ناديده گرفتن عمدي «بي‌بي»

محمدحسين    لطف ‌الهي

پيش‌بيني مي‌شد كه با روي كار آمدن دولت جديد در امريكا، روابط دوجانبه واشنگتن و تل‌آويو دستخوش تغييراتي شود و اسراييل ديگر آزادي عمل سابق را براي پياده‌سازي سياست‌هاي تنش‌زا و مخربش در خاورميانه نداشته باشد، اما بدبين‌ترين كارشناسان هم گمان نمي‌كردند كه شكاف ميان دولت جديد ايالات متحده و دولتمردان اسراييل چنان عميق باشد كه در ليست طويل تماس‌هاي رييس‌جمهور امريكا پس از گذشت بيش از سه هفته از استقرار دولت جديد، نامي از بنيامين نتانياهو نخست‌وزير اسراييل ديده نشود. اين در حالي است كه تا روز يكشنبه 14 فوريه، جو بايدن با سران بسياري از كشورهاي دوست و رقيب ايالات متحده نظير چين، مكزيك، هند، بريتانيا، فرانسه، آلمان، ژاپن، كره جنوبي و روسيه تماس گرفته و ضمن شنيدن نظرات آنها، به تشريح سياست‌ها و نگاه دولت جديد امريكا به موضوعات مهم بين‌المللي پرداخته است.  رويترز نوشته است كه عدم برقراري تماس و شكل نگرفتن گفت‌وگو ميان رييس‌جمهور دموكرات امريكا و نخست‌وزير راستگراي اسراييل اين ظن را در ميان كارشناسان و مقامات تل‌آويو تقويت كرده است كه جو بايدن نارضايتي عميقي از نوع روابط بنيامين نتانياهو با دولت دونالد ترامپ داشته و آن دوره اكنون پايان يافته است. هرچند نتانياهو تلاش داشته تا از اهميت اين اقدام سياسي دولت جديد امريكا بكاهد اما اين وضعيت براي مقامات اسراييلي به اندازه‌اي ناخوشايند بوده كه سه روز قبل در يازدهم فوريه، دني دانون، سفير رژيم صهيونيستي در سازمان ملل در توييتي نوشت: «زمان آن است كه جو بايدن، رييس‌جمهوري منتخب امريكا با رهبران اسراييل تماس بگيرد؛ رهبران اسراييل نزديك‌ترين هم‌پيمانان امريكا هستند.» او در اين توييت شماره تلفن بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل را درج و به بايدن يادآوري كرد بايد هر چه زودتر با اين هم‌پيمان امريكا تماس بگيرد.

آيا  رياض و تل‌آويو متحد امريكا هستند؟
سخنگوي كاخ سفيد جمعه شب در پاسخ به سوال خبرنگاران پيرامون زمان احتمالي برقراري تماس ميان جو بايدن و بنيامين نتانياهو گفت: «رييس‌جمهور تصميم دارد با نتانياهو صحبت كند.» جن ساكي با بيان اينكه زمان دقيقي براي اين تماس مشخص نشده افزود: «مطمئنا اين گفت‌وگو شكل خواهد گرفت، اما من نمي‌توانم زماني براي آن اعلام يا ضرب‌الاجلي مشخص كنم.» او همچنين در واكنش به سوالي كه عدم تماس نتانياهو و بايدن را توهيني به نخست‌وزير اسراييل مي‌دانست، «عمدي بودن» اين موضوع را رد كرد و گفت كه «به زودي اين تماس برقرار خواهد شد.» دقايقي بعد ساكي با سوالي سخت‌تر مواجه شد؛ خبرنگاري پرسيد: «آيا امريكا اسراييل و عربستان سعودي را متحدان خود در منطقه خاورميانه مي‌داند؟» و سخنگوي كاخ سفيد نيز به جاي آنكه مستقيما وجود اين اتحاد را با يك «بله» تاييد كند، ترجيح داد تا پاسخي مبهم به اين سوال بدهد: «فرآيندهاي داخلي منظمي ميان نهادهاي سياستگذار در امريكا وجود دارد و در همين هفته اخير ما يك جلسه بسيار مهم در خصوص طيف وسيعي از موضوعات خاورميانه داشتيم. ما تنها سه هفته و نيم است كه بر سر كار آمديم و پيش از آنكه بخواهيم موضع امريكا در يك موضوع امنيت ملي را تشريح كنيم، لازم است اجازه دهيد نهادهاي سياستگذار كار خود را دنبال كنند و روندهاي طراحي شده ادامه يابد.» پاسخ‌هاي جن ساكي با انتقادهايي از سوي جمهوري‌خواهان همراه شد. تد كروز سناتور ايالت تگزاس و از جمله سناتورهايي كه از موضع ترامپ در خصوص وقوع «تقلبي بزرگ» در انتخابات رياست‌جمهوري سوم نوامبر دفاع مي‌كرد، اظهارات سخنگوي كاخ سفيد را نامناسب ارزيابي كرد و نوشت كه از نگاه اين مقام دولت بايدن «چين، روسيه و ايران دوستان امريكا به حساب مي‌آيند اما هنوز وضعيت روابط با اسراييل مشخص نيست.»

