سال 99، سال اتمام پروژه‌هاي نيمه تمام هوانوردي
نويسنده: محمد شفيع‌خاني
با وجود بحران و چالشي كه گسترش ويروس كرونا در جهان به ويژه عرصه هوانوردي ايجاد كرده و اين صنعت را با تهديدهاي جدي روبرو كرده است اما با نگاهي به پروژه‌ها و اقدامات انجام شده در عمليات هوانوردي در سال‌هاي اخير مي‌توان اميد داشت كه سال 99 با برنامه‌ريزي و پيگيري امور، سال بهره‌برداري و اتمام بسياري از پروژه‌هاي هوانوردي كشور با وجود كاهش درآمد شركت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي ايران به علت كاهش پروازهاي عبوري باشد و تهديد كرونا را به فرصت تبديل شود.
با نگاهي اجمالي به پروژه‌هاي در حال ساخت و نيمه‌تمام فرودگاهي كشور در سال‌هاي اخير درمي‌يابيم در سال‌هاي گذشته 40 پروژه عمراني و توسعه‌اي در 15 فرودگاه به ارزش 1830 ميليارد ريال در كشور وجود داشته كه با توجه به پيشرفت‌هاي اين پروژه‌هاي عمراني در سال‌هاي گذشته مي‌توان اميد به بهره‌برداري از تعداد قابل توجهي از آنها در صورت عدم توقف پروژه‌ها به دليل مسائل مالي و مساله كرونا در سال پيش رو داشت. پروژه‌هايي مانند بهره‌برداري از ترمينال جديد فرودگاه گرگان، اتمام پروژه توسعه ترمينال خارجي فرودگاه اصفهان، بهره‌برداري باند جديد فرودگاه كرمان، به‌روزرساني سامانه سخت‌افزاري و نرم‌افزاري فرودگاه مهرآباد، افتتاح ترمينال جديد سمنان و افتتاح ترمينال جديد پروازهاي خارجي فرودگاه شهيد دستغيب شيراز.
پروژه‌هايي كه بهره‌برداري آنان از اين جهت اهميت دارد كه كشور از نظر ساخت و احداث فرودگاه‌هاي جديد تا 10 سال ديگر اشباع است و نيازي به تاسيس و بهره‌برداري فرودگاه‌هاي جديد در كشور وجود ندارد اما تجهيز، بازسازي و بهسازي فرودگاه‌هاي قديمي و اصلي كشور، داستان ديگري دارد. فرودگاه‌هايي كه در مراكز استان‌هاي مهم و استراتژيك ما هستند از نظر زيرساخت‌هاي عملياتي و به‌روزرساني سامانه‌هاي سخت‌افزاري و نرم‌افزاري، نياز به اقدامات و اصلاحات جدي دارند تا جايي كه پيش از نهايي شدن قرارداد هواپيماهاي برجامي برخي نگراني‌ها از جهت آماده نبودن زيرساخت‌ها ي فرودگاهي كشور، جهت ورود هواپيماهاي برجامي بود. از طرفي ديگر، طبق پيش‌بيني‌هاي دو شركت ايرباس و بويينگ مسافران هوايي تا سال 2036 دو برابر خواهد شد و تعداد مسافران به 3/5 ميليارد مسافر در منطقه آسيا و اقيانوسيه خواهد رسيد چيزي برابر با دو برابر تقاضاي پيش‌بيني شده براي امريكاي شمالي و اروپا. از اين رو كشورهاي منطقه آسيا و اقيانوسيه در تلاش براي توسعه و ساخت ترمينال‌هاي جديد فرودگاهي هستند تا سهم بيشتري را از صنعت رو به رشد هوانوردي در سال‌هاي آتي داشته باشند. كشورهايي مانند هند كه با صرف هزينه62 ميليارد دلاري به دنبال توسعه و ساخت 100 فرودگاه و افزايش ظرفيت جابه‌جايي يك ميليارد مسافر تا سال 2035 ميلادي است. بحرين در حال ساخت دومين فرودگاه بين‌المللي خود در يك جزيره مصنوعي است كه يك ميليارد دلار ارزش دارد. مالزي به دنبال توسعه يك ترمينال جديد در فرودگاه كوالالامپور است. هنگ‌كنگ قصد دارد بخشي از درياي چين جنوبي را براي ساخت سومين باند فرودگاه خود با هزينه 18 ميليارد دلاري پر كند. فرودگاه بين‌المللي اينچئون كره جنوبي براي ساخت دومين ترمينال خود چهار ميليارد دلار هزينه خواهد كرد.
اما يكي از دلايلي كه هميشه پروژه‌هاي عمراني هوانوردي را تهديد مي‌كند، كمبود بودجه و اعتبارات است كه در اين سال‌ها همواره گريبانگير عمليات هوانوردي كشور بوده و اين موضوع با توجه به شرايط كنوني و كاهش پروازهاي عبوري از آسمان كشور از هميشه بيشتر حس مي‌شود. با نگاهي به آمار پروازهاي عبوري در روزهاي كرونايي درميابيم تعداد پروازهاي عبوري از آسمان كشور از900 پرواز به 110 پرواز در روز رسيده است كه باعث كاهش شديد درآمد شركت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي ايران است. اما با وجود اين كاهش درآمد چگونه مي‌توان از توقف پروژه‌هاي عمراني فرودگاه‌ها جلوگيري كرد و شاهد اتمام اين پروژه‌ها در سال پيش رو باشيم؟
با نگاهي به 40 فرودگاه برجسته جهان متوجه خواهيم شد كه در هيچ كجاي دنيا، دولت به عنوان بهره‌بردار، سرمايه‌گذار و سازنده وارد امر ساخت و بهره‌برداري فرودگاه نمي‌شود و بهترين مدل ساخت فرودگاه‌ها و توسعه آنها مشاركت بخش خصوصي و دولتي است. در مورد پروژه‌هاي در حال ساخت فرودگاهي ايران نيز يكي از راه‌حل‌ها مشاركت با بخش خصوصي است تا مراحل باقي مانده هرچه زودتر به اتمام برسند و آماده بهره‌برداري شوند. يكي ديگر از راهكارها اتمام پروژه‌هاي در حال ساخت با مشاركت شركت فرودگاه‌ها و ناوبري هوايي ايران با دولت‌هاي محلي (استانداري‌ها و شهرداري‌ها) صورت است. اتفاقي كه از آن به فرودگاه‌هاي نسل سوم مي‌توان ياد كرد. فرودگاه‌هاي نسل سوم فرودگاه‌هايي هستند كه توسط دولت‌هاي محلي (استانداري‌ها و شهرداري‌ها) از محل بودجه استاني و محلي اداره مي‌شوند كه با توجه به اينكه اكثر پروژه‌هاي فرودگاهي مورد اشاره در اين مطلب در مراحل پاياني هستند و پيشرفت فيزيكي قابل توجهي داشته‌اند شركت فرودگاه‌ها با انعقاد قراردادهايي با دولت‌هاي محلي مي‌تواند به اتمام پروژه‌ها اقدام كند.