ايران برخلاف كشورهايي كه بدون اتكا به اركان‌هاي قدرت در داخل براي دستيابي به امنيت ملي تمايل دارند كه در فرآيند اتحاد و اتئلاف با چند قدرت خارجي حضور پيدا كنند، كاملا به توانمندي‌ها و ظرفيت‌هاي داخلي متكي است. بنابراين تكيه بر اركان داخلي و عناصر قدرت ملي براي تامين امنيت در داخل كشور رويكردي است كه در حيطه استراتژي جمهوري اسلامي ايران تعريف مي‌شود.
همين مساله باعث شده با وجود اينكه منطقه غرب آسيا و خاورميانه با چالش‌هاي امنيتي فراواني روبه‌رو است، مرزهاي داخلي جمهوري اسلامي ايران از امنيتي پايدار برخوردار باشد. البته اين امنيت پايدار خوشايند برخي كشورهاي همسايه و قدرت‌هاي فرامنطقه‌اي مثل امريكا نيست و به همين دليل تلاش‌هايي از سوي اين كشورها براي تضعيف اقتدار ملي در ايران صورت گرفته است.
يكي از انواع چالش‌هايي كه نظام جمهوري اسلامي ايران با آن روبه‌رو بوده و خواهد بود، تلاش دشمن در ايجاد بحران داخلي است. از اوايل انقلاب تاكنون رشته‌هاي به هم پيوسته‌اي از توطئه‌ها و بحران‌ها از سوي دشمنان داخلي و خارجي با هدف براندازي و تضعيف نظام جمهوري اسلامي ايران شكل گرفته است.
نقش سپاه در كنترل و مهار بحران‌هاي داخلي
گستره مرزي در چهارگوشه كشور، وجود كشورهاي پرتنش در محيط پيراموني و همسايگي ايران و تامين امنيت براي مرزهاي داخلي و خارجي را با تهديدات و چالش‌هاي متنوعي روبه‌رو كرده است. بدون ترديد بايد پذيرفت كه حفظ امنيت و مواجهه درست با اين چالش‌ها در محيطي پيرامون آن درياي مواجي كه در تلاطم و ناامني قرار دارد كار دشواري مي‌نمايد، اما با اين وصف، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي با نقش‌آفريني در حوزه‌هاي مختلف در رفع اين تهديدات كاميابي‌هاي فراواني داشته است.
گروه‌هاي تروريستي و تكفيري مثل داعش در پي ضعف كشورهاي همسايه براي مقابله با آنان در مقطعي تا نزديكي مرزهاي ايران آمده بودند، اما حضور سپاه با هدف كمك‌هاي مستشاري به دولت‌هاي عراق و سوريه و توقف حملات آشوبگران و عقب‌نشيني آنان از مواضع قبلي امنيت مرزهاي ايران را در مناطق غرب كشور به ميزان قابل توجهي بالا برده است.
چالش‌هاي امنيتي در حوزه خليج‌فارس
از آنجايي كه دولت‌هاي عربي حاشيه‌نشين خليج‌فارس از مشروعيت كافي در بين مردم خود برخوردار نيستند به جاي تكيه به منابع داخلي براي تامين امنيت و تثبيت اقتدار ملي، براي حفظ قدرت خود پاي قدرت‌هاي خارجي مثل امريكا را به منطقه خليج‌فارس باز مي‌كنند. تجربه نشان داده است كه امريكايي‌ها هيچ‌گاه در تامين امنيت منطقه‌اي حتي براي شركاي خود نيز از صداقت كافي برخوردار نبودند و حتي به منظور ايجاد هراس و نگراني در بين كشورهاي عربي منطقه خود دست به بازتوليد عوامل بحران‌ساز مي‌زنند تا سايه نگراني در بين دولتمردان عربي همواره تداوم داشته باشد. چنين وضعيتي عملا شكل‌گيري امنيتي پايدار را در اين منطقه با مشكلات زيادي مواجه كرده است. يكي از اين معضلات قاچاق سوخت در اشكال و انواع مختلف در حوزه خليج‌فارس است كه سالانه باعث خروج سرمايه‌هاي زيادي از كشور شده است.
