اولويت‌هاي شهردار
علي نوذرپور
سخن از اولويت‌هاي پيش رو با توجه به زمان باقي مانده از دور اول مديريت شهري اصلاح‌طلبان از ضرورت‌هاي جدي شورا، شهرداري و جريان اصلاح‌طلب كشور است. چرا كه تغييرات پياپي شهرداران ناشي از اجبارها و شرايط ناخواسته، زمان قابل توجهي را از مديريت شهري دوره جديدگرفت.
هر چند كه قبل از حناچي، اقدامات مناسبي به ويژه توسط نجفي صورت پذيرفت.
ليك با آمدن حناچي كسي كه قبلا 3 دوره سكاندار شهرسازي كشور بود، با تعامل و ارتباط خوب با جناح‌هاي مختلف سياسي و نيز ارتباط مناسب با نهادها و ارگان‌هاي مهم و تاثيرگذار، ثبات و آرامش مناسبي فراهم شده است.
در اين شرايط مناسب كنوني؛ امكان اقدامات اساسي فراهم شده است و به نظر مي‌رسد مهم‌ترين اولويت‌هاي فرا راه عبارتند از:
1) نوسازي و توسعه حمل و نقل عمومي و تلاش براي كاهش تراكم ترافيك امري كه اهتمام زيادي را مي‌طلبد. نوسازي ناوگان فرسوده اتوبوسراني در اولين گام بايد مورد توجه قرار گيرد. نياز هست بسان تصميم بزرگ دولت اول اصلاح‌طلبان با تصويب عوارضي جديد بر فرآورده‌هاي نفتي (نفت سفيد، نفت گازوييل و نفت كوره)، تصميمي مهم و در خوري گرفت و براي نوسازي و توسعه اتوبوسراني اقدام كرد. در گام دوم اجراي خطوط چهارگانه جديد متروي تهران با اولويت منطقه 22 آغاز شود و با سرعت، بخش‌هايي را در مرحله اول و مابقي در مرحله دوم مديريت شهري انجام داد. همچنين راهكارهاي خلاقانه‌اي براي بهبود وضعيت ترافيك با فناوري‌هاي نرم مي‌تواند مورد توجه و تمركز قرار گيرد.
2) توسعه فضاهاي عمومي شهري از ديرباز مورد توجه حناچي بود و در دوران صدارت ايشان بر حوزه معماري و شهرسازي كشور مكرر و مستمرا عنوان شده و اجراي آن در شهرهاي كشور به ويژه در كلان‌شهرها دنبال مي‌شد و اكنون كه به صورت مستقيم و رو در رو ايشان با مديريت كلان‌شهر تهران درگير شده است با توجه به دانش و تجربه منحصر به فرد وي انتظار توسعه فضاهاي عمومي شهري و كيفيت بخشي به فضاهاي شهري مي‌رود.
جهت ملموس شدن اين موضوع براي شهروندان نياز است در هر منطقه حداقل يك پروژه پرچم‌دار تعريف شود، به گونه‌اي كه شهروندان تغيير و تفاوت در مديريت شهري را از اين طريق احساس كنند.
3) اعتلاي معماري بناها و حفظ ميراث معماري تهران نيز از كسي كه در اين حوزه درس خوانده، انتظار هست و قاعدتا به عنوان اولويتي فرا راه ايشان در ادامه راه به شمار مي‌رود. بافت تاريخي و با ارزش تهران و بناهاي تاريخي روزگار خوشي پيش رو خواهد داشت.
4) مديريت پسماندها به گونه‌اي كه تفكيك پسماند از مبداء به سوي صد در صد ميل كند. و در اين راستا يكي از محلات يا نواحي به صورت پايلوت انتخاب و ظرفيت‌ها را براي تحقق اين مهم بسيج كرد. امري كه در ابتداي دوره جديد مديريت شهري حدود 3 درصد برآورد مي‌شد. در خصوص كاهش پسماند اجراي طرح كاپ (كاهش توليد پسماند) كه به صورت پايلوت در منطقه 22 در حال آغاز است، در پايان دوره اول به نتايج روشني خواهد رسيد و قاعدتا شهرداران همه مناطق در تحقق اين هدف، هم‌راستا و هم داستان خواهند بود.
5) هوشمندسازي شهري؛ كه از ابتداي دوره جديد مورد توجه بوده و با عنايت به ايام كرونايي ضرورت آن بيش از پيش مطرح شده، از اولويت‌هاي جدي ايشان خواهد بود. اقداماتي در مناطق مختلف در حال انجام مي‌باشد كه در حوزه‌هاي مختلف ماموريتي شهرداري به هوشمندي آن حوزه مي‌انجامد، مثل مديريت پسماند، حفظ و گسترش فضاي سبز شهري و حمل و نقل شهري. ضروريست جهت اين موضوع هر چه سريع‌تر يك محله يا ناحيه در شهر تهران انتخاب شود و آن محله يا ناحيه را تا بالاترين سطح ممكن هوشمند كرد و به عنوان يك الگوي موفق به ساير مناطق شهر تهران تسري داد.
6) هدايت منابع درآمد شهري به سوي منابع درآمدي پايدار كه با پيگيري‌هاي حناچي، لوايح دوقلوي مديريت شهري تحت عنوان «ماليات بر ارزش افزوده» و «منابع درآمدي پايدار شهرداري‌ها» به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و با تاييد شوراي نگهبان و ابلاغ آن، درآمدهاي هميشگي و ماندگار براي شهرداري تهران و ساير شهرداري‌هاي كشور در سال جاري و سال‌هاي آتي به دست خواهد آمد. درآمدهايي كه اتكاء شهرداري‌ها را به درآمدهاي ناشي از ساخت‌وساز كم خواهد كرد و شهرسازي در شهرها را به ابزاري براي هدايت و توسعه موزون و متوازن شهري تبديل خواهد كرد. ابزاري كه تاكنون عمدتا در جهت تامين درآمد براي شهرداري‌ها ايفاد نقش مي‌كرد.
