50 درصد آب تهران از قنات‌ و آب‌هاي زيرزميني تامين مي‌شود

  حميدرضا خالدي/  درحالي كه هفته گذشته قائم مقام وزير نيرو در مورد بحراني بودن وضعيت آب در برخي شهرهاي بزرگ و 527 نقطه جمعيتي از جمله تهران هشدار داده بود، رييس آب و فاضلاب منطقه‌اي تهران نيز به اعضاي شوراي شهر اعلام كرد كه هم‌اينك به دليل كمبود آب 25 درصد از آب مورد استفاده تهراني‌ها از طريق آبهاي زيرزميني و چاه‌ها تامين مي‌شود كه ممكن است اين رقم افزايش نيز پيداكند. محمد حقاني، عضو كميسيون سلامت و محيط زيست شوراي شهر با تاييد اين خبر به «اعتماد» گفت: در بازديدي كه به اتفاق دكتر حافظي، رييس كميسيون سلامت و چند تن از كارشناسان  آب و فاضلاب از آزمايشگاه‌ها و تجهيزات سازمان آب و فاضلاب داشتيم، آنها اعلام مي‌كردند كه در حال حاضر 25 درصد از آب تهران از طريق سفره‌هاي زيرزميني و قنات‌ها تامين مي‌شود.
وي در مورد رد يا تاييد اين آمار مي‌گويد: بررسي‌هاي ما حكايت از آن دارد كه حداقل 40 درصد از آب تهران از طريق قنات‌ها و سفره‌هاي زيرزميني و 60 درصد مابقي از طريق آب‌هاي سطحي و رودخانه‌ها و سدها تامين مي‌شود كه با تداوم گرما و افزايش كم‌آبي و مصرف آب اين درصد مي‌تواند به 50 به 50 و حتي 60 به 40 درصد (60 درصد آب زيرزميني و قنات‌ها و 40 درصد سدها و آب‌هاي سطحي) افزايش پيدا كند.
وي در مورد احتمال آلودگي آب تهران به فاضلاب و در نتيجه تهديد سلامت شهروندان تهراني نيز گفت: در اينكه آب تهران به هر حال به دليل نشت فاضلاب‌ها تاحدودي آلوده مي‌شود شكي نيست، اما كارشناسان سازمان آب و فاضلاب مدعي‌اند كه آب تهران سالم است. با اين وجود نمي‌توان احتمال آلودگي آب تهران به فاضلاب را به طور كامل رد كرد.
 عضو كميسيون سلامت و محيط زيست شوراي شهردر ادامه با ذكر اينكه در تهران حدود 450 حلقه آب در اختيار شهرداري قراردارد و تقريبا به همين مقدار چاه هم در اختيار سازمان آب و فاضلاب است، گفت: بايد به اين نكته هم توجه داشت كه هر چقدر ميزان استفاده ازقنات‌ها زيادتر باشد، احتمال آلوده‌تر شدن آب نيز افزايش مي‌يابد چراكه آبهاي زيرزميني قدرت تجديد‌پذيري ندارند و به اصطلاح لايه‌هاي زيرزميني با بهره‌برداري مداوم خسته مي‌شوند. اين امر موجب شده قنات‌هاي تهران بين 30 تا 60 سانتي‌متر افت داشته باشند و به همين نسبت احتمال آلوده شدن آنها  نيز افزايش يابد.
به گفته وي علاوه براينكه به مردم توصيه مي‌شود كه درمصرف آب صرفه جويي كنند، بايد از تجهيزات و امكاناتي استفاده شود كه بتواند در كاهش مصرف آب موثر باشد مانند ابزاري چون انواع شيرهاي آب جديد و كم‌مصرف. وي با اعلام اينكه درحال حاضر مصرف آب تهرانيان حدود دو ميليون و 600 هزار مترمكعب آب در روز است گفت: «سرانه آب تهراني‌ها چندين برابر استاندارد جهاني است.»
مجلس رسيدگي   مي‌كند
سليمان عباسي، سخنگوي كميسيون بهداشت و درمان مجلس نيز ضمن تاكيد بر اينكه هنوز گزارشي از آلوده بودن آب تهران به مجلس و اين كميسيون نرسيده است، گفت: استناد ما بحث‌هاي كارشناسي است. دراينكه تهران با كم‌آبي مواجه است، شكي نيست، ولي مسوولان سازمان آب و فاضلاب مدعي‌اند كه آب تهران سالم است. مانيز هنوز گزارشي خلاف اين ادعا دريافت نكرده‌ايم. پس هنوز اصل برصحت اين ادعا و سلامت آب است.  نماينده گنبدكاووس در مورد پيگيري مجلس در صورت اثبات آلودگي آب تهران نيز گفت: آب مساله‌اي حساس و استراتژيك است. پس مطمئن باشيد كه به محض دريافت هرگونه گزارشي از آلودگي آب تهران، آن را پيگيري خواهيم كرد.
احتمال آلودگي آب تهران  هست
علي محمد شاعري، رييس ستاد محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران نيز درگفت‌وگو با «اعتماد»، احتمال آلوده شدن آب تهران به فاضلاب را در صورت افزايش مصرف آب‌هاي زيرزميني، رد نمي‌كند. وي دراين زمينه گفت: با توجه به اينكه ايران و تهران در شرايط كم‌آبي و بحراني آب قرار دارند، در فصل گرما مقدار بهره‌برداري از آب‌هاي زير زميني و قنات‌ها افزايش پيدا مي‌كند به طوري كه در اوج گرما بيش از30 درصد از آب تهران از سفره‌هاي زير زميني و قنات‌ها تامين مي‌شود كه اين رقم سال گذشته به حدود 45 تا 50 درصد هم رسيد. وي درمورد شرايط ذخيره آب تهران در تابستان 94 نيز گفت: آمار حكايت از وجود حدود 660 ميليون مترمكعب آب در پشت سدهاي تامين‌كننده آب تهران دارد كه نسبت به سال گذشته وضعيت مطلوب‌تري است. اما با اين وجود احتمال دارد با تداوم مصرف آب و افزايش گرما و صرفه‌جويي نكردن شهروندان، مقدار استفاده از آبهاي زيرزميني باز هم افزايش پيدا كند. شاعري با تاكيد براينكه با توجه به احتمال آلوده بودن آبهاي قنات‌هاي تهران، بايد استفاده از آنها براي تامين آب شرب شهروندان به حداقل برسد، گفت: با توجه به فرسودگي شبكه آبرساني و نشت فاضلاب‌ها، احتمال آلوده بودن آب قنات‌ها به خصوص در مناطق جنوبي به عناصري چون فنول، نيترات و... دور از ذهن نيست و در صورت استفاده از آب اين چاه‌ها، روش‌هاي معمولي و ساده تصفيه آب مورد استفاده ما، به هيچ عنوان نمي‌تواند اين آلودگي‌ها را از بين ببرد. وي نشست زمين را از ديگر تبعات منفي استفاده بي‌رويه از قنات‌ها و آب‌هاي زيرزميني مي‌داند. وي در اين زمينه معتقد است كه تهران به دليل همين استفاده بي‌رويه، نشستي عجيب و غريب را دارد: بررسي‌ها حكايت از آن دارد كه مصرف آب قنات‌ها باعث مي‌شود تا زمين تهران به طور متوسط سالانه 36 سانتي‌متر فرونشست داشته باشد كه اين امر ضايعه‌اي جبران‌ناپذير براي پايتخت است و دليل آن استفاده بي‌رويه از آب‌هاي قنات‌ها و همچنين فقدان سيستم‌هاي بازيافت و تصفيه فاضلاب‌ها و پسماندهاي آب‌هاي شهري است.  
رييس ستاد محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري تهران در پايان با ذكر اينكه البته تمام اين موارد در زمره «احتمالات» است و نبايد مردم را ترساند گفت: اما درعين حال نبايد به سادگي از كنار اين هشدارها گذركرد. آزمايش‌هاي انجام شده روي آب قنات‌ها حكايت از آن دارد كه در برخي چاه‌ها ميزان عناصر مزاحم و آلوده‌كننده بيش از حد مجاز است. بنابراين بايد اين هشدارها را جدي گرفت و با مديريت آب‌ها كاري كرد كه ديگر نيازي به استفاده از آب‌هاي زير زميني نباشد. اين تنها راه‌حل مطمئن براي كاهش آلودگي‌هاي احتمالي است.

