مشكلات حفاظت از ميراث‌فرهنگي
سپيده موسوي| هفته ميراث‌فرهنگي بهانه‌اي است تا نگاهي داشته باشيم به مسائل و مشكلاتي كه بناها و بافت‌هاي تاريخي در ايران دارند. 24 اثر فرهنگي، تاريخي و طبيعي ايران رد فهرست جهاني يونسكو جاي دارد و هزاران بنا و محوطه تاريخي ديگر يا در كشور به ثبت ملي رسيده‌اند يا در صف ثبت به انتظار نشسته‌اند. تعدد و تنوع بناها و محوطه‌هاي تاريخي و فرهنگي در ايران بر كسي پوشيده نيست. با داشتن چنين ثروت غني و پرتعدادي اما نحوه حفاظت از اين ميراث همچنان جاي سوال و نگراني دارد. اين نگراني وقتي اوج مي‌گيرد كه خواندن خبر آتش‌سوزي يا تخريب بناها و محوطه‌هاي تاريخي كشور به خبري هميشگي تبديل شده است. از ميان موانعي كه در برابر حفاظت صحيح از اين تعداد بي‌شمار آثار و ابنيه تاريخي، تعارض حقوقي ميان وزارتخانه با مالكان تاكنون منجر به ورود خسارت‌هاي مادي و معنوي بسياري شده است. ثبت ملي آثار گاهي در تضاد با منافع مالكانه قرار مي‌گيرد، از سويي با بنايي ارزشمند مواجه هستيم و از سويي ديگر با مالكي كه به ارزش مادي خانه يا ملك چشم دوخته است. در اندك مواردي اين اختلافات چنان بالا مي‌گيرد كه مالك خود دست به تخريب يا آتش‌زدن بنا مي‌زند. تعارضات حقوقي، نيروي حفاظتي ناكافي و به‌روز نبودن قوانين وزارت ميراث‌فرهنگي در بسياري از پرونده‌ها راه را براي تخريب و از دست رفتن بناهاي تاريخي هموار مي‌كند. در سالي كه گذشت همراه با خسارت‌هاي سيل، اين آتش‌سوزي در بازار تبريز و ميدان حسن‌آباد بود كه خسارت‌هاي هنگفتي را براي تاريخ اين سرزمين به جا گذاشت. آتش‌سوزي در ميراث‌فرهنگي قطعا تنها به آثار فرهنگي و تاريخي كشور ما مربوط نيست و هر از چند گاهي و البته متاسفانه، نوتردام‌ها هستند كه طعمه حريق مي‌شوند. با اين حال نگاهي به علل حادثه روشن مي‌سازد كه بسياري از آتش‌سوزي‌هاي بناهاي فرهنگي و تاريخي در كشور ما مي‌توانند با تمهيدات ساده‌اي رفع شوند. نگاهي به دلايل آتش‌سوزي در موارد بسياري نشان مي‌دهد كه از بين نبردن علف‌هاي هرز و اتصال برق دو عامل اصلي در شكل‌گيري آتش‌سوزي هستند. در حالي كه وزارت ميراث فرهنگي با تمهيداتي مي‌تواند با رفع كردن اين دو نكته بسياري از بناهاي تاريخي را از نابودي نجات دهد، اما اين وزارتخانه تاكنون پروتكلي جامع براي محافظت تمام‌قد از بناهاي تاريخي در برابر آتش تدوين نكرده و علف‌هاي هرز و سيم‌هاي برق همچنان بلاي جان آثار تاريخي كشور هستند.