اقدامات سپاه در حوزه تهديدات نرم
سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در حوزه تهديدات نرم هم حضوري فعال داشته و در اين عرصه نيز تاثيرگذار بوده است. تهديد نرم مي‌تواند آرامش رواني يك ملت را فرو بپاشد و باعث تضعيف مقاومت و دفاع از ارزش‌ها و سياست‌هاي نظام شود. شبكه‌هاي ماهواره‌اي، رسانه و فضاهاي مجازي، مواد مخدر، استفاده از جادوي سينما، تاسيس انجمن‌هاي مردم‌نهاد در قالب حمايت از حيوانات، محيط زيست، تغذيه، روان‌درماني، تاكيد بر جنبه‌هاي قوميت‌گرايي، تلاش در جهت تضعيف همگرايي در داخل كشور، ترويج جنبش‌هاي ديني نوپديد و عرفان‌هاي دروغين در قالب فرقه‌سازي و فرقه‌گرايي و انحرافات مذهبي و... از جمله عرصه‌هايي است كه دشمن نسبت به اين حيطه‌ها ورود كرده است.
سپاه انقلاب اسلامي براي مقابله با چنين رخدادهاي اجتماعي و فرهنگي از همه امكانات خود براي اشراف اطلاعاتي بر اين پديده‌ها استفاده كرده است. از آنجا كه مهم‌ترين ابزار در اين عرصه رسانه است و ارايه پيام مهم‌ترين كاركرد رسانه محسوب مي‌شود، از اين‌رو سعي شده كه در اين رقابت فرهنگي شيوه‌هاي انتقال پيام براي اقناع مخاطب عمدتا بر پايه تعامل باشد. وجود نيروهاي انقلابي در ساختار فراگير و منعطف سپاه باعث شده است كه از ظرفيت‌هاي گسترده بسيج با كاركردهاي مختلف آن در اين عرصه به خوبي استفاده شود. رهبر معظم انقلاب ضمن تاكيد بر وظيفه فرهنگي سپاه در اين زمينه مي‌فرمايند: «يك وظيفه در سطح وسيع‌تر است و آن، كار و تلاش فرهنگي است و اين مبارزه، مبارزه فرهنگي است و من اين وظيفه را براي همه، جزو بزرگ‌ترين وظايف مي‌دانم؛ به خصوص براي امثال شما برادران سپاه... من معتقدم كار فرهنگي وظيفه يكايك برجستگان سپاه است؛ فقط وظيفه دفتر نمايندگي نيست... خود عناصر سپاه، فرماندهان بخش‌هاي مختلف و فرماندهان لشكرها بايد كار فرهنگي بكنند. كار فرهنگي صحيح و عميق...» (اسفند 1377)
پايش دايمي فضاي فرهنگي و مجازي با بهره‌گيري از نيروهاي متخصص و كسب توانمندي به لحاظ فني با استفاده از فناوري‌هاي نوين و از يك‌سو و داشتن مواجه‌هاي چندوجهي و مبتني بر انعطاف در برابر تهديدات نرم از جمله ويژگي‌هاي حضور سپاه در اين عرصه است. شناسايي كامل پديده‌‌هاي فرهنگي و شناخت درست نقاط ضعف و قدرت آنها و تمييز دادن ميان تهديدات بالقوه و تهديدات قريب‌الوقوع، جمع‌آوري اطلاعات كامل و ارايه آن به سازمان تحليلگر، افزايش حضور نيروها در مراكز بحران و... راهكار موثر سپاه در برخورد با تهديدات نرم است. حفظ انسجام اجتماعي و تلاش براي مديريت عوامل تنش‌زا كه باعث شكاف و اختلاف در ميان اقشار جامعه مي‌شود از جمله اولويت‌هايي است كه مورد تاكيد اين نهاد انقلابي قرار دارد. شواهد نشان مي‌دهد كه سپاه در مقام نگهبان انقلاب اسلامي و حفاظت از دستاوردهاي آن ماموريت‌هايي چندگانه را در جهت برقراري امنيتي پايدار در جمهوري اسلامي ايران به اجرا درآورده است. از يك سو با همكاري با ارتش مسوول پاسداري و صيانت از تماميت ارضي كشور است و از سويي ديگر مقابله با اقدامات ضد امنيتي، جاسوسي و خرابكاري در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي، فرهنگي و سايبري را در دستور كار خود قرار داده است.