7) نظم و نسق بخشيدن به مطالبات پيمانكاران از انتظارات جدي جامعه پيمانكاران است. كساني كه بدون رعايت تشريفات مندرج در آيين نامه معاملات شهرداري تهران و بعضا بدون قرارداد صرفا با دستور شهرداري كار كرده‌اند. ابنيه‌ها و معابر زيادي احداث كرده‌اند، اكنون با روال جديد كه حركت مبتني بر قرارداد و رعايت مقررات است، دچار مشكل شده‌اند. خوب است كه تمهيدي انديشيده شود و در دور اول مديريت شهري بخش قابل توجهي از اين معاملات و قراردادها به سرانجام برسد. زيرا به اين ترتيب شوق و انگيزه آنها براي همكاري با شهرداري افزايش يافته و سرمايه اجتماعي مرتبط افزايش مي‌يابد.
8) انتظام بخشي به حجم انبوه كاركنان شهرداري و نيز همكاران شهرداري در قراردادهاي پيمانكاري مورد انتظار است. قريب به 2 برابر كاركنان رسمي و قراردادي شهرداري، در قالب نيروهاي پيمانكاري هستند. روال گذشته جذب نيروي انساني در شهرداري اينگونه بوده است كه ابتدا افراد با سفارش يا بدون سفارش در استخدام پيمانكاران شهرداري قرار مي‌گرفته‌اند و بعد از سپري شدن سال‌ها و كسب تجارب و افزايش دانش مديريت شهري به تدريج جذب بدنه اصلي شهرداري مي‌شدند. ولي اين روند در دوره جديد مديريت شهري متوقف مانده است. هرچند اين توقف بر اساس مقررات اداري و استخدامي حاكم بر شهرداري بوده است. ليك جامعه كاركنان شاغل در قراردادهاي پيمانكاران، انتظار جذب در ساختار سازماني شهرداري را دارند.
از طرفي با توجه به نظارت ضعيفي كه در اين بخش وجود دارد، حق و حقوق اين افراد توسط پيمانكاران و حتي بدنه شهرداري ضايع مي‌گردد و موجب نارضايتي بالا براي اين افراد شده است.
لذا؛ شهردار تهران بايد راهي براي رفع اين معضل پيدا كند. تعيين تكليف آنها، دعاي خير خانواده آنها را به دنبال خواهد داشت و رضايت مندي جدي كاركنان را به همراه مي‌آورد.
9) باز مهندسي نظام محله‌بندي شهر تهران؛ محله‌هاي تهران را با هويتي معين و تعريفي مشخص به وجود خواهد آورد. در حال حاضر محله‌هاي تهران بيش از جمعيت و مساحت يك محله را به خود اختصاص داده‌اند. محله‌هايي كه مي‌بايد جمعيتي بين 10 تا 12 هزار داشته باشند؛ بعضا قريب به دويست هزار نفر جمعيت دارد. يعني قريب 20 برابر جمعيت يك محله واقعي؛ بنابراين مقدم بر استراتژي محله بندي، محله يابي است. يعني ابتدا بايد محله‌ها را به درستي شناسايي كرد و سپس در قالب محلات جديد، نظام برنامه‌ريزي و مديريتي تعريف شده و سپس اقدامات مقتضي معمول شود. در آن صورت شوراياري‌ها در معناي صحيح شوراي محله قرار گرفته و اقدام‌هاي مبتني بر حضور ومشاركت مردم را خواهند داشت. اقداماتي مبتني بر برنامه‌ريزي محله‌اي در چارچوب برنامه مناطق شهري و در راستاي احكام برنامه پنج ساله سوم شهرداري تهران، صورت خواهد پذيرفت.
10) شايسته سالاري و انتخاب مديران مناطق و معاونت‌هاي شهرداري بر اساس شايستگي‌هاي تحصيلي و تجارب موثر در ادامه حركت كنوني مورد انتظار جامعه است. مديراني كه به سفارش اين و آن انتخاب نمي‌شوند و از انتخاب آنها- رانتي- حاصل نمي‌شود، بلكه مديراني كه در چارچوب احكام برنامه پنج ساله سوم شهرداري تهران و در اجراي سياست‌هاي شهرداري تهران، منافع مردم و كيفيت زندگي آنها را ارتقاء مي‌بخشند.
11) ناحيه محوري به علت نظام و فرآيندهاي ضعيف و عدم تفويض اختيار مناسب به نواحي به شكل مطلوبي انجام نمي‌شود، ضروريست با تعريف و تنظيم نظام‌هاي مشخص و دقيق نسبت به واگذاري هرچه بيشتر امور به نواحي اقدام‌كرد.
اجراي همه مواردي كه برشمرده شد و مواردي ديگر كه در زماني ديگر مرقوم خواهد شد، مردم را دوباره به پاي صندوق‌هاي راي خواهد آورد و اصلاح‌طلبان دوباره فرصت خدمت‌گذاري به مردم را پيدا خواهند كرد. اگر اين دوره‌ها مستمرا ادامه يابد و بسان اصولگرايان- چهارده سال فرصت كار و فعاليت براي اصلاح‌طلبان فراهم آيد. آنگاه خواهيم ديد كه دستاوردهاي اصلاح‌طلبان براي مردم قابل مقايسه با دوره قبلي نخواهد بود بلكه بسيار فراتر از آن خواهد بود.