چاره‌اي جز استفاده از آب‌هاي زيرزميني نداريم

عيسي كلانتري، مشاور معاون اول رييس‌جمهوري در امور آب، كشاورزي و محيط زيست نيز استفاده 40 تا 50 درصدي از آب‌هاي زيرزميني و قنات‌ها را امري طبيعي دانسته و گفت: اينها حداقل‌هاي استفاده از آبهاي زير زميني است. چاره‌اي هم نداريم. به هر حال واقعا ما كشوري هستيم كه با بحران كم‌آبي مواجهيم. وي ادامه داد: اگر بخواهيم از آب‌هاي زيرزميني و قنات‌ها استفاده نكنيم مثل خيلي از شهرها مانند مشهد و... با قطع آب و كم‌آبي مواجه خواهيم بود. درحقيقت بايد انتخاب كنيم كه قطعي آب را تحمل كنيم يا احتمال آلودگي‌هاي جزيي در آب شرب را؟ به هر حال معجزه كه نمي‌توان كرد. ايراني‌ها به گونه‌اي آب مصرف مي‌كنند كه بيشتراز سرانه مردم كشورهاي پرآبي است كه سرانه آب‌شان پنج هزار مترمكعب است. در حالي كه سرانه آب استان تهران 800 مترمكعب است. تا وقتي كه اين ديدگاه و الگوي مصرف ما تغييرنكند، كاري نمي‌توانيم بكنيم و بايد تمام اين مسائل را نيز به جان   بخريم.