گير تبعيض‌آميز عمل نمي‌كند، مرز نمي‌شناسد، به رنگ پوست و نژاد و مذهب و جنسيت اهميتي نمي‌دهد.»
براساس آماري كه سازمان بهداشت جهاني ارايه كرده است در باريكه غزه براي بيش از ۲ ميليون فلسطيني، فقط ۸۷ دستگاه تنفس مصنوعي يا ونتيليتور وجود دارد. به نوشته طارق لوباني، پزشك كانادايي عرب‌تبار كه مدت طولاني در نوار غزه و سرزمين‌هاي اشغالي فلسطيني فعاليت كرده است، بيمارستان‌هاي غزه به سختي با شرايط شيوع اين بيماري خطرناك كنار مي‌آيند. اين پزشك در يادداشتي در واشنگتن‌پست مي‌نويسد: «يكي از مهم‌ترين محدوديت‌هاي بيمارستان‌هاي غزه اين است كه به شبكه برق متصل نيستند و براي برق بايد به ژنراتور متكي باشند كه تجهيزات بيمارستان را به شدت غيرقابل اتكا مي‌كند. طارق لوباني در ادامه مي‌نويسد: «به همه اين محدوديت‌ها و مشكلات، فقدان آب سالم براي شست‌وشوي مرتب دست‌ها، سامانه از كار افتاده تصفيه فاضلاب به دليل كمبود برق، فقر گسترده و ناتواني فلسطينيان در رعايت فاصله اجتماعي به دليل زندگي بسياري از آنان در كمپ‌هاي آوارگان مملو از جمعيت و ناتواني از ترك منطقه به دليل محاصره و ممنوعيت سفر، مجموعه‌اي از عوامل است كه بلاترديد به يك فاجعه تبديل مي‌شود. لوباني مي‌نويسد: «غزه يك زندان روباز است. بايد درها باز شود تا مردم بتوانند از همه‌گيري نجات پيدا كنند.»
عبير المصري، زن جوان فلسطيني كه دو سال پيش توانسته بود بعد از مدت‌ها تلاش عاقبت مجوز خروج از سرزمين‌هاي تحت محاصره غزه را بگيرد، از تجربه خود در محاصره در بيرون از غزه نوشته است. اين زن فلسطيني با اشاره به تجربه زندگي‌اش در غزه مي‌نويسد: «مردم در غزه اگر بخواهند براي هر مساله‌اي از جمله سفر درماني به خارج از نوار غزه بروند، مجبور هستند در يك روند بسيار پيچيده از رژيم اشغالگر مجوز دريافت كنند.» به نوشته اين فعال حقوق بشر، پدر يك فلسطيني مبتلا به سرطان به او گفته است ثبت درخواست نزد اشغالگران يك قمار است كه در آن «يا برنده مي‌شويد، يا زندگي‌تان را از دست مي‌دهيد.» براي او اما شرايط فرق مي‌كرد، در خواست او براي خروج از نوار غزه و شركت در يك كنفرانس در نيويورك، دو سال پيش پذيرفته‌شد و او در سن ۳۱ سالگي براي اولين‌بار موفق شد تا از اين منطقه تحت محاصره خارج شود. او بعدها چندين سفر ديگر به خارج از نوار غزه انجام داد، اما در آخرين سفر به پاريس ديگر از بازگشت به نوا غزه باز ماند. او مي‌نويسد: «اسراييلي‌ها به فلسطينيان اجازه نمي‌دهند كه براي بازگشت به خانه از خارج از كشور از امكانات فرودگاه بين‌المللي بن‌گوريون استفاده كنند، در نتيجه من مجبور شدم به امان بروم تا از آن طريق به غزه برگردم، اما ورودم به امان با يكي از سختگيرانه‌ترين محدوديت‌ها در جهان براي مبارزه با كرونا مواجه شد.» عبير المصري حالا در امان، پايتخت اردن گير افتاده است و مي‌نويسد: «تجربه در خانه ماندن دوران كرونا، همچون دوراني است كه در سال ۲۰۱۴ در پي حملات بي‌امان اسراييل مجبور بوديم براي مدت طولاني در خانه پناه بگيريم.» المصري مي‌نويسد: «عالم‌گيري كرونا تمام مي‌شود و جهان به روي رفت و آمد مردم بازگشايي خواهد شد. اما غزه با دو ميليون فلسطيني تا زماني كه اسراييل به سياست‌هاي بي‌رحمانه خودش ادامه دهد، همچنان در بزرگ‌ترين محاصره دست‌ساز بشر باقي مي‌ماند.»
شرحبيل الزعيم، وكيل ساكن غزه مي‌گويد: «ما به زندگي تحت محاصره، در شرايط منع رفت‌وآمد و در پناهگاه عادت داريم. كسي در غزه در هنگام شيوع بيماري و وضعيت اضطراري به فروشگاه‌ها حمله نمي‌كند، ما نسبت به اروپايي‌ها براي زندگي در چنين شرايطي آمادگي بيشتري داريم.» در شبكه‌هاي اجتماعي فلسطينيان با طنز نسبت به وضعيت پناه‌گرفتن در خانه‌ها صحبت مي‌كنند. گروهي از جوانان فلسطيني در طول هفته‌هاي گذشته عبارت «سلام به جهان! زندگي در محاصره چه حالي داره؟ با عشق از غزه» را براي نشان شباهت تجربه جهاني محبوس ماندن در خانه‌ها با وضعيت ۱۳ ساله نوار غزه در شبكه‌هاي اجتماعي بازنشر مي‌كردند.