اردوغان نيروهاي شرور و لابي‌هاي مسيحي را به توطئه عليه تركيه متهم كرد
توسل آنكارا
به تئوري
دست‌هاي پنهان
شهاب شهسواري
دعواي لفظي تركيه با رقباي منطقه‌اي‌اش در اروپا، غرب آسيا و شمال آفريقا در مورد ليبي، تندتر از گذشته شده است. آنكارا منتقدان بين‌المللي عملكردش را «محور شر» و وابسته به لابي‌هاي «ارمني و يوناني» معرفي كرده است و دولت‌هايي در حاشيه خليج‌فارس را به تلاش براي فروپاشي اقتصاد اين كشور متهم مي‌كند. دولت رجب طيب اردوغان كه در طول شش ماه گذشته به شكل گسترده‌اي خود را درگير عمليات نظامي فرامرزي در خاك سوريه و ليبي كرده است، روزهاي گذشته را به صدور بيانيه‌هاي تند عليه كشورهايي گذراند كه نسبت به عملكرد آنكارا در ليبي انتقاد كرده بودند. رييس‌جمهور تركيه كشورهايي در منطقه خليج‌فارس و لابي‌هاي يوناني و ارمني را «نيروهاي شيطاني» ناميد و سخنگوي وزارت خارجه تركيه در واكنش به بيانيه پنج كشور اروپايي و عربي، اين كشورها را «ائتلاف شيطاني» و «محور شرارت» معرفي كرد.
بعد از آنكه پنج كشور فرانسه، يونان، قبرس، امارات‌متحده عربي و مصر در جلسه ويديوكنفرانس وزراي خارجه خود در مورد ليبي از عملكرد آنكارا در بحران اين كشور انتقاد كردند و گفتند كه توافق دولت به رسميت شناخته‌شده بين‌المللي ليبي در دعوت از نظاميان تركيه براي حمايت از اين دولت، خلاف قواعد بين‌المللي است، تركيه با تندترين لحن ممكن به اين بيانيه پاسخ داد. امارات و مصر از جمله حاميان خليفه حفتر، فرمانده شبه‌نظاميان «ارتش ملي ليبي» هستند و يونان و قبرس هم مناقشه‌هاي ارضي و مذهبي درازمدتي با تركيه دارند. اين كشورهاي در بيانيه مشترك خود تركيه را به تنش‌آفريني در شرق مديترانه و ليبي متهم كردند، مقام‌هاي تركيه اين پنج كشور يعني امارات‌متحده عربي، مصر، فرانسه، يونان و قبرس را با عناويني همچون «ائتلاف شيطاني»، «محور شرارت» و نيروي شر خطاب كردند. دعوا و بگومگوي تركيه با دولت‌هايي همچون امارات، مصر، يونان و قبرس، بي‌سابقه نيست، اما قرار گرفتن اين پنج كشور اروپايي و عربي در يك قالب از سوي تركيه كم‌سابقه به نظر مي‌رسد. همزمان، عمر چليك، سخنگوي حزب حاكم اعتدال و توسعه تركيه هم تهديد كرده است كه در صورت هرگونه آسيب به نيروهاي تركيه يا منافع و اماكن ديپلماتيك اين كشور در خاك ليبي، بلافاصله به نيروهاي خليفه حفتر، رهبر شبه‌نظاميان شورشي در ليبي حمله خواهد كرد.
دولت‌هاي مصر و امارات، از زمان آغاز نهضت‌هاي موسوم به بهار عربي سال ۲۰۱۱، نسبت به تركيه موضعي خصمانه گرفته‌اند. آنها تركيه را متهم مي‌كنند كه در كنار قطر از شبكه اخوان‌المسلمين در سرنگوني دولت وقت مصر و انقلاب در ديگر كشورهاي عربي حمايت كرده‌اند. يكي از دلايلي كه باعث شد چهار كشور عربي مصر، امارات‌متحده عربي، بحرين و عربستان‌سعودي، به محاصره و تحريم قطر اقدام كنند، روابط صميمانه دوحه با آنكارا بود. در سوريه و ليبي هم امارات و مصر، با آنكارا رقابت شديدي دارند. در ليبي، مصر و امارات علنا از خليفه حفتر، فرمانده شبه‌نظاميان موسوم به «ارتش ملي ليبي» حمايت مي‌كنند و تركيه براي حمايت از دولت به رسميت شناخته‌شده بين‌المللي، در طرابلس نظاميان خود را براي جنگ با نيروهاي حفتر به آنجا اعزام كرده است.