شكستن رسم 40 ساله
واشنگتن فري بيكن در گزارشي اين اقدام دولت امريكا در به تعويق انداختن تماس با سران اسراييل را «معنادار» توصيف كرده و نوشته است: «جو بايدن اولين رييس‌جمهور امريكا طي 40 سال اخير است كه تماس با عالي‌ترين مقام اجرايي در اسراييل را نه تنها در ميان مهم‌ترين اولويت‌هاي روزهاي نخست خود جاي نداده كه پس از گذشت 25 روز نيز اقدامي در اين راستا انجام نداده است.» اين نشريه با مرتبط دانستن اين موضوع با روابط عجيبي كه ميان دولت ترامپ و تل‌آويو در طول چهارساله گذشته وجود داشت، كيفيت حضور نتانياهو در چهارمين انتخابات متوالي اسراييل را كه 23 مارس برگزار خواهد شد بسيار متفاوت از سه انتخابات قبلي ارزيابي كرد. بر اساس اين گزارش، رونالد ريگان زماني كه در 1981 وارد كاخ سفيد شد در اولين روزهاي حضور خود با نخست‌وزير وقت اسراييل تماس گرفت و طي اين تماس اطمينان داد كه امنيت اسراييل براي او يك اولويت است و هنري كيسينجر را به تل‌آويو فرستاد تا نگاه دولت ريگان به مساله اسراييل و دولت يهود را تشريح كند. جرج هربرت واكر بوش، رييس‌جمهور بعدي امريكا هم سياستي مشابه با رونالد ريگان را دنبال كرد. او در 25 ژانويه 1989 يعني 5 روز پس از حضور در كاخ سفيد با اسحاق شامير نخست‌وزير وقت اسراييل تماس گرفت و تاكيد كرد كه امنيت ملي و منافع ملي اسراييل براي ايالات متحده و دولت او از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. جابه‌جايي قدرت و روي كار آمدن يك رييس‌جمهور جوان و دموكرات هم نتوانست تغييري در اين رسم ايجاد كند. بيل كلينتون در 23 ژانويه 1992 تنها سه روز پس از آغاز به كار دولت اول خود با اسحاق رابين نخست‌وزير اسراييل تماس گرفت و از ضرورت همكاري‌هاي بيشتر ايالات متحده و اسراييل گفت. جرج بوش پسر كه در انتخاباتي پر حرف و حديث و با راي دادگاه عالي به قدرت رسيد 27 ژانويه 2001 را براي تماس با ايهود باراك انتخاب كرد و طي اين تماس وعده داد كه توجهي ويژه به موضوع اتحاد ميان ايالات متحده و اسراييل خواهد داشت. حتي باراك اوباما هم كه انتقادات زيادي عليه او پيرامون مواضعش در خصوص اسراييل مطرح مي‌شد و يكي از اعضاي ارشد كارزار انتخاباتي‌اش به دليل افشا شدن ديدار پنهاني با مقامات حماس اخراج شده بود، در اولين روز حضور در كاخ سفيد با مقامات اسراييل تماس گرفت و با نخست‌وزير وقت اين رژيم سخن گفت. هرچند اوباما در همان روز با مقامات فلسطيني نيز صحبت‌هايي داشت و به آنها گفت كه تمايل دارد صلح ميان اسراييل و فلسطين برقرار شود. آمدن دونالد ترامپ براي اسراييل شبيه به يك معجزه بود كه محدوديت‌هاي اعمال شده عليه سياست منطقه‌اي تل‌آويو را مي‌شكست و نماد اين تغيير در دومين روز آغاز به كار دولت او آشكار شد. ترامپ نه تنها در 22 ژانويه با بنيامين نتانياهو به صورت تلفني گفت‌وگو كرد، بلكه در همان تاريخ نخست‌وزير اسراييل را دعوت كرد تا به واشنگتن سفر كند. جمهوري‌خواهان معتقدند اين تصميم بايدن از قدرت گرفتن جريان «چپ افراطي» در حزب دموكرات ناشي مي‌شود. راني جكسون، عضو جمهوري‌خواه مجلس نمايندگان از تگزاس روز گذشته در اين باره گفت: «از رييس‌جمهور بايدن مي‌خواهم از گوش دادن به توصيه‌هاي جريان چپ افراطي در حزب دموكرات دست بردارد و هر چه سريع‌تر طي تماسي با نتانياهو از حمايت خود از اتحاد بي‌نظير ميان ايالات متحده و اسراييل بگويد.»

برنامه‌اي براي تماس تلفني ميان بايدن و بن سلمان وجود ندارد

جن ساكي، سخنگوي كاخ سفيد در نشست خود در روز جمعه در پاسخ به سوالي درباره تماس ميان رييس‌جمهور امريكا و «محمد بن سلمان» وليعهد سعودي اعلام كرد كه واشنگتن برنامه‌اي براي اين اقدام ندارد. بر اساس گزارش رويترز، وي افزود: واضح است كه ما در حال بازنگري در سياست‌هاي‌مان در ارتباط با حكومت سعودي هستيم. تا جايي كه من مطلع هستم هيچ برنامه‌اي براي برقراري تماس با وليعهد سعودي تنظيم نشده است. رويترز در ادامه نوشت: سخنگوي كاخ سفيد در پاسخ به اين سوال كه آيا دولت بايدن تصميمي براي تحريم رياض در ارتباط با جمال خاشقجي روزنامه‌نگار سعودي كه در سال ۲۰۱۸ در كنسولگري عربستان در استانبول به قتل رسيد، دارد سكوت كرد و ترجيج داد به آن پاسخ ندهد. سخنگوي كاخ سفيد هفته گذشته در جمع خبرنگاران از آمادگي دولت «جو بايدن» رييس‌جمهور امريكا براي ارايه گزارش محرمانه قتل «جمال خاشقجي» روزنامه‌نگار منتقد عربستان به كنگره خبر داده بود.