نشست نويد بخش آستانه
علي حاجي‌محمدي
هنگامي كه تركيه با هماهنگي امريكا وارد شمال شرق سوريه براي عقب راندن كردها شد و در سوي ديگر اختلافات بر سر ادلب بالا گرفت، بسياري تصور كردند كه روند آستانه با يك شكست نسبي روبرو شده است. ولي واقعيت آن است كه تركيه نه مي‌تواند از آستانه خارج شود و نه مي‌خواهد امتيازات خاص خود در سوريه را به ايران و روسيه واگذار كند. به همين دليل از همان ابتداي اين جريان نمي‌توانستيم روند آستانه را شكست خورده بدانيم. سوريه در شرايط حساسي قرار دارد. چرا كه اكنون پس از توافق‌هاي نسبي در مناطق مورد تنش و همچنين بحث ايجاد كريدورهاي بشردوستانه به دليل شيوع كرونا و گسترش اين ويروس در تركيه، همه اين عوامل دست به دست هم داده است كه كشورها به جاي تقابل به سمت يك همگرايي روي بياورند تا بتوانند از اين طريق از بحران كرونا عبور كنند و هم بحث‌هاي بشردوستانه را پيگيري كنند. ضمن اينكه هميشه وقتي كه تركيه يك توافقي را نقض مي‌كند يا وارد فرآيندهاي تشديد‌كننده بحران مي‌شود، اين احتمال وجود دارد در يك مدت كوتاه چرخش 180 درجه‌اي انجام دهد. به نظر مي‌رسد كه نشست آستانه فارغ از اينكه چه نتيجه‌اي در پي داشته و در آن چه مباحثي مطرح شده، در شرايط حساس منطقه‌اي كه اكنون هم روسيه، هم تركيه و هم ايران درگير ويروس كرونا هستند و اين احتمال وجود دارد در مناطق جنگي سوريه به علت شيوع كرونا يك فاجعه بشري رخ دهد. ممكن است تركيه به دليل اينكه مورد هجمه بشردوستانه از سوي كشورهاي متعدد قرار نگيرد، تلاش كند روند آستانه را پيگيري كند تا بتواند از زير فشارهاي منطقه‌اي و بين‌المللي خارج شود. نشست روز گذشته وزراي خارجه روند آستانه مي‌تواند دستاورد خوبي براي همه طرف‌هاي حاضر در اين روند باشد. اين نشست پيام بسيار مثبتي به همراه خود داشته و نتايج آن را مي‌توان در آينده مشاهده كرد. اينكه پس از مدت‌ها كشورهاي روند آستانه كنار يكديگر اين نشست را برگزار كردند، مي‌تواند پيغامي نويدبخش داشته باشد و به نوعي به حل بحران سوريه در آينده كمك كند.
اما نبايد اين موضوع را ناديده گرفت كه بحران ادلب زماني حل خواهد شد كه كشورهايي مانند امريكا به نوعي در كنار روند آستانه قرار گيرند. تركيه به نحوي تلاش مي‌كند تا در مذاكرات ملاحظات امريكا را نيز در نظر بگيرد. مذاكراتي كه اخيرا بين مقام‌هاي تركيه و امريكا نيز صورت گرفته، نشان مي‌دهد كه تركيه در مسائل سوريه يك بازي دو سره داشته باشد. از يك طرف هم مي‌خواهد نشست آستانه را داشته باشد و نوعي قصد دارد ملاحظات امريكا و ديگر كشورهاي اروپايي را در نشست آستانه وارد كند. از همين رو به نظر مي‌رسد تركيه با پشتيباني امريكا و ديگر كشورهاي اروپايي وارد اين مذاكرات شده است و مي‌توان گفت كه به حل نسبي بحران ادلب كمك خواهد كرد. ولي واقعيت آن است كه بحران ادلب تنها با نشست آستانه قابل حل نيست. جمهوري اسلامي ايران، روسيه و تركيه ديدگاه‌هاي مختلفي در خصوص بحران دارند كه در اين ميان نقاط اشتراك و افتراق متعددي بين كشورها نيز ديده مي‌شود. ولي آنچه مذاكرات اخير نشان داد، نقاط افتراق بيش از نقاط اشتراك است. اگر دولت سوريه و اپوزيسيون نيز به اين مذاكرات وارد شوند و بحث‌هاي منطقي شكل بگيرد، همين حضور مي‌تواند به پايان رساندن بحران ادلب كمك كند.