روز سه‌شنبه، سخنگوي وزارت خارجه تركيه، حامي آكسوي، با انتشار بيانيه‌اي بسيار تند در واكنش به بيانيه مشترك نشست پنج‌جانبه در مورد ليبي، كشورهاي فرانسه، يونان، قبرس، مصر و امارات را «محور شرارت»، «ائتلاف شيطاني» و در جست‌وجوي ايجاد هرج و مرج در شرق مديترانه معرفي كرده است. سخنگوي وزارت خارجه تركيه تاكيد كرد: «بيانيه پنج كشور مذكور نشانه بارز دورويي كشورهايي است كه با سياست‌هاي‌شان دنبال هرج و مرج و بي‌ثباتي در منطقه هستند و هيچ مشكلي با نابود كردن مطالبات دموكراتيك مردم از طريق حمايت از ديكتاتورهاي برانداز ندارند. آنها زماني كه توطئه‌هاي‌شان توسط تركيه نقش بر آب مي‌شود به دست و پا مي‌افتند.»
حامي آكسوي از تك‌تك كشورهاي امضاكننده اين بيانيه انتقاد كرد و گفت: «رهبران مصر حتي به حقوق شهروندان و منافع ملت خودشان هم اهميتي نمي‌دهند، چه برسد به ديگر ملت‌ها. امارات‌متحده عربي هم هيچ منافع و نگراني در شرق مديترانه ندارد و گويا فقط به خاطر خصومت با تركيه حاضر است با هر كشور ديگري همكاري و مشاركت كند.» اين ديپلمات تركيه همچنين مدعي شد: «عمليات ضدتروريستي تركيه در سوريه نيز باعث شده است تا فرانسه حامي ائتلاف شيطاني شود.»
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه كشورهايي در منطقه خليج‌فارس را منبع «نيروي شر» در منطقه ناميد و تاكيد كرد كشورهايي هستند كه تلاش مي‌كنند در تلافي پيشروي‌هاي تركيه در سوريه و ليبي، به اقتصاد تركيه آسيب وارد كنند. اردوغان تاكيد كرد كه در مقابل اين نيروي شر، ميان‌رو واگذار نخواهد كرد و در مقابل «محور خصومتي» كه از سوي منطقه خليج‌فارس شكل گرفته است، مقاومت مي‌كند. او همچنين تاكيد كرد كه همه توطئه‌هاي دولت‌هايي كه عليه اقتصاد تركيه اقدام مي‌كنند را خنثي و از تمامي منافع تركيه در درياي اژه و شرق مديترانه حمايت مي‌كند.
همزمان با تركيه، دولت منطقه ترك‌نشين قبرس هم با صدور بيانيه‌اي از دولت بخش يوناني‌نشين اين جزيره انتقاد و تاكيد كرده است كه همراهي با يونان در انتشار بيانيه‌هاي خصمانه باعث از بين رفتن اراده ناحيه ترك‌نشين در همكاري با تركيه نخواهد شد. اختلافات تركيه و يونان در مورد سرنوشت جزيره قبرس و مناقشه در مورد سهم منابع در درياي اژه و مديترانه، دهه‌هاست كه ادامه دارد. سخنگوي وزارت خارجه تركيه هم در واكنش به مشاركت قبرس و يونان در اين بيانيه، تاكيد كرده است كه توسل يونان و قبرس به قدرت‌هاي فرامنطقه‌اي به جاي گفت‌وگو با تركيه، يادآوري دوران استعمار و قيموميت ابرقدرت‌ها بر منطقه است.
رييس‌جمهور تركيه همچنين «لابي‌هاي يوناني و ارمني» را متهم كرد كه در سراسر دنيا براي توطئه عليه تركيه فعاليت كرده و به نيروهاي شيطاني عليه تركيه كمك مي‌كنند. دولت اردوغان كه از يك سال و نيم پيش با سقوط ارزش لير تركيه در برابر دلار، به‌شدت با مشكلات مالي و اقتصادي مواجه شده است و همزمان با افزايش دخالت‌هاي نظامي خود در سوريه و ليبي، به آتش جنگ در اين دو كشور افزوده است، دست‌هاي پنهاني كشورهايي بدون نام و لابي‌هاي مذهبي را عامل انتقادات از عملكردهاي خود معرفي مي‌كند. اين درحالي است كه ركود اقتصادي حاصل از شيوع بيماري كوويد ۱۹، اقتصاد آسيب‌ديده تركيه را بيش از گذشته تهديد مي‌كند.