آموزش نبايد منشأ تبعيض‌باشد
محمدرضا نيك‌نژاد
از زمان انتشار تصوير و خبر مربوط به حذف دختران از روي جلد كتاب رياضي سوم دبستان هرچه فكر مي‌كنم، نمي‌توانم علت چنين اقدامي را دريابم. بدتر از خود اتفاق هم البته عذر بدتر از گناه وزير است كه از سازمان پژوهش‌ها خواستار توضيح شده و آنها هم جواب داده‌اند كه چون تصوير شلوغ بوده، خواسته‌ايم خلوتش كنيم. اين توضيح خنده‌دار نيست؟ براي به قول خودشان خلوت كردن يك تصوير به جاي حذف دختران نمي‌شد از تعداد پسرها كم كرد؟ يكي از اين و يكي از آن جنس نمي‌شد، حدف كرد؟ اگر قرار به حساس شدن روي اين علايم و معاني در تصاوير باشيم كه از همان ابتدا هم سه تا پسر بودن و دو تا دختر بودن خودش محل اشكال است. مساله اصلي در اين موشكافي‌ها و حساسيت‌ها اين است كه شكل‌ها و طرح‌ها و عكس‌هاي كتاب‌هاي درسي نمادين هستند؛ نماد يك تفكر و براي همين است كه روي رعايت تعادل تاكيد داريم و چنين اتفاقي را نمي‌توانيم، درك كنيم. سوال اين است كه در دفتر تاليف كتاب‌هاي درسي كه زير نظر سازمان پژوهش‌هاي آموزش و پرورش است با اين نام دهان‌پركني كه دارند، كسي نيست كه بر اين مسائل نظارت داشته باشد؟
برخي البته با بدبيني بسياري به اين قضيه نگاه مي‌كنند و مي‌گويند كه آن نهادها و اهرم‌هاي خارج از آموزش و پرورش روي اين سازمان و وزارتخانه فشار مي‌آورند، اتفاقي كه شايد هم رخ داده باشد اما فارغ از بودن و نبودن چنين فشاري ما خانواده‌هاي بسيار مذهبي هم در اطرافمان داريم كه روي بسياري از مسائل حساس هستند و با اين حال دخترانشان را با جديت به دانشگاه مي‌فرستند، پيگيري آموزش و درس خواندن آنها هستند و همين تفكيك جنسيتي در مدارس خيال آنها را راحت كرده است. پس اگر به دنبال راضي كردن طيف بسيار مذهبي جامعه هستند به نظرم همين قشر بسيار از اين عكس با حذفيات جلوتر هستند. همكاران چادري من به اين تصوير اعتراض كرده‌اند و عكس خانم ميرزاخاني را عكس پروفايل گذاشته‌اند.
نكته مهم انتظار ما از دولت است. از دولت روحاني با تمام انتقاداتي كه به آن وجود دارد باز هم چنين انتظاري نمي‌رود. معاون اول رييس‌جمهور اصلاح‌طلب است و بخش بزرگي از بدنه هيات دولت اگر اصلاح‌طلب هم نباشند، دست‌كم ميانه رو هستند و بعد مي‌بينيم حاصل، كاري مي‌شود كه حتي بخشي از تندروها هم با آن موافق نيستند. سند 2030 كه مطرح شد، حساسيت‌هايي مطرح شد كه روي درست و غلط بودنشان مي‌شود به صورت جداگانه گفت‌وگو كرد اما قابل درك بود كه چرا آموزش و پرورش آن را كنار گذاشت اما به نظر مي‌رسد كه اين اتفاق اگر ناخواسته نبوده، حاصل نوعي عدم عقلانيت و يا بي‌سليقگي بسيار بوده ا و البته بايد دانست كه چنين اتفاقاتي براي آموزش و پرورش تبعات دارد.
آموزش و پرورش نوين در تمام دنيا به دنبال اين است كه تبعيض‌ها را از ميان ببرد. تبعيض اقتصادي، نژادي، مذهبي، جنسيتي و... . اينكه اين عكس خواسته يا ناخواسته و باهدف يا بي‌هدف منتشر شده باشد در واقع دارد، خواسته‌هاي نسل اول انقلابيون را زير پا مي‌گذارد چون قرار اول بر اين بود كه اين شكاف‌ها و تفاوت‌ها از ميان برود. در 10 سال اول انقلاب هم بسيار عادلانه در اين مسير حركت كرده بوديم. همين حالا يكي از افتخارات جمهوري اسلامي در سطح جهاني تحصيل دختران و سطح كلي تحصيلات در ميان عموم جامعه است كه پس از انقلاب در ميانگين جهاني خودش را بالا كشيد. ما در حوزه تحصيلات دختران در سطوح ابتدايي، متوسطه، كارشناسي و تحصيلات تكميلي شاخص‌هاي بسيار خوبي داريم. براي همين است كه چنين رفتارها و اقداماتي مي‌تواند براي جمهوري اسلامي هزينه‌هاي حيثيتي داشته باشد. نهاد آموزش آمده است كه اين تبعيض‌ها را بردارد نه اينكه خودش منشأ تبعيض شود. اتفاقي كه رخ داد، نمادي است از اتفاقاتي كه در كتاب‌هاي درسي افتاده است، يك نمونه از تغييراتي كه نشانگر غلبه يك نوع ايدئولوژي و نگاه خاص در كتاب‌هاي درسي است.